چرا پروژه‌های نهضت ملی مسکن متوقف شد؟
دولت سیزدهم با وعده حل مشکل مسکن، بدون بررسی و تامین مالی طرحی را کلید زد که امروز نتیجه‌اش چیزی جز توقف پروژه‌ها، دردسر بانک‌ها و سردرگمی متقاضیان نیست. ثبت‌نام‌های گسترده‌ای که هیچ پشتوانه‌ای نداشتند، وعده وام‌هایی که هر روز تغییر کردند، بانک‌هایی که همکاری نکردند، زمین‌هایی که اصلاً برای ساخت‌وساز مهیا نبودند و درنهایت هم حذف بی‌سر و صدای برخی از متقاضیان از پروژه؛ لیستی که توانست اخرین ضربات را به امید خانه‌دار شدن مردم بزند.
به گزارش شبکه شرق، طرح نهضت ملی مسکن امروز تقریباً متوقف شده و تنها چیزی که از آن باقی مانده، ساختمان‌های نیمه‌کاره و مردمی است که نمی‌دانند باید با امید واهی خانه‌دار شدن چه کنند.
اولین و بزرگترین معضل این طرح، موضوع وام‌های بانکی بود. دولت سیزدهم بدون اینکه منابع مالی مشخصی برای اجرای این پروژه در نظر بگیرد، وعده وام‌های کلان را داد. در ابتدای امسال، مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، اعلام کرد که سقف تسهیلات ساخت مسکن از ۵۵۰ میلیون تومان به ۸۰۰ میلیون تومان افزایش خواهد یافت. اما چند هفته پیش، بانک مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که سقف وام به ۶۵۰ میلیون تومان کاهش یافته است.
این تغییرات ناگهانی و تصمیمات خلق‌الساعه یعنی هیچ برنامه مشخصی برای تأمین منابع مالی این پروژه وجود نداشته است و حالا تبدیل به باری شده روی دوش شبکه بانکی و در نهایت ترازنامه بانک مرکزی.
بانک‌ها توان پرداخت تسهیلاتی که دولت وعده داده بود را ندارند و از سوی دیگر ۶۵۰ میلیون تومان هم کفاف هزینه‌های سرسام‌آور ساخت‌وساز را نمی‌دهد. افزایش قیمت مصالح ساختمانی، رشد هزینه‌های نیروی کار و تورم عمومی در کشور، باعث شده که این وام‌ها صرفاً به یک عدد روی کاغذ تبدیل شوند.
بانک‌ها حاضر به پرداخت وام نیستند
یکی دیگر از اصلی‌ترین مشکلات نهضت ملی مسکن، عدم همکاری بانک‌ها در پرداخت تسهیلات است. طبق قانون جهش تولید مسکن، بانک‌ها باید ۲۰ درصد از تسهیلات خود را به این بخش اختصاص دهند، اما در عمل چنین اتفاقی رخ نداد. آمارها نشان می‌دهد که تا آذرماه امسال، بانک‌ها در مجموع ۴ هزار هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده‌اند، که ۲۰ درصد آن معادل ۸۰۰ هزار میلیارد تومان باید به مسکن می‌رسید. با این مبلغ، امکان ساخت یک میلیون واحد مسکونی وجود داشت.
اما در عمل تنها چند بانک در این طرح مشارکت کرده‌اند. بانک‌های مسکن، صادرات، صنعت و معدن، تجارت و سپه بخشی از وام‌ها را پرداخت کردند، اما ۱۷ بانک دیگر، هیچ مبلغی را به این پروژه اختصاص نداده‌اند. بانک‌ها میگویند که به دلیل ناترازی مالی دیگر قادر به پرداخت تسهیلات تکلیفی از سوی دولت نیستند.
با این حال سید منان رئیسی، عضو کمیسیون عمران مجلس، در جلسه شورای عالی مسکن به تناقض در تسهیلات بانک‌ها اشاره کرده و گفته است: "چرا برای پروژه‌های خاص مانند ایران‌مال، بانک‌ها تسهیلات کلان پرداخت می‌کنند، اما وقتی نوبت به مردم عادی می‌رسد، میگویند که منابع مالی ندارند؟"
حذف بی‌سر و صدای متقاضیان
در پی همین کمبود منابع، یکی از جدیدترین اتفاقات مربوط به نهضت ملی مسکن حذف برخی از متقاضیان بود. در روزهای اخیر، بسیاری از افرادی که ماه‌ها در انتظار دریافت تسهیلات و آغاز ساخت واحدهای خود بودند، متوجه شدند که نامشان از لیست متقاضیان خارج شده است.
