نگاهی داده‌کاوانه به رسانه‌های خبری در اینستاگرام
کدام رسانه اینستاگرامی ضریب نفوذ بیشتری دارد؟
به دنبال افزایش مخاطبان اینستاگرام در ایران، رسانه‌های خبری مختلفی در داخل و خارج نیز از این شبکه اجتماعی برای اطلاع‌رسانی استفاده می‌کنند.
محمد رهبری- هادی صفری: شبکه اجتماعی اینستاگرام در ایران مخاطبان فراوانی دارد و یکی از پرطرفدارترین اپلیکیشن‌های ارتباطی در ایران است. مطابق با آخرین نظرسنجی ایسپا در مورد رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در تیر ماه سال گذشته، بیش از 53 درصد از مردم ایران و بیش از 75 درصد از جوانان بین 18 تا 29 سال از اینستاگرام استفاده می‌کرده‌اند که این امر حاکی از نفوذ قابل توجه این شبکه اجتماعی در میان ایرانیان است.
به دنبال افزایش مخاطبان اینستاگرام در ایران، رسانه‌های خبری مختلفی در داخل و خارج نیز از این شبکه اجتماعی برای اطلاع‌رسانی استفاده می‌کنند. بسیاری از تحلیلگران برای ارزیابی میزان این رسانه‌ها به تعداد فالوئر آن‌ها اراجاع می‌دهند حال آن که بسیاری از این رسانه‌ها، برای نشان دادن میزان اثرگذاری خود، گاهی‌اوقات اقدام به خرید فالوئر می‌کنند. به همین جهت ارزیابی میزان لایکی که این رسانه‌ها می‌گیرند معیار مناسب‌تری برای ارزیابی میزان اثرگذاری و نفوذ آن‌هاست.
به همین جهت مقایسه‌ی میانگین لایک صفحات خبری در اینستاگرام می‌تواند مفید باشد. نمودار زیر 7 رسانه خبری در اینستاگرام را با هم مقایسه می‌کند.
همان‌گونه که در این نمودار مشخص است، صفحات اینستاگرامی «بی‌بی‌سی فارسی»، «ایران‌اینترنشنال» و «خبرگزاری فارس» بیشترین میانگین لایک را در میان صفحات بررسی‌شده داشته‌اند؛ امری که تا حدی به دلیل ماهیت این رسانه‌ها و در اختیار داشتن شبکه‌های تلویزیونی در داخل و خارج از ایران توسط این رسانه‌ها طبیعی است.
در میان تمام این رسانه‌ها، صفحه اینستاگرامی خبرگزاری ایرنا و صفحه ایران‌اینترنشنال در 6 ماه گذشته بیشترین رشد لایک را داشته‌اند و این در حالی است که میانگین لایک‌های صفحه «بی‌بی‌سی فارسی» به عنوان سومین صفحه پرفالوئر اینستاگرام فارسی، چندان تغییری نکرده است. لایک‌های صفحات خبرگزاری فارس و تسنیم نیز در طول 6 ماه گذشته کمی کاهش یافته است. علت رشد 3 برابری لایک‌های صفحه اینستاگرامی خبرگزاری ایرنا را می‌توان تغییر دولت دانست؛ چرا که با تغییر دولت و تغییر رویه این رسانه، مخاطبان اصولگرای بیشتری آغاز به دنبال کردن آن کردند.
در طول یکسال گذشته، بیش ترین لایک مربوط به مطالب منتشر شده در این 7 رسانه، در صفحه بی‌بی‌سی فارسی بوده است؛ نکته جالب این است که سه مطلبی که با حداقل 600هزار لایک، بیشترین لایک را داشته است همه غیر سیاسی بوده و در مورد موضوعات هنری و ورزشی بوده است. بیش ترین لایک به خبر درگذشت حلیمه سعیدی بازیگر سریال‌های طنز اختصاص داشته است. این امر نشان می‌دهد که توجه صفحه اینستاگرام بی‌بی‌سی فارسی به موضوعات هنری و ورزشی در جذب مخاطب برای این صفحه اثرگذار بوده است. این در حالی است که در صفحه ایران‌اینترنشنال بشترین لایک مطلب با 400هزار لایک به خبر پیام تبریک نوروزی جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا اختصاص داشته است. خبر حضور ابراهیم رئیسی در داروخانه 29 فروردین نیز با 178 هزار لایک دارای بشترین لایک صفحه فارس در مدت مذکور بوده است.
اما از لحاظ میزان کامنتی که این صفحات می‌گیرند، تفاوت معناداری میان دو صفحه ایران‌اینترنشنال و بی‌بی‌سی فارسی هست؛ اگرچه بی‌بی‌سی فارسی فالوئرهای بیشتری دارد و مطالببش بیشتر هم لایک می‌شود، اما به نظر می‌رسد که مخاطبان در صفحه ایران‌اینترنشنال بیشتر اظهار نظر و بحث می‌کنند. نمودار زیر به خوبی گویای همین مطلب است و نشان می‌دهد در طول این مدت، صفحه ایران‌اینترنشنال بسیاری بحث برانگیزتر از گذشته شده است. این وضعیت برای صفحه ایرنا نیز صدق می‌کند. به نظر می‌رسد کسانی که در دولت قبلی این صفحه را دنبال می‌کردند حالا در مقام منتقد در کامنت‌های آن اظهار نظر می‌کنند. میزان کامنت‌ها در سایر صفحات رشد نسبتا معقولی را داشته است.
بررسی داده‌های منتشر شده نشان می‌دهد که بین تعداد مطالب منتشر شده و میزان لایک، نوعی همبستگی وجود دارد و در میان این 7 رسانه، به جز تسنیم در سایر رسانه‌ها هرچه‌قدر محتوای بیشتری منتشر شده است، میانگین لایک نیز بیشتر بوده است.
در میان مطالب رسانه‌های برررسی شده و در طول یکسال گذشته، 66درصد از مطالب بدون ویدئو و 34درصد از مطالب حاوی ویدئو بوده است. صفحات خبری فوری و خبرگزاری ایرنا به نسبت مطالبشان بیشترین میزان ویدئو را منتشر کرده‌اند؛ مطالب ویدئویی در صفحه اینستاگرام خبر فوری 8 برابر بیشتر از مطالب غیر ویدئویی در این صفحه است.
به طور کلی این نمودارها به خوبی نشان می‌دهد که ضریب نفوذ رسانه‌های اینستاگرامی خارج از کشور به مراتب بیشتر از رسانه‌های داخلی است و این رسانه‌ها اثرگذاری بیشتری دارند؛ در داخل نیز خبرگزاری فارس صفحه اینستاگرامی تأثیرگذاری دارد و مثل همیشه رسانه‌های خبری اصلاح‌طلبان جایی در میان صفحات اثرگذار ندارند. البته صفحه اینستاگرامی مصطفی تاجزاده از این حیث مستثی است که به دلیل آن که یک رسانه خبری نیست در این گزارش مورد تحلیل قرار نگرفته است.
نکته‌ای که در پایان باید مد نظر داشت تعداد لایک‌های صفحه ایسناست؛ صفحه‌ای که نه تلویزیون خاصی دارد نه به طور ویژه مورد حمایت دولت‌ها قرار می‌گیرد اما در طول زمان توانسته است در میان مخاطبان اینستاگرامی اثرگذاری پیدا کند.
