خط ۱۰ مترو پایتخت به طول ۴۳ کیلومتر و با ۳۴ ایستگاه، غربی‌ترین ایستگاه را به شرق وصل می‌کند
آغاز پروژه ۱۰ساله طولانی‌ترین خط مترو تهران
طولانی‌ترین خطر مترو پایتخت ایران که دیروز کلنگ آن به زمین خورد، قرار است طی دست‌کم ۱۲ سال به بهره‌بردرای کامل برسد؛ خط ۱۰ مترو تهران با ۳۴ ایستگاه قرار است از غربی‌ترین ایستگاه پایتخت آغاز شود و ۴۳ کیلومتر آن‌طرف‌تر در شرق تهران به پایان برسد. به نظر می‌آید این خط مهم‌ترین پروژه در دوره مدیریت شهری اصلاح‌طلبان است که تأکیدشان بر حقوق شهروندان و گسترش حمل‌ونقل عمومی است. پیمانکاری این خط مانند بسیاری از پروژه‌های مهم شهری دهه گذشته ایران با قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاست و آنها برنامه خود برای احداث این خط را هم منتشر کرده‌اند. از طولانی‌ترین خط مترو تهران چه می‌دانیم و این خط قرار است چه مشکلاتی از شهروندان تهرانی را خاتمه دهد؟
خطی که دیروز کلنگ آن به زمین خورد به‌صورت طولی از شرق به غرب تهران و به‌منظور پوشش جمعیتی مناطق شمالی تهران و به‌طور خاص پوشش منطقه 22 طراحی شده است. ابتدای خط 10 با خط 4 در محدوده تهرانپارس تبادل دارد و بعد از آن از اتوبان‌های صدر و بابایی گذر می‌کند. همچنین قبل از رسیدن به منطقه 22، نمایشگاه بین‌المللی تهران و محدوده پونک را سرویس می‌دهد و در نهایت در ایستگاه وردآورد به خط فعلی 5 مترو تهران که در آینده تبدیل به خط اکسپرس می‌شود، متصل می‌شود. اطلاعات منتشرشده درباره این خط می‌گوید که طول آن دست‌کم ۴۱ کیلومتر و در بالاترین حالات ۴۳ کیلومتر خواهد بود. علاوه بر این، این خط با طول حدود ۳۵ ایستگاه، شش ایستگاه تبادلی و دو ایستگاه تبادلی اصلی دارد؛ به عبارت دیگر این خط با خطوط یک، سه، چهار، شش، هفت و 9 تبادل خواهد داشت و دارای ایستگاه مشترک با این خطوط خواهد بود .
کلنگ‌زنی در ۱۸ شهریور
کلنگ مهم‌ترین خط مترو پایتخت ایران دیروز عصر به زمین خورد. این مراسم کلنگ‌زنی که آغاز به کار ساخت خط ۱۰ مترو تهران و نیز توسعه شمالی خط ۷ بود، با حضور محمدباقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه‌و‌بودجه کشور، شهردار تهران و جمعی از مدیران شهری انجام شد. این آغاز راهی است که دست‌کم ۱۰ سال طول خواهد کشید؛ هرچند در این مدت برخی مسیرها و ایستگاه‌ها افتتاح شده و به بهره‌برداری خواهید رسید .
