التهاب در مرزهای شرقی
بحران میان هند و پاکستان جدی شد
متشکرم مودی، شما ملت ما را متحد کردید. آیا جنگ می‌خواهید؟ بیایید شروع کنیم. پاکستان آماده است.
به گزارش گروه رسانه ای شرق؛ این ۱۷ کلمه در قالب توئیتی از سوی وزارت دفاع کشور پاکستان در شبکه اجتماعی ایکس منتشر شده که نشان از تشدید کم سابقه بحران میان هند و پاکستان دارد. تنش‌هایی که دهه‌هاست میان دو کشور وجود دارد، این روزها و با وقوع یک حادثه تروریستی در منطقه موردمناقشه کشمیر، به بالاترین میزان رسیده است.
ماجرا از چه قرار است؟
روز سه‌شنبه منطقه توریستی پهلگام در کشمیر یکی از شدیدترین حملات تروریستی بیش از دو دهه اخیر را به چشم دید. در این حمله ۲۶ نفر جان خود را از دست دادند که در میان آنها توریست هم به چشم می‌خورده است.
هند ابتدا پاکستان را متهم کرد که در حمله روز سه‌شنبه دست داشته. مقامات این کشور مدعی شدند که اسلام آباد با حمایت از گروه‌های تروریستی فرامرزی، دست به جنایت در کشمیر زده است. پاکستان البته چنین ادعایی را قبول نکرد. بعد از آن هندی‌ها دست به لغو ویزای شهروندان پاکستانی زدند و اتفاقی مشابه در آن سوی مرز رخ داد. هند و پاکستان به شهروندان یکدیگر ۴۸ ساعت زمان دادند که به کشورهایشان برگردند. دیپلمات‌های هندی به خانه برگشته‌اند و گذرگاه اصلی میان دو کشور هم بسته شده است. همزمان با این اقدامات مودی، رئیس جمهور هند در یک سخنرانی گفت: به تمام جهان اعلام می‌کنم که هند همه تروریست‌ها و حامیان آنها را شناسایی، تعقیب و مجازات خواهد کرد. پلیس سه نفر را دستگیر و اعلام کرده که هر سه آنها پاکستانی هستند.
بعد از این سخنرانی و علام لغو ویزاهای شهروندان پاکستان، اسلام‌آباد تصمیم گرفت تا حریم هوایی خود را بر روی هند ببندد و روابط تجاری خود را با کشور همسایه قطع کند.
تشدید تنش میان هند و پاکستان به خاطر یک معاهده آبی
آنچه که بیشتر از همه پاکستانی‌ها را خشمگین کرده، تعلیق یک معاهده آبی میان هند و پاکستان است. دهلی‌نو گفته معاهده تقسیم آب رودخانه سند از سوی هند معلق شده است. این معاهده عمری به اندازه هفت دهه دارد و با میانجی‌گری بانک جهانی به امضا رسیده. این معاهده، استفاده از رودخانه سند و پنج شاخه آن (جهلم، چناب، راوی، بیاس و ستلج) را بین دو کشور تنظیم کرده بود.
معاهده‌ای که نام دیگرش ایندوس است، برای پاکستان که اقتصادش به کشاورزی وابستگی بیشتری دارد، حیاتی است و تعلیق این معاهده به معنای مشکل شدید در تامین آب برای بخش کشاورزی و در نهایت آسیب اقتصادی به این کشور خواهد بود. بد نیست بدانید که حدود ۸۰ درصد از آب مورد استفاده در کشاورزی پاکستان از رودخانه‌های مرتبط با این معاهده تامین می‌شود. قطع جریان آب در منطقه پنجاب می‌تواند امنیت غذایی شهروندان را به خطر بیندازد.
این معاهده هرگز در درگیری‌هایی که در سال‌های ۱۹۶۵، ۱۹۷۱ و ۱۹۹۹ بین هند و پاکستان درگرفت، تحت تاثیر قرار نگرفته بود و از معدود معاهداتی به حساب می‌آمد که دو کشور با آن شوخی نداشتند.
