87 روستا در سيستان‌وبلوچستان درگير پديده سيل هستند
مديريت جزيره‌اي سيلاب
شرق: استان سيستان‌وبلوچستان يكي از 25 استاني است كه اين روزها با بارش‌هاي بهاره، درگير پديده سيلاب شده است. بر اساس اعلام مسئولان هلال‌احمر، 87 روستا در سيستان‌وبلوچستان درگير سيل هستند. عليرضا سروري‌نژاد، كارشناس آبخيزداري، در گفت‌وگو با «شرق» ماهيت پديده سيلاب در دو بخش استان سيستان و بلوچستان را متفاوت توصيف كرده و مي‌گويد: مديريت جزيره‌اي سيلاب در اين استان سبب خواهد شد كه با وجود وقوع سيل در بخش سيستان، اين قسمت از استان حداكثر تا شهريورماه آب براي تأمين نيازهاي مردم در اختيار داشته باشد. او همچنين بر اين باور است كه با اجراي عمليات آبخيزداري و آبخوان‌داري در بخش بلوچستان، مي‌توان اين منطقه را به صادركننده آب تبديل كرد.
عليرضا سروري‌نژاد، كارشناس آبخيزداري، در گفت‌وگو با «شرق» به تفاوت ماهيت سيلاب در دو بخش «سيستان» و «بلوچستان»؛ يعني شمال و جنوب استان سيستان‌وبلوچستان، واقع در جنوب‌شرق كشور مي‌پردازد.
به اعتقاد او، مبناي سيلاب در بلوچستان، بارندگي‌هاي خود منطقه است. وسعت استان سيستان‌وبلوچستان 18ميليون و 750 هزار هكتار است كه اگر ميانگين بارندگي در استان را 110 ميلي‌متر در نظر بگيريم، 21 ميليارد مترمكعب حجم نزولات آسماني استان خواهد بود.
سروري‌نژاد عنوان مي‌كند: به دليل شيب زيادي كه در منطقه بلوچستان داريم و بالغ بر 60 درصد اين منطقه را ارتفاعات شامل كوه و تپه تشكيل مي‌دهند، همچنين نبود پوشش گياهي، اندك بارش موجود در بخش بلوچستان منجر به بروز سيلاب و ورود خسارت به مستحدثات مي‌شود.
او ادامه مي‌دهد: از نظر شرايط توپوگرافي در شمال ايران هم ارتفاعات زيادي داريم، ولي هزار و 600 ميلي‌متر بارش در شمال، نمي‌تواند سيلاب ايجاد كند، زيرا پوشش گياهي منطقه سبب شده خاك در ارتفاعات مانند اسفنج عمل كند. درحالي‌كه در بلوچستان سنگ و توده‌سنگ داريم كه نفوذپذيري آن كم است، به همين دليل اگر بارندگي در حد نرمال يا نزديك به نرمال داشته باشيم، به راحتي سيل راه مي‌افتد.اين كارشناس آبخيزداري تأكيد مي‌كند: ما در بلوچستان با كارهاي آبخيزداري و ايجاد سازه‌هاي كوچك در بالادست، مي‌توانيم حجم قابل‌توجهي از اين آب را استحصال كنيم، زيرا سازه‌ها عملا شيب را كاهش مي‌دهند.
او اضافه مي‌كند: در بلوچستان با حجم نزولات 21 ميليارد مترمكعبي در سال، روانابي كه ايجاد مي‌شود يك ميليارد و 800 ميليون مترمكعب است؛ يعني ما فقط از يك‌دهم بارش‌ها استفاده مي‌كنيم. بقيه بارش تبخير شده و از دسترس خارج مي‌شود. در بلوچستان اگر ضريب جريان را با استفاده از عمليات آبخيزداري و آبخوان‌داري به سه‌دهم برسانيم، حجم استحصال آب به شش ميليارد مترمكعب مي‌رسد. به‌اين‌ترتيب مي‌توانيم آب را به ساير نقاط هم بدهيم. با آبخيزداري و آبخوان‌داري مي‌توان ضريب جريان را افزايش داد و آب را تله‌اندازي كرد. با اين شيوه در بلوچستان مشكل آب نخواهيم داشت.
منشأ سيلاب سيستان، رواناب‌هاي افغانستان
به گفته سروري‌نژاد، متوسط بارندگي در بخش سيستان حدود 50 ميلي‌متر است. تبخير و تعرق در اين منطقه پنج هزار ميلي‌متر است؛ يعني صدبرابر بيشتر از ميزان بارش در اين منطقه. بنابراين وقتي بارندگي رخ مي‌دهد، هنوز به زمين نرسيده، آب باران تبخير خواهد شد.
