نگاهی به واکنش‌های ولادیمیر پوتین به کودتای نافرجام واگنر
افرادی که رئیس جمهور روسیه را می شناسند از چند دهه قبل تاکنون یک روایت ثابت مبنی بر تمرکز بیش از حد پوتین بر امنیت شخصی خود نقل می‌کنند. در این میان او نگران کمک قدرت های دولتی خارجی به رقبای داخلی خود هم بوده است. اکنون، پس از شورش کوتاه مدت ماه گذشته به رهبری یوگنی پریگوژین، رهبر گروه مزدور خصوصی واگنر که برای روسیه در اوکراین می‌جنگید، به نظر می‌رسد که پوتین در تلاش است تا یک بار دیگر سیستم خود را برای مقابله با کودتا داخلی بازبینی کند.
به گزارش شبکه شرق، گفته می‌شود که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه از دفاتر مشابهی در چندین اقامتگاه استفاده می‌کند تا عکس‌ها مکان دائمی او را لو ندهند. به گزارش جماران به نقل از نیویورک تایمز، دستیاران ولادیمیر پوتین برای استخدام شدن چنان پروسه گزینش سختی را پشت سر می گذارند که یک محافظ سابق زمانی آنها را "یک طبقه از افراد برگزیده" نامیده بود. بیش از سه سال پس از شروع همه‌گیری کرونا، کرملین همچنان به لزوم ایجاد یک منطقه پاک از ویروس در اطراف رئیس‌جمهور پیش از هر دیدار رسمی ادامه داده و بسیاری از کسانی که به او نزدیک می‌شوند باید برای روزها قرنطینه شوند.
افرادی که او را می شناسند از چند دهه قبل تاکنون یک روایت ثابت مبنی بر تمرکز بیش از حد پوتین بر امنیت شخصی خود نقل می‌کنند. در این میان او نگران کمک قدرت های دولتی خارجی به رقبای داخلی خود هم بوده است. اکنون، پس از شورش کوتاه مدت ماه گذشته به رهبری یوگنی پریگوژین، رهبر گروه مزدور خصوصی واگنر که برای روسیه در اوکراین می‌جنگید، به نظر می‌رسد که پوتین در تلاش است تا یک بار دیگر سیستم خود را برای مقابله با کودتا داخلی بازبینی کند.
رئیس جمهور روسیه به وفاداران به خود در طبقه نخبگان سیاسی روسیه پاداش می‌دهد و البته هوای مردان مسلح هوادار خود را با پرداخت وجوه نقدی خوب دارد. پوتین تا کنون از پاکسازی گسترده‌ای که دیگر رهبران اقتدارگرا در پاسخ به کودتا یا شورش داخلی انجام داده‌اند، اجتناب کرده که شاید دلیل آن جلوگیری از بی‌ثباتی بیشتر دولتش باشد.
اکاترینا شولمان، اندیشمند علوم سیاسی در روسیه می‌گوید: «رئیس جمهور بسیار منطقی عمل می کند. او بر بقای شخصی و سیاسی خود متمرکز است و برای تضمین این نتیجه آماده هر کاری است. در حال حاضر، علی رغم شهرت پوتین به بی رحمی، به نظر می رسد پاسخ او به شورش شکست خورده بیش از آنکه توسل به چماق باشد ارائه مشوق است. او در مراسم باشکوه در کرملین که به افتخار نیروهای امنیتی برگزار شد با اعطای 10.5 درصد افزایش حقوق سربازان، افسران پلیس و سایر کارمندان آژانس های امنیتی موافقت و آن را در قالب یک دستور صادر کرد. سیستم آنقدر لاغر و شکننده است که نمی‌تواند سرکوب‌های بزرگ را در این مقطع هدایت کند.
برخی تحلیلگران می‌گویند که تا کنون مدیریت شورش توسط رئیس جمهور روسیه او را در موقعیت برتری قرار داده است. او پریگوژین را به‌عنوان عامل بی‌ثبات‌کننده در میانه جنگ روسیه با اوکراین برکنار کرد و ارتش، نیروهای امنیتی و اعضای نخبگان حاکم را مجبور کرد که وفاداری خود را دوباره به او اعلام کنند.
