رهبرانی که دیگر محبوب نیستند

علی‌اصغر صالحی- محبوبیت اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، به پایین‌ترین سطح خود یعنی ۱۸ درصد رسیده است. طبق نظرسنجی اخیر مؤسسه اینفراتست دیمپ (Infratest Dimap) که در سپتامبر منتشر شد، این پایین‌ترین میزان محبوبیت یک رهبر آلمانی در سال‌های اخیر است. آنگلا مرکل، صدراعظم پیشین آلمان در طول ۱۶ سال دوران صدراعظمی‌ خود معمولا از محبوبیتی چشمگیر برخوردار بود و به‌طور میانگین ۷۶ درصد از اعتماد عمومی را با خود به همراه داشت. حتی در بدترین شرایط، زمانی که به‌دلیل سیاست‌های مرزهای باز خود در بحران پناه‌جویان سال ۲۰۱۶ تحت انتقاد شدید قرار گرفت، میزان محبوبیت او به ۴۶ درصد کاهش یافت که همچنان به‌مراتب بیشتر از میزان محبوبیت فعلی اولاف شولتس بود. شولتس که ریاست یک دولت ائتلافی سه‌حزبی و به‌شدت متکثر را بر عهده دارد، در ماه‌های اخیر با کاهش شدید محبوبیت مواجه شده است. این روند باعث شد که حزب او در انتخابات پارلمان اروپا در ماه ژوئن تنها ۱۴ درصد آرا را به‌دست آورد، که نه‌تنها از حزب اصلی مخالف عقب‌تر بود بلکه حتی برخی احزاب حاشیه‌ای همچون حزب راست‌گرای افراطی آلترناتیو برای آلمان (AfD) نیز جلوتر از آن قرار گرفتند.

وضعیت دیگر رهبران اروپایی: اگرچه وضعیت شولتس به‌طور خاص نگران‌کننده است، اما دیگر رهبران اروپایی نیز اوضاع چندان بهتری ندارند. بسیاری از رهبران مشهور اروپا، طبق داده‌های نظرسنجی‌های سه ماه گذشته در کشورهای خود، با کاهش شدید محبوبیت مواجه شده‌اند و امتیازهای پایینی در نظرسنجی‌ها کسب کرده‌اند. به‌طور کلی، این کاهش محبوبیت‌ها در میان رهبران اروپایی نشانه‌ای از افزایش نارضایتی عمومی در قاره سبز است. اگر چه معیار محبوبیت در هر کشور اروپایی می‌تواند متفاوت باشد، اما دلیل آن عمدتا حس گسترده‌ای از ناامیدی نسبت به «سیاست‌های معمول» است. اینها گفته‌های یان کوبیک، مدیر مطالعات اسلاوونیک و اروپای شرقی در یوسی‌ال، کالج دانشگاهی لندن است. کوبیک به یورونیوز گفت: «احساس ناخوشایند و قابل لمسی که وجود دارد ناشی از این تصور است که جهان در وضعیت خوبی نیست و هیچ کس نمی‌داند چگونه وضعیت را بهبود بخشد». او اضافه می‌کند که اروپا با کمبود «دیدگاه‌های مثبت و الهام‌بخش» در عرصه سیاسی روبه‌روست، در حالی‌که دو جنگ بزرگ و افزایش محبوبیت راست‌گرایان افراطی، شرایط را دشوارتر کرده‌ است. با این حال، برخی رهبران می‌توانند از این بابت خوشحال باشند که محبوبیت آنها حداقل کمتر از پیشینیانشان نشده است.

کوبیک همچنین تأکید می‌کند که محبوبیت دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان، از زمان روی کار‌آمدن وی کاهش داشته؛ اما با این حال، تاکنون بی‌اعتمادی به او به اندازه یاروسلاو کاچینسکی رهبر سابق حزب حاکم قانون و عدالت و رقیب سیاسی اصلی توسک نبوده است. او این کاهش تدریجی اعتماد به توسک را به‌دلیل افزایش قطب‌بندی در لهستان از یک سو و همچنین تلاش‌های بحث‌برانگیز او برای ترمیم آسیب‌های واردشده به دموکراسی توسط پیشینیان راست‌گرایش می‌داند. کوبیک می‌افزاید: «کندی و پیچیدگی درک‌ناپذیر این روند باعث شده است که تصور شود دولت ناکارآمد است».

همچنین محبوبیت امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه که در آخرین نظرسنجی تنها ۳۰ درصد بود، نشان می‌دهد که او نیز مانند بسیاری از رهبران دیگر اروپا با کاهش محبوبیت مواجه شده است. در واقع، مکرون در میان رهبران فرانسه تنها نیست، چراکه در این کشور سابقه نارضایتی از رهبران وجود داشته است. فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور پیشین فرانسه، در سال ۲۰۱۶ به طرز بی‌سابقه‌ای تنها چهاردرصد حمایت عمومی را کسب کرده بود.

