تأثیر برنامه‌های صبحگاهی مدارس بر عملکرد تحصیلی و سلامت روانی دانش‌آموزان/ برنامه‌صبحگاهی بدون خط و خطوط های انضباطی سخت
یکی از مهم ترین کارکردهای مدرسه به نقش تربیتی آن بر می‌گیرد. هرچند برخی معتقدند فعالیت ها و برنامه های مدرسه باید روی مسائل آموزشی متمرکز شود، اما این دیدگاه در حال تغییر است و مدارس و والدین به اهمیت فعالیت های پرورشی و فرهنگی برای توسعه فردی و اجتماعی دانش‌آموزان پی برده اند. چرا که این فعالیت ها به دانش آموزان کمک می کند تا مهارت های مختلفی را بیاموزند، استعدادهای خود را بروز و اعتماد به نفس پیدا کنند.
به گزارش گروه رسانه ای شرق؛ مشارکت در فعالیت های پرورشی می تواند پیشرفت تحصیلی را تقویت کند.
در این میان یکی از فعالیت های مهم پرورشی مدارس، برنامه های صبحگاهی است. برنامه صبحگاهی در کشورهای مختلف، معمولاً به عنوان یک بخش از روال روزانه آموزش و پرورش شناخته می‌شود.در این برنامه، فعالیت‌های مختلفی می‌تواند انجام شود تا به ایجاد یک شروع خوب روزانه به دانش آموزان کمک کند. برخی از این فعالیت‌ها عبارتند از:خواندن دسته جمعی سرود ملی به منظور تقویت حس ملی‌گرایی و همبستگی؛ اطلاع‌رسانی اخبار، رویدادها و فعالیت‌های آینده مدرسه؛ سخنرانی‌های کوتاه توسط معلمان یا دانش‌آموزان درباره موضوعات آموزشی، اجتماعی یا اخلاقی؛ اجرای نمایش‌های هنری، موسیقی یا شعرخوانی توسط دانش‌آموزان؛ دعوت از شخصیت‌های مهم محلی یا فارغ‌التحصیلان برای صحبت درباره تجربیات خود؛ انجام مسابقات کوتاه در زمینه‌های مختلف دانشی، ورزشی و یا هنری؛ انجام حرکات ورزشی یا تمرینات کوتاه به منظور افزایش انرژی و آمادگی جسمانی ، تقدیر از دانش‌آموزان برتر در زمینه‌های تحصیلی یا فعالیت‌های فوق برنامه و... .
متخصصان تعلیم وتربیت بر این باورند که این فعالیت‌ها می‌تواند به ایجاد فضایی مثبت و انگیزشی در آغاز روز کمک کند و ضمن تقویت ارتباط بین دانش‌آموزان و معلمان، فرایند یاددهی – یادگیری را کیفیت ببخشد.
یکی از پژوهش‌های جالب در زمینه تأثیر برنامه‌های صبحگاهی مدارس بر دانش آموزان، مطالعه‌ای است که در سال 2019 توسط محققان دانشگاه کالیفرنیا انجام شد. این مطالعه به بررسی تأثیر اجرای برنامه‌های صبحگاهی بر عملکرد تحصیلی و سلامت روانی دانش‌آموزان پرداخته است. یافته های این پژوهش نشان داد؛ میانگین نمرات آزمون‌های ریاضی و علوم دانش‌آموزانی که در برنامه‌های صبحگاهی شرکت کردند، به طور متوسط 15% افزایش یافت. 60% از دانش‌آموزان اعلام کردند که احساس استرس و اضطراب آنها کاهش یافته و همچنین 40% از آنها گزارش دادند که انرژی بیشتری در طول روز دارند.این پژوهش نشان داد که تغییر زمان شروع مدرسه و اجرای برنامه‌های صبحگاهی می‌تواند تأثیر مثبتی بر خواب، عملکرد تحصیلی و سلامت روانی دانش‌آموزان داشته باشد.
یافته های پژوهش حاتمی و همکاران در سال 1402 با موضوع«تاثیر برنامه صبحگاهی بر قابلیت یادگیری دانش آموزان ابتدایی»،نیز نشان می دهد؛ ورزش صبحگاهی و فعالیت بدنی علاوه بر تضمین سلامت جسمانی و روانی ، باعث افزایش خودباوری و اعتماد به نفس در دانش آموزان ، بهبود فرایندهای ذهنی و کاهش میزان انرژی های اضافه که مانع دقت و توجه دانش آموزان در کلاس می گردد ، می شود و در نتیجه فرایند یادگیری بهتر صورت می گیرد.
بنابراین برنامه‌های صبحگاهی در مدارس می‌تواند مزایای زیادی همچون: افزایش انرژی و انگیزه، کاهش استرس و اضطراب، توسعه مهارت‌های اجتماعی، تقویت یادگیری و... داشته باشد و به بهبود کیفیت آموزشی و پرورشی دانش‌آموزان کمک کند.
برنامه صبحگاهی در مدارس می تواند شامل فعالیت های مختلفی باشد که در برخی از کشورها مانند ایران برنامه صبحگاهی شامل خواندن سرود ملی، اعلام اخبار مدرسه،فعالیت های ورزشی و یا سخنرانی‌های کوتاه؛ آلماناعلام اخبار مدرسه، بحث‌های گروهی و فعالیت‌های فرهنگی و در ژاپن صبحگاه‌ها معمولاً با فعالیت‌هایی مانند تمیز کردن مدرسه و برگزاری جلسات گروهی آغاز می‌شود.
در بریتانیا شامل اعلام اخبار و فعالیت‌های روزانه ؛آمریکا خواندن سرود ملی، اعلام اخبار مدرسه و گاهی اوقات فعالیت‌های ورزشی یا هنری و درکره جنوبی خواندن سرود ملی و سخنرانی‌های کوتاه درباره موضوعات مختلف است.در جوامع مختلف این برنامه‌ها ممکن است بسته به نوع مدرسه، سطح تحصیلی و فرهنگ محلی متفاوت باشند.
آنچه در کشور ما از برنامه صبحگاهی یاد می شود برنامه ای تکراری و گاها خسته کننده ای است که دانش آموزان به اجبار، قبل از ورود به کلاس درس در آن شرکت می کنند. در حالی که متولیان مدرسه ای نظام آموزشی می توانند بدون خط و خطوط های انضباطی سخت و با در نظر گرفتن ذائقه دانش آموزان و علایق آنان برنامه صبحگاهی هدفمند،کوتاه و موثری در مراسم آغازین روزانه مدرسه داشته باشند. فراموش نشود که دسترسی به دنیای فناوری و اطلاعات بدون مرز، از حوصله و صبر دانش آموزان کاسته است و نباید برنامه ای که در اولین ساعات صبح در مدرسه (و یا برنامه آغازین مدرسه در نوبت عصر)اجرا می شود، منافی حوصله ، سلیقه و علاقه آنان باشد. دانش آموزانِ امروز نصیحت پذیری و پند دهی صبحگاهی را پذیرا نیستند، آنچه آنان را همراه می کند آگاهی بخشی و نشاطی است که شادی و پویایی را به دنبال دارد.
البته اجرای برنامه‌های صبحگاهی نیازمند توجه ویژه به نیازها و شرایط خاص هر مدرسه و جامعه است. همچنین باید به منابع و امکانات موجود نیز توجه شود تا این برنامه‌ها به شکل مؤثری پیاده‌سازی شوند. در نهایت، تصمیم‌گیری در مورد اجرای این برنامه‌ها باید بر اساس تحقیقات علمی و نظرات جامعه و مدرسه صورت گیرد.