طبق اعلام برخی مسئولان، این حذف‌ها به دلیل عدم تکمیل آورده‌های نقدی از سوی متقاضیان صورت گرفته است. هرچند که بسیاری از همین متقاضیان به دلیل سیاست‌های خود دولت و افزایش ناگهانی هزینه‌ها قادر به پرداخت آورده‌های خود نشده‌اند. در واقع دولت بدون اینکه فکری به حال تورم و شرایط اقتصادی کند، حالا مردمی را که با هزار امید ثبت‌نام کرده بودند، بدون هیچ توضیحی کنار گذاشته است.
این تصمیم، نارضایتی گسترده‌ای در بین متقاضیان ایجاد کرده و نشان می‌دهد که این طرح از ابتدا بدون در نظر گرفتن توانایی مالی مردم و منابع واقعی دولت اجرایی شده است.
یکی از بزرگترین فاجعه‌های پشت این طرح که کارشناسان بارها درباره آن هشدار داده بودند، ثبت‌نام‌های گسترده‌ای بود که هیچ پشتوانه مالی نداشت. وزارت راه و شهرسازی، بدون هیچ بررسی‌ای، سایت ثبت‌نام را باز کرد و در نتیجه، بیش از ۴ میلیون نفر برای این طرح نام‌نویسی کردند. اما مدتی بعد مشخص شد که دولت و بانک مرکزی توان تأمین مالی حتی بخش کوچکی از این تعداد را هم ندارند.
حالا هم یکی از اعضای کمیسیون عمران مجلس به این موضوع اعتراض کرده و در این رابطه گفته است: "وقتی سایت ثبت‌نام را باز می‌کنید و میلیون‌ها نفر امید پیدا می‌کنند که صاحب خانه شوند، اما منابع مالی لازم برای اجرای این وعده وجود ندارد، در واقع زمینه ایجاد نارضایتی گسترده را فراهم کرده‌اید."
نتیجه این بی‌برنامگی چه شد؟ حالا که منابع مالی به درستی تأمین نشده، پروژه‌ها یا متوقف شده‌اند یا با کندی غیرقابل‌باوری پیش می‌روند. هزاران متقاضی که برای خانه‌دار شدن امید بسته بودند، حالا بلاتکلیف هستند و نمی‌دانند سرنوشت سرمایه‌شان چه خواهد شد.
حاصل وعده دولت سیزدهم: مسکن بدون آب و برق
همزمان یکی دیگر از نقاط ضعف بزرگ این طرح، تأمین زمین برای پروژه‌های مسکن بود. دولت سیزدهم در حالی وعده ساخت میلیون‌ها واحد مسکونی را داد که حتی بررسی نکرد زمین‌های در نظر گرفته‌شده، برای ساخت مناسب هستند یا خیر.
در بسیاری از شهرها، زمین‌هایی که برای اجرای نهضت ملی مسکن تخصیص داده شدند، یا در مناطق نامناسب قرار دارند یا به لحاظ زیرساختی کاملاً بلااستفاده هستند. نبود دسترسی به شبکه‌های آب، برق، گاز و حتی راه‌های مناسب، باعث شده که بسیاری از پروژه‌ها عملاً غیرقابل اجرا باشند.
حتی در مواردی که واحدهای مسکونی ساخته شده‌اند، نبود زیرساخت‌های لازم، تحویل این واحدها را غیرممکن کرده است. به عنوان مثال، در شهر جدید پرند، ۴۵۰۰ واحد نهضت ملی مسکن تکمیل شده است، اما این واحدها هنوز به آب، برق و گاز متصل نشده‌اند.
آرش صیادی، مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید پرند، در این باره می‌گوید: "تنها دلیل تأخیر در تحویل این واحدها، عدم اجرای شبکه‌های انشعابات است. شرکت‌های خدمات‌رسان باید وظایف خود را در این زمینه انجام دهند."
این موضوع نشان می‌دهد که دولت حتی در مواردی که موفق به ساخت مسکن شده، به دلیل ناهماهنگی با دستگاه‌های اجرایی، نتوانسته واحدها را تحویل مردم بدهد.