پاکستان اقدام هند بر سر معاهده ایندوس را اعلان جنگ علیه خود در نظر گرفته و هند را متهم به نقض قوانین بین‌المللی می‌کند.
چرا هند و پاکستان اغلب با یکدیگر درگیرند؟
هند و پاکستان از سال ۱۹۴۷ یعنی از تاریخ جدایی پاکستان، روابط تیره‌ای با یکدیگر داشته‌اند. یکی از مهم‌ترین مشکلات دو کشور مساله کشمیر بوده است. کشمیر ناحیه‌ای سرسبز و زیبا و مسلمان نشین است که هم هند و هم پاکستان بر سر آن ادعا دارند. مناقشه در کشمیر بارها باعث درگیری بین دو طرف شده. ناحیه پهلگام تحت‌نظر هند است و یک منطقه توریستی و دور از دسترسی کوهستانی به حساب می‌آید.
کشمیر به دلیل حضور نظامیان دو کشور همیشه مانند یک بشکه باروت بوده است. هند و پاکستان از اواخر دهه چهل میلادی، چهار بار بر سر کشمیر با یکدیگر درگیر شده‌اند و ظاهرا در آستانه پنجمین درگیری هستند.
در هند ایده پرطرفدار این روزها آن است که پاکستان در حمایت از گروه‌های تروریستی آنها را به جان منطقه کشمیر انداخته است. اما پاکستان چنین شبهاتی را رد کرده و معتقد است چنین ادعاهایی صرفا جنبه سیاسی برای دولت مودی دارد.
جالب است بداند که کشمیر به دو بخش تقسیم شده. بخش جامو و کشمیر در دست هندی‌ها و کشمیر آزاد و گلت لاتسان تحت کنترل پاکستانی‌هاست. یک خط فرضی و مرزی غیررسمی این دو ناحیه را از یکدیگر جدا کرده‌اند. با این‌حال هم اسلام‌آباد و هم دهلی‌نو ادعای مالکیت بر کل منطقه کشمیر را دارند.
کشمیر از نظر ژئوپلتیک و منابع آبی اهمیت استراتژیک دارد. از سوی دیگر موضوع این ناحیه تبدیل به مساله‌ای حیثیتی شده است.
هند می‌گوید گروه‌هایی مانند لشکر طیبه و جیش المحمد از سوی دولت پاکستان تغذیه می‌شوند و سرویس اطلاعاتی پاکستان پشت سر حملات مرگبار سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۹ و حمله فعلی است.
پاکستان می‌گوید هند از مساله تروریسم برای نفوذ نظامی خود در منطقه استفاده می‌کند و شواهدی برای ادعاهایش ندارد. هند و پاسکتان در جنوب آسیا برای نفود سیاسی و نظامی رقابت می‌کنند. از سوی دیگر دو کشور به دنبال تشدید نفوذشان بر افغانستان هستند. ناظران اغلب از درگیری میان دهلی‌نو و اسلام‌آباد هراسان‌اند. هر دو کشور دارای سلاح هسته‌ای هستند که وضعیت را دشوارتر می‌کند.
آیا دو کشور می‌توانند دوباره به یکدیگر اعتماد کنند؟
هند و پاکستان عموما اعتمادی به یکدیگر ندارند. تاریخچه جنگ‌ها و درگیری‌ها بر این فرضیه صحه می‌گذارد و در طول دهه‌ها همان اندک خوشبینی و اعتماد اولیه را نابود کرده است. دخالت‌های چین و آمریکا در روابط دو کشور موضوع را اغلب پیچیده‌تر کرده است. از سوی دیگر پاکستان، درگیر وضعیتی مشابه با افغانستان است. طالبان که خود روابط نزدیکی با سازمان اطلاعات پاکستان داشته؛ از زمان به دست گرفتن قدرت در ارگ کابل با اسلام‌آباد درگیر شده است. هر دو کشور طی سال‌های اخیر دیگری را به حمایت از تروریسم با هدف ناامن کردن خاکشان متهم کرده‌اند. همین موضوع باعث شده تا حرف‌های هند در قبال پاکستان، برای ناظران قابل باور باشد.
