اصلاح عناوین شغلی و مشاغل سخت و زیان‌آور؛ بررسی جزئیات و تأثیرات آن
اصلاح عناوین شغلی و مشاغل سخت و زیان‌آور با هدف بهره‌مندی بیمه‌شدگان از مزایای بازنشستگی زودتر از موعد انجام شده است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق ؛ بر اساس گزارش‌ها، بیش از نیمی از بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی، مشمول مستمری پیش از موعد هستند که در این میان، بیمه‌شدگان دارای مشاغل سخت و زیان‌آور بیشترین سهم را دارند.
اصلاح عناوین شغلی و درخواست‌های مکرر کارگران
در سال‌های اخیر، اصلاح عنوان شغلی به یکی از چالش‌های حقوقی میان کارگران، کارفرمایان و سازمان تأمین اجتماعی تبدیل شده است. در همین راستا، رئیس دیوان عدالت اداری در تیرماه امسال، طی نامه‌ای به رئیس مجلس شورای اسلامی، خواستار اصلاح ماده ۳۹ قانون تأمین اجتماعی شد تا روند رسیدگی به این درخواست‌ها تسهیل شود.
طبق ماده ۳۹ قانون تأمین اجتماعی، کارفرما موظف است حق بیمه کارکنان خود را حداکثر تا پایان ماه بعد پرداخت کرده و لیست حقوق بیمه‌شدگان را ارائه کند. اما در بسیاری از موارد، کارگران نسبت به عنوان شغلی ثبت‌شده در این لیست‌ها معترض هستند و تلاش می‌کنند که مشاغل آن‌ها به‌عنوان سخت و زیان‌آور شناسایی شود تا از مزایای بازنشستگی زودهنگام بهره‌مند شوند.
اصلاح بخشنامه تأمین اجتماعی درباره عناوین شغلی
در ۶ بهمن ۱۴۰۳، سازمان تأمین اجتماعی اعلام کرد که بخشنامه مربوط به اصلاح عناوین شغلی و تعیین دستمزد سوابق ناشی از کمیته‌های احتساب سابقه، اصلاح و ابلاغ شده است. این اصلاحات بر اساس رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری صورت گرفته که صلاحیت مراجع حل اختلاف کار را در بررسی و اصلاح عناوین شغلی تأیید کرده است.
بر اساس این بخشنامه، بیمه‌شدگان می‌توانند درخواست اصلاح عنوان شغلی خود را در دبیرخانه شعبه تأمین اجتماعی ثبت کنند و مدارک لازم را به واحد نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان ارائه دهند. در مقابل، واحدهای اجرایی موظف شده‌اند که در اسرع وقت به این درخواست‌ها رسیدگی کنند.
امکان اعتراض به عنوان شغلی برای بیمه‌شدگان
بشیر عمرانی، مدیرکل نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تأمین اجتماعی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا تأکید کرد که بیمه‌شدگان می‌توانند نسبت به عنوان شغلی ثبت‌شده خود در لیست‌های بیمه اعتراض کنند.
طبق رأی شماره ۱۱۱۵-۱۱۱۴ دیوان عدالت اداری در تیرماه ۱۴۰۰، هیئت‌های تشخیص و حل اختلاف قانون کار، صلاحیت رسیدگی به اصلاح عناوین شغلی کارگران را دارند. بنابراین، کارگران می‌توانند با ارائه مدارک و مستندات، درخواست تغییر عنوان شغلی خود را ارائه دهند.
به گفته عمرانی، تقریباً تمامی درخواست‌های اصلاح عنوان شغلی با هدف بهره‌مندی از مزایای بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور مطرح می‌شود.
تأثیر مشاغل سخت و زیان‌آور بر منابع مالی تأمین اجتماعی
در حال حاضر، بیش از نیمی از مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی، بازنشستگان پیش از موعد هستند که بخش عمده‌ای از آن‌ها در دسته مشاغل سخت و زیان‌آور قرار می‌گیرند.
طبق قوانین موجود، افرادی که در مشاغل سخت و زیان‌آور فعالیت می‌کنند، ۱۰ سال زودتر از موعد قانونی بازنشسته می‌شوند و علاوه بر این، نیازی به پرداخت ۱۰ سال حق بیمه ندارند.
به گفته مدیرکل نام‌نویسی تأمین اجتماعی، این مسئله فشار زیادی بر منابع مالی سازمان وارد کرده است. طبق برآوردها، هر مورد اصلاح عنوان شغلی به‌طور میانگین ۳۳ میلیارد ریال (۳.۳ میلیارد تومان) هزینه اضافی بر سیستم بیمه‌ای کشور تحمیل می‌کند.
چرا برخی کارفرمایان مشاغل سخت را استاندارد نمی‌کنند؟
طبق قانون اصلاح مشاغل سخت و زیان‌آور، کارفرمایان باید ظرف مدت دو سال، شرایط محیط کار را استاندارد کنند تا از فهرست مشاغل سخت و زیان‌آور خارج شوند. اما بسیاری از کارفرمایان این موضوع را جدی نمی‌گیرند و همچنان کارگران در محیط‌های سخت و زیان‌آور مشغول به کار هستند.
طبقه‌بندی مشاغل سخت و زیان‌آور
طبق آیین‌نامه اجرایی قانون مشاغل سخت و زیان‌آور، مشاغل به دو گروه تقسیم می‌شوند:
گروه الف: این مشاغل ذاتاً سخت و زیان‌آور نیستند و با اتخاذ تدابیر بهداشتی و ایمنی می‌توان شرایط آن‌ها را استاندارد کرد.
گروه ب: این مشاغل ماهیتاً سخت و زیان‌آور هستند و حتی با استانداردسازی محیط کار، همچنان آثار زیان‌آور خود را حفظ می‌کنند.
افزایش حجم درخواست‌های اصلاح عنوان شغلی
طبق آمار ارائه‌شده از سوی سازمان تأمین اجتماعی، در ۹ ماهه نخست سال جاری، بیش از ۴۰ هزار درخواست اصلاح عنوان شغلی به این سازمان ارائه شده است./ایرنا
در پاسخ به این درخواست‌ها، سازمان تأمین اجتماعی در سال ۱۴۰۱ بخشنامه‌ای با شماره ۱۷۷۷ را ابلاغ کرد تا شرایط رسیدگی به این درخواست‌ها را تسهیل کند.
اصلاح دستمزد و تأثیر آن بر بیمه‌شدگان
طبق اظهارات عمرانی، یکی از اصلاحات مهم در بخشنامه جدید، تغییر در نحوه محاسبه دستمزد و پرداخت حق بیمه است. به این معنا که اگر فردی عنوان شغلی خود را تغییر دهد، باید متناسب با آن، تغییرات لازم در میزان دستمزد و حق بیمه نیز اعمال شود.
به‌عنوان مثال، در یک کارگاه نانوایی، دستمزد یک شاگرد با یک شاطر یکسان نیست یا در یک کارخانه، دستمزد کارگر ساده با کارگر متخصص متفاوت است. بنابراین، تغییر عنوان شغلی بدون تغییر در میزان پرداختی بیمه امکان‌پذیر نخواهد بود.