او مي‌گويد: با توجه به اين ويژگي، كسي در طول تاريخ روي بارندگي‌هاي سيستان حسابي باز نمي‌كند. منشأ سيلاب سيستان از كوه‌هاي بابايغما در 30 كيلومتري شمال كابل است. بارندگي‌هاي اين كوه روانابي ايجاد مي‌كند كه يك مسير هزار و 50 كيلومتري را طي مي‌كند تا به سيستان برسد. سيستان حيات و مماتش بستگي به بارندگي و نزولات جوي در افغانستان دارد و بايد از اين آب درست استفاده كند.
اين كارشناس آبخيزداري بر اين باور است كه بايد همه سيلاب‌هاي ورودي از افغانستان را در راستاي جلوگيري از خسارات به سمت تالاب هامون هدايت كنيم، زيرا شيب حوضه آبخيز افغانستان به سمت ايران است. هر بارشي در حوضه هلمند و فراه رخ دهد، آب آن به سمت ايران مي‌آيد.
او ادامه مي‌دهد: در سيستان نياز داريم كه تمام مسيرهاي منتهي به تالاب هامون را لايروبي كنيم و آب واردشده به سمت ايران را مديريت كرده و وارد تالاب كنيم. سروري‌نژاد با اشاره به اينكه هنر مديريت بحران در سيستان به اين خلاصه مي‌شود كه سيلاب روي شهر و مزارع نيايد، از غيرهدفمندبودن برنامه‌هاي اين ستاد گله‌مند است.
او مي‌گويد: برآورد من اين است كه با سيلاب‌هاي اخير چهار تا پنج ميليارد مترمكعب آب وارد سيستان شود، اما در پايان شهريورماه، يك قطره آب هم در اين منطقه نخواهيم داشت، زيرا حجم تبخير در استان بسيار بالاست. اين كارشناس آبخيزداري ساده‌ترين روش كنترل ريزگردها در منطقه سيستان را احياي تالاب هامون معرفي مي‌كند.
او تأكيد مي‌كند: متأسفانه كسي شناخت كافي درباره سيستان ندارد و به همين دليل به صورت جزيره‌اي عمل مي‌كنند. اعضاي ستاد مديريت بحران هركدام ساز خودشان را مي‌زنند. براي كنترل سيل در سيستان كارهاي آبخيزداري و پخش سيلاب مي‌تواند بسيار مؤثر باشد. كريدورهايي را كه آب مي‌آيد و بدون هدف داخل تالاب مي‌رود مي‌توان با عمليات آبخيزداري و پخش سيلاب مديريت كرد. در پخش سيلاب آب را در زون‌بندي‌هاي خاص هدايت مي‌كنند تا پوشش گياهي ايجاد شود و ميزان نفوذپذيري افزايش يابد.
شرق: استان سيستان‌وبلوچستان يكي از 25 استاني است كه اين روزها با بارش‌هاي بهاره، درگير پديده سيلاب شده است. بر اساس اعلام مسئولان هلال‌احمر، 87 روستا در سيستان‌وبلوچستان درگير سيل هستند. عليرضا سروري‌نژاد، كارشناس آبخيزداري، در گفت‌وگو با «شرق» ماهيت پديده سيلاب در دو بخش استان سيستان و بلوچستان را متفاوت توصيف كرده و مي‌گويد: مديريت جزيره‌اي سيلاب در اين استان سبب خواهد شد كه با وجود وقوع سيل در بخش سيستان، اين قسمت از استان حداكثر تا شهريورماه آب براي تأمين نيازهاي مردم در اختيار داشته باشد. او همچنين بر اين باور است كه با اجراي عمليات آبخيزداري و آبخوان‌داري در بخش بلوچستان، مي‌توان اين منطقه را به صادركننده آب تبديل كرد.
عليرضا سروري‌نژاد، كارشناس آبخيزداري، در گفت‌وگو با «شرق» به تفاوت ماهيت سيلاب در دو بخش «سيستان» و «بلوچستان»؛ يعني شمال و جنوب استان سيستان‌وبلوچستان، واقع در جنوب‌شرق كشور مي‌پردازد.
به اعتقاد او، مبناي سيلاب در بلوچستان، بارندگي‌هاي خود منطقه است. وسعت استان سيستان‌وبلوچستان 18ميليون و 750 هزار هكتار است كه اگر ميانگين بارندگي در استان را 110 ميلي‌متر در نظر بگيريم، 21 ميليارد مترمكعب حجم نزولات آسماني استان خواهد بود.
سروري‌نژاد عنوان مي‌كند: به دليل شيب زيادي كه در منطقه بلوچستان داريم و بالغ بر 60 درصد اين منطقه را ارتفاعات شامل كوه و تپه تشكيل مي‌دهند، همچنين نبود پوشش گياهي، اندك بارش موجود در بخش بلوچستان منجر به بروز سيلاب و ورود خسارت به مستحدثات مي‌شود.
