نوع مواجهه دولت با فاجعه متروپل نارضایتی را تشدید کرد

محمد رهبری- 10 روز از فاجعه‌ی ریزش ساختمان متروپل آبادان می‌گذرد و هر روز خبر جان‌باختگان این فاجعه کام ایرانیان را تلخ می‌کند. در طول این 10 روز، کاربران شبکه‌های اجتماعی نسبت به این واقعه حساسیت زیادی نشان دادند و از سرنوشت حسین عبدالباقی گرفته تا اعتراضات مردم آبادان به فساد و ناکارامدی که به ریزش ساختمان متروپل منجر شد، واکنش نشان دادند.

در طول این 10 روز، در توئیتر بیش از 201 هزار توئیت راجع به فاجعه متروپل آبادان منتشر شد که نزدیک به 7 میلیون بار لایک شد. در تلگرام نیز 264 هزار مطلب و خبر راجع به این فاجعه منتشر شد که این مطالب در مجموع نزدیک به 1 میلیارد بار دیده شد؛ عدد قابل توجهی که بیانگرحساسیت بالای مردم و رسانه‌های تلگرامی به این موضوع است. در اینستاگرام نیز ویدئوهای مربوط به فاجعه متروپل بیش از 236 میلیون بار دیده شد و مطالب مربوط به این موضوع حداقل 2 میلیون کامنت دریافت کرده است. البته با توجه به آن که صفحات پرایوت در اینستاگرام پرتعداد است، باید گفت که اعداد مربوط به اینستاگرام به مراتب بیش از اعداد ذکر شده است. اعداد و ارقامی که به خوبی میزان حساسیت کاربران شبکه‌های اجتماعی با فاجعه متروپل آبادان و همدردی آن‌ها را نشان می‌دهد.

اما هرچه‌قدر همدردی مردم و کاربران شبکه‌های اجتماعی با مردم آبادان قوی بود، واکنش دولت و کاربران نزدیک به آن، ضعیف بود. در حالی که مردم از همان روز اول نسبت به این فاجعه تلخ ابراز ناراحتی می‌کردند، تأخیر دولت در اعلام عزای عمومی، بیانگر فاصله دولت از افکار عمومی بود. نمودار زیر به خوبی نشان می‌دهد که دولت و کاربران نزدیک به آن در شبکه‌های اجتماعی زمانی اقدام به همدردی با بازماندگان فاجعه متروپل کردند که عموم مردم سوگواری خودشان را انجام داده بودند و از حساسیت اولیه موضوع کاسته شده بود.

همان‌گونه که در نمودار مشخص است، از تاریخ 8 خرداد ماه، حساسیت جامعه و کاربران شبکه‌های اجتماعی نسبت به فاجعه متروپل روندی نزولی پیدا کرد و این تازه زمانی بود که دولت تصمیم به اعلام عزای عمومی گرفت. در همین زمان نیز برخی از کاربران توئیتری نزدیک به دولت هشتگ #عزدار_آبادانیم را در توئیتر بردند که حتی این هشتگ هم چندان نگرفت. علت روشن بود؛ مردم در طول روزهای قبل از آن همدردی خود را نسبت به موضوع نشان داده بودند و دیگر پس از گذشت  یک هفته حساسیتشان به موضوع کم شده بود. به همین خاطر حتی هم‌دردی این کاربران نیز جدی گرفته نشد. یکی از کاربران توئیتر در مورد هشتگ #عزادار_آبانیم در این رابطه نوشت:

این هشتگ #عزادار_آبادانیم ظاهرا سازمانی است، هفت روز پس از فاجعه #متروپل_آبادان دستور عزاداری رسید

اما داده‌ها بیانگر واقعیت دیگری نیز هستند. همان‌طور که در نمودار مشخص است، روزهای 5، 6 و 7 خرداد ماه شاهد افزایش توجهات به فاجعه متروپل آبادان بوده‌ایم. این روزها همزمان با حضور خیابانی مردم و شدت‌گرفتن اعتراض آن‌ها به فسادی است که به ریزش ساختمان متروپل منجر شده است. در موارد مشابه، پس از گذشت چند روز از وقوع یک واقعه، شاهد کاهش توجهات به آن واقعه هستیم اما در ماجرای متروپل، نه تنها توجهات به موضوع کاسته نشد بلکه حتی در توئیتر تعداد توئیت‌های مربوط به این ماجرا بیشتر از روزهای اولیه شد.

این امر بیانگر آن است که به موازات حساسیت نسبت به اصل فاجعه و به دنبال خطای رسانه‌های رسمی در تسلی‌دادن به بازماندگان، حساسیت کاربران شبکه‌های اجتماعی خصوصا کاربران توئیتری، نسبت به اعتراضات مردمی نیز بالا رفته است به نحوی که تعداد توئیت‌های منتشر شده راجع به این موضوع در روز 7 خرداد حتی از روز وقوع حادثه نیز بیشتر بوده است. بالا رفتن اعتراضات نشان می‌دهد دولت و رسانه‌ها در تسلی‌دادن به مردم موفق عمل نکرده‌اند.

حالا در حالی 10 روز از فاجعه متروپل آبادان می‌گذرد که همچنان خبر می‌رسد که اجساد قربانیان این حادثه تلخ از زیر آوار بیرون کشیده می‌شوند. ریزش ساختمان متروپل و ساخت‌وساز غیر اصولی آن ناشی از فساد و ناکارآمدی بود که مورد اعتراض مردم قرار گرفت. اما در این مدت رسانه‌های رسمی و دولتمردان نیز چند اشتباه بزرگ انجام دادند که به بی‌اعتمادی نارضایتی مردم دامن زد:

1- اعلام خبر مرگ حسین عبدالباقی مالک متروپل یک روز پس از آن که اعلام شد او بازداشت شده است

2- مصاحبه صدا و سیما با فردی که به دروغ اعلام شده بود 30 ساعت زیر آوار مانده است

3- تأخیر در اعلام عزای عمومی و همدردی با بازماندگان

در میان موضوعات مذکور، خبر مرگ حسین عبدالباقی و حساسیت کاربران نسبت به سرنوشت مالک متروپل بیشترین حساسیت را میان کاربران شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرد و فیلم‌های برخورد با تجمعات مردم عزادار نیز به این حساسیت دامن زد. نوع مواجهه رسانه‌های رسمی و دولت با این فاجعه مجموعه‌ای از خطاهایی بود که به بدبینی و نارضایتی بیشتر در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی منجر شد.