فرانسوا ولنتین، تحلیلگر سیاسی فرانسوی گفت: «مکرون با قراردادن خود در مرکز تصمیم‌گیری‌های سیاسی به‌طور عمومی، خود را در معرض نارضایتی قرار داده است؛ زیرا اگر تصمیمات دولت با خواسته‌های مردم فرانسه همخوانی نداشته باشد، او با واکنش‌های شدید مواجه خواهد شد». ولنتین ادامه داد: «این رویکرد در اوایل به نفع او بود، اما اکنون به ضررش تمام می‌شود، به‌ویژه اکنون که حتی در حوزه سیاسی خودش نیز منزوی شده است». به‌طور کلی، مکرون به دلیل قرار‌دادن خود در کانون تصمیمات و عدم همخوانی سیاست‌های دولت با خواسته‌های مردم فرانسه، مورد انتقاد قرار گرفته و این امر به کاهش محبوبیت او دامن زده است. در مورد شولتش، عدم حضور او در صحنه عمومی اغلب به‌عنوان دلیلی برای عدم محبوبیت او ذکر شده است. آنتونیو سوریس، استاد علوم سیاسی در دانشگاه فرای در برلین، گفت: «بسیاری از مردم دلتنگ حضور او در صحنه عمومی هستند تا او بیاید و تصمیمات و سیاست‌های دولت فدرال را برای رأی‌دهندگان توضیح دهد. به نظر می‌رسد که او چندان پاسخ‌گوی خواسته‌های عمومی نیست».

معمای زلنسکی

در همین حال، نتایج نظرسنجی اخیر یورونیوز از شهروندان اروپا حاکی از آن است که ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، با وجود اینکه نزد مردم فرانسه کمترین محبوبیت را دارد، محبوب‌ترین رهبران اروپایی هستند. مکرون در حالی در رتبه دوم این فهرست قرار گرفته است که ۶۲ درصد از شهروندان فرانسوی نظر مثبتی نسبت به او ندارند. بر اساس این نظرسنجی، حدود نیمی از اروپایی‌ها نظر مثبتی نسبت به ولودیمیر زلنسکی دارند؛ با‌این‌حال مردم همه کشورها در این بلوک ۲۷‌عضوی درباره رئیس‌جمهوری اوکراین نظر مشابهی ندارند. این نظرسنجی نشان می‌دهد‌ ۴۷ درصد از اروپایی‌ها نظر «مثبت» و ۳۲ درصد دیدگاه «منفی» نسبت به ولودیمیر زلنسکی دارند. در‌عین‌حال، ۲۱ درصد از شرکت‌کنندگان گفته‌اند‌ درباره زلنسکی که در دو سال گذشته سرفصل‌ اخبار روزنامه‌ها بوده و به نمایندگی از کشور جنگ‌زده خود سفرهای زیادی به سراسر اروپا داشته است، «به اندازه کافی نمی‌دانند».

هرچند تلاش‌های دو سال اخیر زلنسکی او را به محبوب‌ترین رهبر در بین هشت چهره اروپایی مورد بررسی در این نظرسنجی بدل کرده است، اما به نظر می‌رسد او در میان همه کشورهای این بلوک ۲۷‌عضوی به یک اندازه محبوب نباشد.

بر اساس این نظرسنجی،‌ به نظر می‌رسد رئیس‌جمهوری اوکراین در شمال اروپا و شبه‌جزیره ایبری، بالاترین محبوبیت را داشته باشد؛ به‌‌طوری که ۸۱ درصد از شرکت‌کنندگان در فنلاند، ۷۴ درصد در سوئد، ۷۲ درصد در دانمارک و پرتغال و ۶۴ درصد در اسپانیا اعلام کرده‌‌اند نظر مثبتی نسبت به این رهبر اروپایی دارند، ‌اما بیش از ۶۰ درصد از پاسخ‌دهندگان در مجارستان، ۵۷ درصد در یونان و ۵۶ درصد در بلغارستان گفته‌‌‌اند نظر «منفی» در مورد زلنسکی دارند. بیشتر شرکت‌کنندگان از کشورهای اسلواکی، اتریش، ایتالیا و جمهوری چک نیز عنوان کرده‌اند‌ نظر مثبتی درباره این رهبر اروپایی ندارند. بررسی این نظرسنجی نشان می‌دهد‌ دیدگاه شهروندان برخی از کشورها با موضع رسمی دولت‌هایشان در تضاد است. جورجا ملونی ایتالیایی و پِتر فیالا از جمهوری چک از حامیان سرسخت اوکراین هستند و بارها از تحریم‌ها علیه روسیه دفاع کرده‌اند. اخیرا جمهوری چک راهکاری را برای تهیه و ارسال مهمات به کی‌یف آغاز کرده است.

آلمان یکی از کشورهایی است که با شروع تهاجم روسیه، بیشترین کمک را به اوکراین کرده است؛ با‌این‌حال، به نظر می‌رسد میان شهروندان این کشور اختلاف نظر شدیدی درباره رهبر اوکراین وجود داشته باشد؛ به‌‌طوری که ۴۱ درصد از آلمانی‌های شرکت‌کننده در این نظرسنجی، گفته‌اند نظرشان درباره زلنسکی «مثبت» و ۳۶ درصد دیگر اعلام کرده‌‌اند ‌نظر «منفی» درباره او دارند. در رومانی، جایی که کشاورزان بارها از واردات غلات ارزان‌قیمت و بدون تعرفه اوکراین به کشورشان شکایت کرده‌اند، اختلاف‌ها‌ به همان اندازه چشمگیر است. ۴۹ درصد از رومانی‌های شرکت‌کننده در این نظرسنجی می‌گویند نظرشان درباره این رهبر اروپایی «مثبت» و ۴۰ درصد دیگر عنوان کرده‌اند که دیدگاه «منفی» نسبت به او دارند.

هرچند کشاورزان لهستانی نیز بارها به واردات غلات از اوکراین اعتراض کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد زلنسکی در میان مردم این کشور از محبوبیت خاصی برخوردار است؛ به‌طوری که ۵۷ درصد از لهستانی‌های شرکت‌کننده در این نظرسنجی، اعلام کرده‌اند نظرشان درباره رئیس‌جمهوری اوکراین مثبت ‌و در مقابل تنها ۲۴ درصد عنوان کرده‌اند که نظرشان درباره او «منفی» است.