در این سوی میدان برخی تحلیلگران می گویند که پوتین با تهدیدهای جدیدی روبرو خواهد شد، به خصوص که او همچنان به قدرت بخشیدن به یک دستگاه امنیتی چندباره متشکل از منافع و مراکز مختلف قدرت ادامه می دهد.
گریگوری گولوسوف، استاد علوم سیاسی در دانشگاه اروپایی در سن پترزبورگ، می‌گوید: پوتین در کوتاه مدت به یک پیروزی در اینجا دست یافته است. اما، در دراز مدت، این یک وضعیت بی ثبات کننده است.»
پوتین در طول 23 سال قدرت، کنترل برخی از مهم‌ترین بخش های دولت را به دوستان دیرینه خود واگذار کرده و محافظان سابق و سایر وفاداران را در پست‌های کلیدی دولتی قرار داده است. سرویس حفاظت فدرال سازمانی که ماموریت اصلی آن محافظت از پوتین و سایر مقامات ارشد است، قریب به ده هزار نفر نیرو دارد . این سرویس مسئول نظارت بر دیگر آژانس های امنیتی روسیه و مقابله با توطئه های احتمالی علیه رئیس جمهور است.
سال گذشته یکی از اعضای سابق این سرویس امنیتی ادعا کرد که دامنه مسئولیت های این سازمان بسیار وسیع است و به عنوان نمونه شامل یک مرکز ایمنی زیستی است که غذای رئیس جمهور را بازرسی می کند.
ولادیمیر پوتین به ترتیبات امنیتی خود توجه زیادی دارد. او در پاسخ به پرسشی درباره تدابیر امنیتی پیچیده پیرامون او در مصاحبه ای که در سال 2017 داشت، گفته بود که فیدل کاسترو، رهبر کوبا، به او گفته است که از بسیاری از تلاش های ترور جان سالم به در برده زیرا شخصا بر مسئله تامین امنیت خود کنترل و اشراف داشته است.
اقدامات پوتین از نخستین ساعات آغاز شورش تا مهار آن و سپس فضای پسا بحران همگی تلاش او برای حفظ امنیت و قدرت خود را برجسته کرده است. رئیس جمهور روسیه برای متوقف کردن این شورش، به پریگوژین و نیروهایش اجازه داد تا به سلامت در بلاروس سرپناهی پیدا کنند، حتی پس از اینکه چندین هواپیمای روسی را سرنگون و یک شهر یک میلیون نفری را تصرف کردند و به 125 مایلی مسکو رسیدند.
در مرحله بعد، پوتین نیروهای امنیتی خود را ستود و مراسمی را در میدان مقدس کرملین برگزار کرد و با حضور حتی پلیس راهنمایی و رانندگی از «شجاعت» سربازان تجلیل کرد.
او برای نشان دادن عشق خود به مردم در زمان بحران، برای اولین بار اقدامات احتیاطی کووید-19 خود را در ملاء عام زیر پا گذاشته و به میان جمعیتی در جنوب روسیه رفته و از نزدیک ترین فاصله با مردم خوش و بش کرد.
اگرچه مشهور است که ولادیمیر پوتین وقت خود را برای توطئه علیه دشمنانش صرف می کند، اما هنوز خبر هیچ دستگیری تایید شده ای از افرادی که ممکن است در این شورش نقش داشته باشند یا افراد نزدیک به پریگوژین منتشر نشده است. این روش با فضای پسا کودتا سال 2016 در ترکیه در تضاد است، زمانی که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، زندان های کشورش را خالی کرد تا جا برای بیش از 40000 زندانی متهم به دخالت یا حمایت از کودتا باز شود.
