کوپن دیجیتال به ما نزدیک می‌شود

صف روغن و گوشت کوپنی یکی از نوستالژی‌های دهه‌شصتی‌ها یا همان بچه‌های دوره جنگ است و حالا دوباره زمزمه بازگشت کوپن به گوش می‌رسد. با جدی‌شدن حذف ارز چهارهزارو 200 تومانی و البته تورم هشداردهنده مواد غذایی دولت موظف به جایگزینی راهکارهای حمایتی از مصرف‌کنندگان شده است و حالا نمایندگان مجلس می‌گویند یکی از گزینه‌های قوی برای جایگزینی ارز چهارهزارو 200 تومانی کالابرگ الکترونیک یا کوپن‌های غیرکاغذی هستند.

بازار غذا در ابهام

سال گذشته بارها و بارها قیمت‌های بازار غذا سوژه رسانه‌های ایران شد. جهش قیمت بسیاری از اقلام غذایی در ایران به مرز هشدار رسیده و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بهای مواد غذایی در ایران و تورم آن را در سطح بحرانی ارزیابی کرده است. مرکز آمار و بانک مرکزی هم در گزارش‌های دوره‌ای خود به تورم نقطه‌ای بالای ۶۰ درصد مواد غذایی اشاره کرده‌اند و گاهی نرخ تورم برخی اقلام سه‌رقمی شده است. با وجود این نکته، دولت ابراهیم رئیسی اولین لایحه بودجه خود را در شرایطی به بهارستان برد که پیشنهاد حذف یارانه واردات غذا و مواد اولیه آن را مطرح کرد و البته مورد موافقت مجلس قرار گرفت. هرچند ظاهرا هیچ‌کدام از دو سمت ماجرا یعنی دولت و مجلس زیر بار مسئولیت حذف ارز چهارهزارو 200 تومانی نمی‌روند و مدام آن را در زمین یکدیگر پاس‌کاری می‌کنند، اما به نظر می‌رسد پرونده دلار پرحاشیه چهارهزارو 200 تومانی امسال بسته می‌شود و دیگر برای واردات غذا یا مواد اولیه آن ارز چهارهزارو 200 تومانی به تجار تعلق نمی‌گیرد. این مسئله البته نگرانی‌های زیادی ایجاد کرده و بحث واردشدن شوک دوباره به بازار مواد غذایی مطرح می‌شود. آن هم در شرایطی که جنگ اوکراین و روسیه دو غول صادرکننده غذا، بازار جهانی محصولات کشاورزی را متلاطم کرده و بسیاری از کشورها را به ذخیره‌سازی غذا واداشته است.

در ایران به نظر می‌آید حذف ارز چهارهزارو 200 تومانی و افزایش قیمت‌های جهانی غذا هم‌زمان شده و همین مسئله نگرانی‌های زیادی برای سبد غذایی مردم و به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر ایجاد کرده و وزارت بهداشت نسبت به افزایش سوءتغذیه هشدار داده است.

احتمال توزیع کوپن الکترونیک

در این شرایط مجلس تأکید دارد که حذف ارز چهارهزارو 200 تومانی به شرط راهکارهای حمایتی دولت اتفاق می‌افتد و البته برخی نمایندگان از تعلل دولت برای ارائه راهکارهای حمایتی گلایه کرده‌اند. در این میان برخی نمایندگان بازگشت کوپن را احتمالی قوی می‌دانند. پارسال ابوالفضل ابوترابی، نماینده نجف‌آباد در مجلس، به فارس گفته بود برای ۵۰ میلیون نفر کوپن الکترونیک با شارژ ماهانه ۱۲۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است و حالا برخی نمایندگان جایگزینی دلار چهارهزارو 200 تومانی با کوپن الکترونیک را احتمالی قوی می‌دانند.

در همین زمینه جعفر قادری، عضو کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۱ می‌گوید که بازگشت کوپن یکی از احتمالات قوی جایگزینی ارز چهارهزارو 200 تومانی است. او که به ایلنا از پرداخت یارانه گوشت و نان خبر داده، می‌گوید: قرار است برای نهاده‌های دامی که در قیمت گوشت اثرگذار هستند یارانه جداگانه‌ای پرداخت شود و این یارانه تنها به هفت دهک اول به ‌صورت یارانه گوشت اختصاص داده خواهد شد. این نماینده مجلس حذف ارز چهارهزارو 200 تومانی را مشروط به تهیه کارت‌های اعتباری توزیع غذا دانسته و گفته است: در ابتدا باید تأکید داشته باشم که قرار نیست یارانه دارو و نان حذف شود یا در خرید افراد در داروخانه یا نانوایی تغییری رخ دهد. در گذشته یارانه گندم به واردکنندگان ارائه می‌شد اما قرار بر این شد که این یارانه پس از این به نانوا داده شود. در بحث دارو هم قرار بر این است که یارانه دارو را شرکت‌های بیمه‌ای در مقابل خریدی که افراد انجام می‌دهند به داروخانه بپردازد.