او ادامه مي‌دهد: از نظر شرايط توپوگرافي در شمال ايران هم ارتفاعات زيادي داريم، ولي هزار و 600 ميلي‌متر بارش در شمال، نمي‌تواند سيلاب ايجاد كند، زيرا پوشش گياهي منطقه سبب شده خاك در ارتفاعات مانند اسفنج عمل كند. درحالي‌كه در بلوچستان سنگ و توده‌سنگ داريم كه نفوذپذيري آن كم است، به همين دليل اگر بارندگي در حد نرمال يا نزديك به نرمال داشته باشيم، به راحتي سيل راه مي‌افتد.اين كارشناس آبخيزداري تأكيد مي‌كند: ما در بلوچستان با كارهاي آبخيزداري و ايجاد سازه‌هاي كوچك در بالادست، مي‌توانيم حجم قابل‌توجهي از اين آب را استحصال كنيم، زيرا سازه‌ها عملا شيب را كاهش مي‌دهند.
او اضافه مي‌كند: در بلوچستان با حجم نزولات 21 ميليارد مترمكعبي در سال، روانابي كه ايجاد مي‌شود يك ميليارد و 800 ميليون مترمكعب است؛ يعني ما فقط از يك‌دهم بارش‌ها استفاده مي‌كنيم. بقيه بارش تبخير شده و از دسترس خارج مي‌شود. در بلوچستان اگر ضريب جريان را با استفاده از عمليات آبخيزداري و آبخوان‌داري به سه‌دهم برسانيم، حجم استحصال آب به شش ميليارد مترمكعب مي‌رسد. به‌اين‌ترتيب مي‌توانيم آب را به ساير نقاط هم بدهيم. با آبخيزداري و آبخوان‌داري مي‌توان ضريب جريان را افزايش داد و آب را تله‌اندازي كرد. با اين شيوه در بلوچستان مشكل آب نخواهيم داشت.
منشأ سيلاب سيستان، رواناب‌هاي افغانستان
به گفته سروري‌نژاد، متوسط بارندگي در بخش سيستان حدود 50 ميلي‌متر است. تبخير و تعرق در اين منطقه پنج هزار ميلي‌متر است؛ يعني صدبرابر بيشتر از ميزان بارش در اين منطقه. بنابراين وقتي بارندگي رخ مي‌دهد، هنوز به زمين نرسيده، آب باران تبخير خواهد شد.
او مي‌گويد: با توجه به اين ويژگي، كسي در طول تاريخ روي بارندگي‌هاي سيستان حسابي باز نمي‌كند. منشأ سيلاب سيستان از كوه‌هاي بابايغما در 30 كيلومتري شمال كابل است. بارندگي‌هاي اين كوه روانابي ايجاد مي‌كند كه يك مسير هزار و 50 كيلومتري را طي مي‌كند تا به سيستان برسد. سيستان حيات و مماتش بستگي به بارندگي و نزولات جوي در افغانستان دارد و بايد از اين آب درست استفاده كند.
اين كارشناس آبخيزداري بر اين باور است كه بايد همه سيلاب‌هاي ورودي از افغانستان را در راستاي جلوگيري از خسارات به سمت تالاب هامون هدايت كنيم، زيرا شيب حوضه آبخيز افغانستان به سمت ايران است. هر بارشي در حوضه هلمند و فراه رخ دهد، آب آن به سمت ايران مي‌آيد.
او ادامه مي‌دهد: در سيستان نياز داريم كه تمام مسيرهاي منتهي به تالاب هامون را لايروبي كنيم و آب واردشده به سمت ايران را مديريت كرده و وارد تالاب كنيم. سروري‌نژاد با اشاره به اينكه هنر مديريت بحران در سيستان به اين خلاصه مي‌شود كه سيلاب روي شهر و مزارع نيايد، از غيرهدفمندبودن برنامه‌هاي اين ستاد گله‌مند است.
او مي‌گويد: برآورد من اين است كه با سيلاب‌هاي اخير چهار تا پنج ميليارد مترمكعب آب وارد سيستان شود، اما در پايان شهريورماه، يك قطره آب هم در اين منطقه نخواهيم داشت، زيرا حجم تبخير در استان بسيار بالاست. اين كارشناس آبخيزداري ساده‌ترين روش كنترل ريزگردها در منطقه سيستان را احياي تالاب هامون معرفي مي‌كند.
او تأكيد مي‌كند: متأسفانه كسي شناخت كافي درباره سيستان ندارد و به همين دليل به صورت جزيره‌اي عمل مي‌كنند. اعضاي ستاد مديريت بحران هركدام ساز خودشان را مي‌زنند. براي كنترل سيل در سيستان كارهاي آبخيزداري و پخش سيلاب مي‌تواند بسيار مؤثر باشد. كريدورهايي را كه آب مي‌آيد و بدون هدف داخل تالاب مي‌رود مي‌توان با عمليات آبخيزداري و پخش سيلاب مديريت كرد. در پخش سيلاب آب را در زون‌بندي‌هاي خاص هدايت مي‌كنند تا پوشش گياهي ايجاد شود و ميزان نفوذپذيري افزايش يابد.