گفت‌و‌گو با سرپرست مددکاری اجتماعی مهرآفرین درباره خودکشی در میان نوجوانان
با هم حرف بزنیم
دکتر فاطمه جعفری سرپرست مددکاری اجتماعی مهرآفرین، سال‌ها در زمینه خودکشی نوجوانان و راه‌های پیشگیری کار کرده است.
او در گفتگو با شبکه شرق برای خانواده‌ها توصیه‌هایی را در راستای کاهش خطر خودکشی مخصوصاً در نوجوانان مطرح می‌کند. می‌توانید مصاحبه تصویری را به صورت کامل در کانال یوتوب شبکه شرق ببینید.
چرا باید درباره خودکشی آگاهی‌رسانی کرد؟
سومین علت مرگ در جهان خودکشی است. البته اقدامات حمایتی و آگاهی‌رسانی بالا رفته است تا ما کمتر خودکشی منجر به مرگ داشته باشیم.
ما اعتقاد داریم خودکشی قابل پیشگیری است. با انتقال آگاهی و تغییر روایت‌های نادرست، آدم‌ها برای زندگی شانس بیشتری پیدا می‌کنند. هنوز انگ و استیگما نسبت به خودکشی وجود دارد. یعنی فکر می‌کنند کسی که خودکشی می‌کند فرد ضعیف، خودخواه و.. است. جنبه جرم اخلاقی آن بیشتر است و هدف این است که در این خصوص آگاهی‌رسانی شود.
چرا باید به رفتار‌های خود آسیب‌رسان در نوجوانان توجه کرد؟
رفتار‌های خودکشانه با رفتار‌های آسیب‌رسان فرق دارند. رفتار‌های خودکشانه توسط افرادی انجام می‌شود که واقعاً می‌خواهند بمیرند. اما رفتار‌های خود آسیب‌رسان با نیت مرگ انجام نمی‌شود. برای تسکین رنجی است که فرد تجربه می‌کند.
رفتار خود آسیب‌رسان مهجور واقع شده و اگر زودتر توسط خانواده‌ها و.. جدی گرفته شوند، می‌تواند زودتر مانع شود که این رفتار‌ها در آینده به خودکشی تبدیل نشود.
رفتار خود آسیب‌رسان چیست و چه معنایی دارد؟
رفتار‌های خود آسیب‌رسان انواع مختلفی دارد. مثلاً سوزاندن، بریدن یا کوبیدن اعضای بدن.
این رفتار‌ها برای خانواده یک هشدار است که حال فرزند شما خوب نیست. فرد خود آسیب‌رسان دارد از یک رنج فرار می‌کند. اگر یک مداخله حمایتی صورت نگیرد به سمت رفتار‌های خودکشانه می‌رود.
چه زمانی ریسک خودکشی در افراد بالا می‌رود؟
سؤالی اشتباهی که پرسیده می‌شود این است که می‌پرسند؛ چرا فرد دست به خودکشی زد؟ ما از علت حرف نمی‌زنیم. مجموعه عوامل خطر و مجموعه عوامل محافظ وجود دارد. اگر مجموعه عوامل خطر افزایش و مجموعه عوامل محافظ کاهش یابند ریسک خودکشی بالا می‌رود.
عوامل خطر (خودکشی) عبارتند از سن (نوجوانی، میانسالی، سالمندان)، زمینه‌های بیماری روانپزشکی، سابقه خانوادگی، بیماری جسمی، چالش خانوادگی، مسائل اقتصادی است. هرچه عوامل خطر بالا برود و تعدادشان افزایش یابد، خطر اقدام به خودکشی بالا می‌رود.
علامت‌هایی که خانواده نوجوانان باید به آن توجه کنند
علامت‌ها می‌توانند بسیار متفاوت باشند، تغییرات خلقی شدید، تغییر ظاهر، انزوای شدید، اکراه در ابراز احساس، کند شدن حرکات و حرف زدن برخی از این نشانه هاست.
برخی نوجوانان پیش از اقدام به خودکشی اموال خود را می‌بخشند، این بخشش یک نشانه است، که انگار فرد درحال خداحافظی است. گاهی در صحبت‌هایشان جملاتی را استفاده می‌کنند که شبیه خداحافظی است. مثلاً مادر من را ببخش من تو را خیلی اذیت کردم
پروفایل کودک و نوجوان در فضای مجازی می‌تواند نشانه خوبی باشد. اگر دائم پست‌های غمگین می‌گذارد و صفحه سیاه است. این‌ها همه هشدار است. هشدار‌ها و نشانه‌ها متنوع است و خانواده‌ها باید مجموعه عوامل را در نظر داشته باشند.
عوامل محافظ برای کاهش خطر خودکشی چیست؟
عوامل محافظ در سه سطح تعریف می‌شود عوامل محافظ فردی( تاب‌آوری، اعتماد به نفس، امید به آینده) عوامل محافظ خانوادگی (شبکه دوستان قوی، خانواده حامی) عوامل محافظ اجتماعی( مراکز حمایتی)
سعی کنیم عوامل محافظتی را بالا ببریم. فرد را در خانه کمتر تنها بگذاریم. وسائل پر خطر مثل قرص در معرض دست بچه‌ها نباشد. اتاق بچه‌ها تراس نداشته باشد. شیوه‌های سنتی خودکشی تغییر کرده است. بچه‌ها از طریق اینترنت به دنبال شیوه‌های جدید می‌گردند.
حرف بزنید!
اعضای خانواده باید با هم حرف بزنند. اگر علامت‌های خطر را در نوجوانان دیدیم، به آن‌ها بگوییم می‌توانی با ما حرف بزنی و به ما اعتماد کنی.
نوجوانان برای حرف زدن مقاومت دارند.
خانواده هم اصرار نکند که حرفش را به آن‌ها بزند، او را تشویق کند حرفش را به کسی بزند که به او اعتماد دارد. باید با آن‌ها شفاف حرف زد و ابراز نگرانی کرد و از او پرسید: " چه چیزی تو را رنج می‌دهد؟ آیا به این فکر می‌کنی که به خودت آسیب برسانی؟ "
چرا باید درباره خودکشی حرف زد؟
برخی تصور می‌کنند اگر درباره خودکشی با کسی حرف بزنند، فکر خودکشی را در او تحریک می‌کنند. این تصور غلط است. افرادی که به این نتیجه می‌رسند که خود را از بین ببرند، یکی از احساسات اساسیشان این است که بی‌ارزش هستند. احساس می‌کنند بار سنگینی روی دیگران هستند. وقتی با ان‌ها حرف می‌زنید، احساس با ارزش بودن، می‌کنند.