پیمانکار: قرارگاه خاتم‌الانبیا
در یک ماه گذشته مدیران شهری تهران اطلاعات تازه‌ای درباره این خط منتشر کردند که یکی از مهم‌ترین اخبار، واگذاری پیمان این خط مهم به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا بود. همین هفته پیش «سیدمناف هاشمی»، معاون شهردار تهران در یک نشست خبری این موضوع را بیان کرد و در توضیح این خط گفت: «خط ۱۰ مترو به طول ۴۳ کیلومتر و ۳۵ ایستگاه در غربی‌ترین نقطه از مترو تهران (وردآورد) آغاز شده و در مسیر شرقی‌ترین نقطه از پایتخت (قنات کوثر) امتداد خواهد داشت». او که در نشستی با حضور مسئولان قرارگاه خاتم‌الانبیا سخن می‌گفت با اشاره به اینکه تفاهم‌نامه همکاری شهرداری تهران با قرارگاه خاتم‌الانبیا به‌منظور احداث خط ۱۰ مترو و اجرای طرح توسعه خط ۷ مترو به سمت دره فرحزاد و دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات است، گفت: «در این نشست آخرین جزئیات مورد بررسی قرار گرفت و طی چند روز آینده به امضای طرفین خواهد رسید. بخش‌های عمرانی در خط ۷ مترو تهران در‌حال‌حاضر از سوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در دست اجراست که تاکنون بخش‌های فیزیکی از جمله سیویل به اتمام رسیده و در حال تجهیز ایستگاه هستند و از پایان شهریورماه مطابق برنامه‌ریزی زمان‌بندی، افتتاح و بهره‌برداری از ایستگاه‌ها در خط ۷ مترو در دستور کار قرار خواهد گرفت». هاشمی در این نشست با تأکید بر اینکه احداث خط ۱۰ مترو در دستور کار است درباره فازبندی این پروژه هم اطلاعاتی منتشر کرد: «احداث این خط به سه فاز تقسیم‌بندی می‌شود که تا پایان سال جاری فاز یک احداث خط ۱۰ مترو با پیمانکاری قرارگاه خاتم‌الانبیا اجرائی خواهد شد. این خط به طول ۴۳ کیلومتر و با ۳۵ ایستگاه در غربی‌ترین نقطه از مترو تهران (وردآورد) آغاز شده و در مسیر شرقی‌ترین نقطه از پایتخت (قنات کوثر) امتداد خواهد داشت ».
توضیحات پیمانکار درباره خط تازه
پس از آنکه مدیران شهرداری تهران رسما اعلام کردند که پیمانکاری طولانی‌ترین خط مترو پایتخت با قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاست، این قرارگاه هم اطلاعاتی در این زمینه منتشر کرد. در توضیحات روابط عمومی این قرارگاه آمده است: «به همت تلاشگران و متخصصان قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) و با همکاری شهرداری تهران، عملیات اجرای پروژه خط ۱۰ متروی تهران به طول ۴۳ کیلومتر و با ۳۵ ایستگاه آغاز شد». علاوه بر این «سعید محمد» فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) هم هفته پیش با تأیید این خبر اعلام کرد: «خط ۱۰ متروی تهران از جمله خطوط جدید مترویی تهران است که در طرح جامع حمل‌ونقل ریلی شهر تهران به تصویب رسیده است و با طول ۴۳ کیلومتر از ایستگاه متروی وردآورد در غرب تهران آغاز و پس از گذر از ۳۵ ایستگاه به محدوده قنات کوثر در شرق تهران ختم می‌شود». او درباره عظمت این پروژه و ایستگاه‌های تقاطعی متعدد آن هم گفت: «خط ۱۰ شامل هفت ایستگاه تقاطعی با سایر خطوط متروی تهران است که به ترتیب در محدوده وردآورد با خط پنچ، در محدوده آزادگان با خط 9، در محدوده کوهسار با خط شش، در محدوده میدان کتاب با خط هفت، در محدوده صدر با خط یک، در محدوده نوبنیاد با خط سه و در محدوده تهرانپارس با خط چهار امکان پذیرش مسافران از سایر خطوط را میسر می‌کند». فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) هم درباره جزئیات اجرائی این پروژه گفت: «این خط طی یک برنامه پنج‌ساله و در پنج فاز بررسی شده است و با بهره‌برداری از آن، کریدور غرب به شرق تهران تکمیل می‌شود که از مزایای اصلی آن تسهیل دسترسی آسان و ارزان ساکنین و شاغلین استان‌های البرز و غرب تهران به مناطق مختلف پایتخت است ».