عضو کمیسیون تلفیق مجلس با تأکید بر اینکه قرار نیست کارت نان داشته باشیم و کارت‌های جداگانه‌ای داده نمی‌شود، ادامه داد: افراد با کارت معمولی حساب بانکی خود خرید را انجام می‌دهند و در این شرایط مشخص است که خرید از چه کسانی انجام می‌شود و با مشخص‌بودن اطلاعات افراد، امکان قاچاق دارو، آرد و... وجود نخواهد داشت. قادری همچنین گفته است: یارانه نان و دارو همگانی است اما یارانه برخی کالاها مانند گوشت تنها برای برخی اقشار آسیب‌پذیر در نظر گرفته می‌شود. عضو کمیسیون تلفیق مجلس ادامه داد: در واقع یارانه دارو و نان شامل تمام جامعه می‌شود اما یارانه نهاده‌های دامی فقط شامل دهک‌های اول تا هفتم می‌شود. قادری تأکید می‌کند: در این شرایط دیگر نیازی به صدور کارت‌های جدید نیست و افرادی که شامل یارانه گوشت می‌شوند، شماره‌حساب خود را اعلام و ثبت می‌کنند. البته جزئیات این مسائل هنوز نهایی نیست و باید نهادهای متولی جزئیات را اطلاع‌رسانی کنند. قیمت‌های واقعی، مصرف بی‌رویه گوشت را مهار می‌کند!

همین منبع توضیحات دیگری به «شرق» داده است و برای رفع ابهامات از جعفر قادری، عضو کمیسیون تلفیق مجلس، درباره جزئیات پرداخت یارانه گوشت سؤال کردیم. به گفته این نماینده جزئیات این مسئله را دولت باید تعیین کند و به مجلس مرتبط نیست و بهارستان‌نشین‌ها در جریان ماجرا نیستند و اصولا این را که دولت می‌خواهد نقدی، کالایی یا با کارت مخصوص پرداخت کند، خودش می‌داند! قادری می‌گوید: ارز ترجیحی مطابق همان چیزی که پیش از این گفته شد حذف می‌شود و از محل آن به اقشار کم‌درآمد کمک خواهد شد. می‌پرسیم این همان طرح جایگزینی است که گفته می‌شد دولت در ارائه آن تعلل می‌کند؟ عضو کمیسیون تلفیق مجلس با تأیید این مسئله می‌گوید درباره گندم و دارو که نه اما ارز ترجیحی نهاده دامی حذف می‌شود. درباره همراهی و رضایت دولت از این تصمیم، قادری اساسا آن را نظر خود دولت می‌داند که به مجلس پیشنهاد شده و مجلس مهر تأیید زده است و اصلا رضایت مطرح نیست. در پاسخ به این پرسش که به نظر برخی کارشناسان جبران آثار تورمی حذف ارز نهاده‌های دامی در حدی است که با توانایی پرداختی دولت همخوانی نخواهد داشت قادری می‌گوید: ما به هر حال تورم داشتیم، چه حذف ارز می‌کردیم و چه نه اما این طرحی که ما اجرا خواهیم کرد آثار تورمی به مراتب کمتری خواهد داشت تا مثلا می‌خواستیم پول خلق کنیم، ‌این نماینده مجلس می‌گوید چنین چیزی صحیح نیست و از اول بنا بر همین بوده و تنها شیوه پرداخت یارانه از سوی دولت است که تغییر می‌کند.

یارانه ۱۸ میلیون نفر قطع می‌شود

مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس هم با اشاره به اینکه احتمال بازگشت کوپن به جای ارز چهارهزارو 200 تومانی وجود دارد، به «شرق» توضیح می‌دهد: در بودجه امسال ۱۷۶ هزار میلیارد تومان منابع به عنوان مابه‌التفاوت ارز ترجیحی و ارز آزاد در نظر گرفته شده است و دولت مختار است این رقم را یا به ‌صورت ارز چهارهزارو 200 تومانی به تجار پرداخت کند یا یارانه مستقیم بدهد یا اینکه کوپن طراحی کند و هر روشی که صلاح می‌داند جایگزین کند یا نکند!

او تأکید می‌کند: مجلس اما اصرار دارد که دولت در صورت حذف ارز چهارهزارو 200 تومانی راهکار جایگزین بدهد که هنوز راهکاری نداده است.

به گفته طغیانی در ایران ۷۸ میلیون نفر یارانه نقدی ۴۵هزارو ۵۰۰ تومانی و ۶۰ میلیون نفر یارانه معیشتی دریافت می‌کنند و حذف پردرآمدها از جمعیت یارانه‌بگیران در سال جاری جدی است.

او می‌گوید اخباری از یکی از معاونت‌های سازمان برنامه و بودجه دارد که از نظر دولت همان ۶۰ میلیون نفر مستحق دریافت یارانه هستند و حدود ۱۸ میلیون نفر احتمالا از جمع یارانه‌بگیران حذف می‌شوند و در صورت نهایی‌شدن کالابرگ الکترونیک، جمعیتی که کوپن می‌گیرند احتمالا همان ۶۰ میلیون نفر هستند.