گمانه زنی ها در مورد سرنوشت ژنرال سرگئی سوروویکین، یکی از مقامات ارشد نظامی نزدیک به فرمانده واگنر، مطرح شده است. در حالی که برخی گزارش‌ها، از جمله گزارش‌های اولیه مقامات آمریکایی مسئله بازداشت او را مطرح می کرد اما چندین کارشناس مسلط بر رفتار سیاسی پوتین پیش‌بینی کردند که حتی اگر این ژنرال برای بازجویی بازداشت هم شده باشد به زودی آزاد می شود.
فردی که پوتین را از دهه‌ها قبل می شناسد به نیویورک تایمز می‌گویددستگیری ژنرال‌ها «ارتش را به آشفتگی می‌اندازد» و پوتین به همین دلیل دست به چنین کاری نمی زند. این احتیاط‌ورزی آشکار نشانه دیگری بود مبنی بر اینکه پوتین، علیرغم خشم شدید از آنچه «خیانت» پریگوژین نامید، اما تسلط عجیبی بر جعبه ابزار حفظ قدرت دارد.
هرچند که طرح افزایش سربازان و پرسنل مجری قانون قبلاً اعلام شده بود، اما شولمان، کارشناس علوم سیاسی به نیویورک تایمز می‌گوید که به نظر تصادفی نیست که این افزایش چند روز پس از شورش رسمی علنی شده است.
پوتین همچنین ظاهراً به یکی از وفادارترین روسای امنیتی خود قول سلاح های بیشتری داده است. هفته گذشته رئیس گارد ملی، محافظ سابق پوتین، اعلام کرد که رئیس جمهور قول داده است نیروهایش را با تانک و توپ مسلح کند.
رهبر روسیه به وزیر دفاع سرگئی شویگو اعتماد بسیاری دارد. او همان فردی است که پریگوژین مدتها خواستار برکناری او بود. سرگئی شویگو از زمانی که رئیس جمهور برای اولین بار در سال 1999 به قدرت رسید برای پوتین کار کرده است. شویگو روز دوشنبه در سخنانی که رسانه دولتی روسیه منتشر کرد، برای اولین بار علناً در مورد این شورش صحبت و اعلام کرد: این طرح ها برای شورش شکست خوردند زیرا بیش از هر چیز پرسنل نیروهای مسلح به عهد و وظیفه نظامی خود وفادار مانده اند.
نیویورک تایمز در ادامه این گزارش نوشته است : پاداش دادن به ارتش و نیروهای امنیتی با پول و قدرت بیشتر خطرات خاص خود را دارد.گولوسوف، کارشناس ارشد علوم سیاسی سن پترزبورگ، هشدار داد که ممکن است گروه‌های دیگر درون ارتش و نهادهای امنیتی برای قیام جدید و شورش علیه پوتین وسوسه شوند بخصوص حالا که شاهد توانایی آقای پریگوژین برای راه اندازی چنین شورشی بودند.
تحلیلگران می گویند که حمله روسیه به اوکراین و نیاز به واگنر باعث شد که ولادیمیر پوتین بسیاری از هشدارها را نادیده بگیرد.
نیکولای پتروف، محقق مهمان در مؤسسه آلمانی امور بین‌الملل و امنیت در برلین، می‌گوید:« این سیستمی است که در زمان صلح به وجود آمد و وفاداری را بر اثربخشی ترجیح داد. اما در جنگ، کرملین به هر دو نیاز دارد - و همانطور که نمونه پریگوژین نشان داد، پوتین در تلاش است تا بازیکنانی را پیدا کند که هم مؤثر و هم وفادار باشند. تاکید مجدد پوتین بر وفاداری پس از شورش می تواند بر عملکرد روسیه در میدان جنگ تأثیر بگذارد. پوتین و کل سیستم او اکنون با یک دوراهی روبرو هستند. اگر اصل وفاداری را مهمتر از اثربخشی نگه دارید، خطرات مرتبط با شورش وجود نخواهد داشت. اما همزمان هیچ امیدی به عملکرد مؤثرتر سیستم نیز وجود نخواهد داشت.»
