کابوس طالبان برای زن‌های افغانستان

مهسا مژدهی- "اگر بمب اتمی هم بر سر ما بیندازند منع آموزش زنان را لغو نمی‌کنیم" این حرف را محمد ندیم وزیر آموزش عالی طالبان در پاسخ به انتقادات بر سر ممنوعیت تحصیل زنان زده است. این گروه در تازه‌ترین تصمیماتشان علیه شهروندان افغانستان، درست در زمانی که زن‌ها خود را برای امتحانات ترم پاییز آماده می‌کردند، آنها را از تحصیلات عالیه در دانشگاه بازداشت. پیش از این طالبان درهای مدارس را هم بر روی دختران بسته بود. اما منع از تحصیل تنها اقدام طالب‌ها برای خالی کردن جامعه افغانستان از حضور زنان نیست.

قول‌های دروغین

طالبان در ماه‌های نخست رسیدن به قدرت، تمام تلاش خود را می‌کرد تا چهره‌ای متفاوت از آنچه در دهه ۹۰ میلادی داشت به جهان نشان دهد و خاطره اعدام‌ها در استادیوم‌کابل، منع زنان از تحصیل و مراجعه به پزشک و... را از اذهان پاک کند. آنها مقابل دوربین خبرنگاران خارجی و داخلی قرار گرفتند و اعلام کردند تغییری در وضعیت زنان ایجاد نخواهد شد و فقط از این پس آنها موظفند تا حجاب اسلامی را رعایت کنند. اما این قول و قرارها حتی یک ماه هم دوام نیاورد.

ممنوعیت‌های مربوط به حضور زنان در جامعه

دی ماه سال قبل بود که طالبان از راننده تاکسی‌ها خواست که زنان را بدون محرم سوار تاکسی نکنند. سپس در خرداد امسال رسما شروع به محدود کردن حضور زن‌ها در سطح خیابان کرد. مولوی عبدالرحمان طیبی، رئیس اداره امر به معروف و نهی از منکر طالبان اعلام کرد که زنان از این پس حق ندارند تاکسی دربست بگیرند یا روی صندلی ماشینی بنشینند که راننده‌اش از محارمشان نیست. این قانون تنه به تنه قانونی می‌زد که در دهه ۹۰ وضع شده بود و در آن زنان به‌هیچ‌وجه نمی‌توانستند بدون محرم تاکسی سوار شوند.

استفاده از روبنده و برقع در اردیبهشت ماه اجباری شد. وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در فرمانی استفاده از "برقع" به عنوان بخشی از فرهنگ افغانستان و نماد حجاب اسلامی برای زنان این کشور را اجباری کرد. در پی این فرمان قرار شد تا بستگان زنانی که از پوشیدن برقع سرپیچی می‌کنند هم مورد پیگیرد قانونی قرار بگیرند. البته این قانون کماکان نتوانسته به‌طور کامل در افغانستان اجرایی شود.

آبان ماه امسال یک خبر عجیب منتشر شد. طالبان از زنان خواسته بود تا دیگر وارد پارک‌ها و شهربازی‌ها نشوند. محمد عاکف مهاجر، سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت طالبان در گفتگو با خبرنگار دویچه‌وله، بدون آنکه دیگر نگران وجه بین‌المللی طالبان باشد، خبر ممنوعیت حضور زنان در پارک‌های تفریحی را اعلام کرد.

ممنوعیت‌های تحصیلی

بسته شدن مدارس سوغات فروردین ماه ۱۴۰۱ از سوی طالبان برای زن‌ها بود. دختران یک روز از خواب بیدار شدند و فهمیدند که از این پس نمی‌توانند مانند پسران بر سر کلاس‌های درس بنشینند. اما منع از تحصیل در دانشگاه‌ها در این تاریخ هنوز اجرایی نشده بود و زنان جوان در آموزشگاه‌های خصوصی برای کنکور اماده می‌شدند.

۱۰ ماه بعد از بسته شدن درهای مدارس بر روی دختران، در آخرین‌روزها‌ی آذر امسال طالبان گفت که زن‌ها دیگر حق ورود به دانشگاه را ندارند. همزمان برخی از مقامات مانند وزیر معدن طالبان گفته است که این ممنوعیت موقعی خواهد بود. اما یک مقام دیگر اعلام کرده چون زن‌ها برای رفتن به دانشگاه‌ها آرایش می‌کردند و مانند عروسی لباس می‌پوشیدند طالبان چنین قوانینی را وضع کرده است. این تصمیم زنان را به خیابان‌های کابل و هرات کشاند و اعتراضاتی علیه آن در گرفت. در برخی دانشگاه‌های این دو شهر تعدادی از پسران و اساتید هم بر سر کلاس‌ها حاضر نشدند.

ممنوعیت‌های شغلی

شهریور ماه سال گذشته، همزمان که زنان از ادارات دولتی اخراج می‌شدند، طالبان اعلام کرد که آنها دیگر نمی‌توانند در بخش دولتی به غیر از بهداشت کار کنند. این فرمان البته یک قدم نسبت به دهه ۹۰ جلوتر بود. چرا که در آن سال‌ها زنان حتی در حوزه بهداشت و آموزش هم قادر به انجام وظایف خود نبودند.

پس از آن در پاییز سال قبل مشخص شد که فیلم‌ها و سریال‌هایی که بازیگران زن دارند دیگر پخش نخواهند شد.

حضور زنان در مناصب سیاسی، در تابستان امسال رقم خورد. در حالی که مجلس افغانستان در دوران گذشته ۲۵ درصد از کرسی‌هایش را برای زنان اختصاص داده بود، طالبان تصمیم گرفت که همه آن زنها را خانه‌نشین کند.

در آخرین ممنوعیتی که طالبان برای زنان در نظر گرفته آنها دیگر حتی نمی‌توانند در شرکت‌های خصوصی و مراکز بین‌المللی مشغول به کار شوند. این اقدام رسما هر نوع اشتغال زنان در هدف قرار داده است.

به‌نظر می‌رسد که طالبان تمام نیروی خود را برای حذف زنان افغانستان از جامعه به کار گرفته است. این در حالیست که بر اساس گزارش رسانه‌های خارجی تعدادی از دختران مقامات طالبان در کشور قطر مشغول به تحصیل هستند.

این ممنوعیت‌ها هرچند منجر به اعتراضاتی در شهرهای بزرگ شده اما همراهی محدود مردان و خشونت زیاد طالبان منجر به سرکوب زن‌ها شده است.