بهره‌برداری از خط ۱۰ چند سال طول می‌کشد؟
تازه‌ترین خبر درباره طولانی‌ترین خط مترو پایتخت به توضیحات دیروز رئیس شورای شهر تهران در پایان جلسه عنلی این شورا برمی‌گردد. «محسن هاشمی» در حاشیه این جلسه توضیحات تازه‌ای درباره این خط ارائه کرد و درخصوص کلنگ‌زنی این خط و تأمین منابع آن براساس TOD گفت: «می‌توانیم در اطراف ایستگاه مترو به دلیل حجم تراکمی که در مترو دارد، مثل همه دنیا تراکم بیشتری نسبت به جای دیگری داشته باشیم. اسم این پهنه T است که مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی است، این خط ۴۰ کیلومتری از مناطق برخوردار تهران ۲۲ و ۵ و ۲ و ۱ عبور می‌کند». هاشمی ادامه داد: «با ایجاد تراکم در اطراف حدود ۳۷ ایستگاه این خط، حدود ۱۰۰ میلیارد اعتبار در اختیار شهرداری قرار می‌گیرد و هزینه خط تأمین می‌شود. به این ترتیب هزینه خط در می‌آید و از خرج مابقی هزینه‌ها هم کم می‌کند». مهم‌ترین بخش سخنان دیروز رئیس شورای شهر هم اطلاعاتی درباره زمان اجرا و بهره‌برداری این پروژه بود که دراین‌باره گفت: « ۱۰ تا ۱۲ سال طول می‌کشد خطوط مترو تکمیل شود، اما امیدوارم از روش TOD استفاده شود و طول سال‌های تکمیل این خط کمتر می‌شود ».
تأثیر خط 10 بر منطقه ۲۲ تهران
منطقه ۲۲ تهران که قرار بود به یکی از ریه‌های نفسی تهران تبدیل شود، حالا پر از برج‌های سربه‌فلک کشیده است که حتی مانع ورود باد به تهران می‌شوند. درباره این منطقه بارها و از زبان کارشناسان شهری انتقادات فراوانی مطرح شد اما حالا به نظر می‌آید این خط می‌تواند روزنه امیدی برای آن باشد. «شهربانو امانی» عضو شورای شهر تهران در نطق دیروز خود در صحن شورا هم به این موضوع اشاره کرد و گفت هزینه‌های سنگین به مدیریت شهری در پی رشد افقی در غرب تهران وارد شده است. او با اشاره به لزوم اتخاذ رویکرد TOD در برنامه‌ریزی شهری گفت: «رشد افقی شهر تهران در سمت غرب هزینه‌های سنگینی از جمله در حوزه انتقال زیرساخت‌ها و توسعه حمل‌ونقل عمومی به مدیریت شهری تحمیل کرده است. یکی از چالش‌های مهم منطقه ۲۲ حمل‌ونقل عمومی است، بر اساس ارزیابی انجام‌شده در منطقه 22 شهروندان برای تأمین حداقل نیازهای خود باید از خودرو استفاده کنند؛ در‌حالی‌که رویکرد شورای پنجم توسعه شهری مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی بوده است». او دراین‌باره ادامه داد: «منطقه 22 به دلیل عدم اختلاف کاربری یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سفر در ساعات اوج صبح و بعدازظهر است و این موضوع به همراه ضعف شبکه حمل‌ونقل عمومی در منطقه بیشترین فشار به شبکه ارتباطی را در ساعات اوج تحمیل می‌کند. توزیع نامتوازن و پرتعداد مال‌های بزرگ در منطقه 22 نه‌تنها مشکلی از ساکنان منطقه حل نمی‌کند، بلکه به‌شدت خودرومحوری را در منطقه تشدید کرده است. منطقه 22 می‌توانست نمونه شهرسازی مدرن و انسان‌محور باشد که متأسفانه به خاطر بساز و بیندازها و سوءاستفاده‌ها با مشکلات جدی مواجه شد». سخنان این عضو شورا در ادامه انتقادات کارشناسان شهری است که به‌طور خلاصه می‌گویند روند توسعه در منطقه ۲۲ تهران نامتوازن بوده و توجهی به حمل‌ونقل عمومی نشده است. حالا قرار است با بهره‌برداری از خط تازه مترو تهران که دارای چندین ایستگاه در این منطقه است، بخشی از مشکلات این منطقه مهم در غرب تهران حل شود.