یک گام دیگر رو به جلو

به گزارش گروه رسانه ای شرق، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز پنج‌شنبه در توییتی پیشنهاد ازسرگیری دیپلماسی با تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان، بریتانیا) را مطرح کرد که ساعاتی بعد با واکنش مثبت فرانسه مواجه شد. این پیشنهاد در حالی ارائه شده که روابط ایران و کشورهای اروپایی در سال‌های اخیر با تنش‌هایی همراه بوده و مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا با میانجی‌گری عمان به مراحل حساسی رسیده است.

عراقچی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که روابط ایران با سه کشور اروپایی در سال‌های اخیر فراز و نشیب‌هایی داشته و اکنون در وضعیت نزولی قرار دارد. وی این شرایط را «باخت-باخت» توصیف کرد و افزود که «سرزنش کردن کاری بیهوده است.» وزیر امور خارجه ایران با اشاره به دیدارهای سپتامبر گذشته‌اش در نیویورک با وزرای خارجه تروئیکای اروپایی، اظهار داشت که در آن زمان پیشنهاد همکاری به جای تقابل را مطرح کرده بود، اما این پیشنهاد مورد پذیرش قرار نگرفت. او با تأکید بر لزوم بازگشت به دیپلماسی، اعلام کرد که «پس از رایزنی‌های اخیرم در مسکو و پکن، آماده‌ام با سفر به پاریس، برلین و لندن گام اول را بردارم.» عراقچی افزود: «اکنون توپ در زمین اروپایی‌هاست. آن‌ها این فرصت را دارند که خود را از نفوذ گروه‌های ذی‌نفع خاص رها کنند و مسیری متفاوت را شکل دهند. نحوه عمل ما در این مقطع حساس، احتمالاً افق آینده را مشخص خواهد کرد.»

استقبال رسمی پاریس برای آغاز مذاکرات به تهران

ساعاتی پس از انتشار توییت عراقچی، سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه واکنش مثبتی نشان داد. به گزارش رویترز، این سخنگو اظهار داشت که «در حوزه مسئله هسته‌ای ایران، فرانسه حامی راه‌حل دیپلماتیک است و آماده ادامه دادن به گفت‌وگو با ایران هستیم.» این موضع‌گیری نشان‌دهنده تمایل پاریس برای بازگشت به میز مذاکره است، هرچند واکنش بریتانیا و آلمان هنوز اعلام نشده است.

پیشنهاد عراقچی در شرایطی مطرح شده که ایران و تروئیکای اروپایی در سال‌های اخیر بر سر موضوعات مختلفی از جمله پایبندی به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) و تحریم‌های اعمال‌شده پس از خروج آمریکا از این توافق، اختلاف‌نظرهایی داشته‌اند. تروئیکای اروپایی بارها از ایران خواسته‌اند به تعهدات هسته‌ای خود بازگردد، در حالی که تهران تأکید کرده است کاهش تعهداتش پاسخی به عدم اجرای تعهدات طرف مقابل، به‌ویژه در زمینه رفع تحریم‌ها، بوده است.

گفتنی است مذاکرات ایران و آمریکا از فروردین ۱۴۰۴ آغاز شده و با طی دو دور گفت وگو در مسقط و رم، در آستانه برگزاری دور سوم آن در روز شنبه در عمان هستیم. لذا پیشنهاد دیپلماسی عراقچی به اروپا می‌تواند تلاشی برای ایجاد یک چارچوب گسترده‌تر در مذاکرات باشد، اما موفقیت این ابتکار به پاسخ دیگر اعضای تروئیکای اروپایی و تحولات آتی بستگی دارد.

تحلیل دو وجهی از توییت عراقچی

توییت اخیر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، که در آن پیشنهاد مذاکره با تروئیکای اروپایی مطرح شده، از دو منظر قابل تحلیل است.

نخست آنکه، توییت مذکور می‌تواند نشانه‌ای از نگرانی تهران از فعال شدن مکانیسم ماشه توسط تروئیکای اروپایی باشد، به‌ویژه با نزدیک شدن به نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی؛ به هر حال مکانیسم ماشه، که می‌تواند تحریم‌های بین‌المللی را به‌طور خودکار بازگرداند، تهدیدی جدی برای ایران است، خصوصاً اگر تروئیکای اروپایی با فشار آمریکا تصمیم به فعال‌سازی آن بگیرد. پیشنهاد عراقچی برای مذاکره و سفر به پایتخت‌های اروپایی ممکن است تلاشی استراتژیک برای باز کردن باب گفت‌وگو باشد تا لندن، برلین، و پاریس را از اقدام علیه ایران در این نشست منصرف کند. لحن توییت، که بر «باخت-باخت» بودن وضعیت و بی‌فایده بودن سرزنش تأکید دارد، نشان‌دهنده رویکردی محتاطانه برای جلوگیری از تشدید تنش است.

دو اینکه شاید بتوان نوشته توییتری عراقچی به منزله ادامه سیاست تنش‌زداییانه ایران با غرب تفسیر کرد که اخیراً در تعاملات با آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مشاهده شده است. ایران پس از پیشرفت در مذاکرات با واشنگتن و همکاری با آژانس، حالا ممکن است بخواهد این رویکرد را به روابط با تروئیکای اروپایی تسری دهد. اشاره عراقچی به رایزنی‌های موفق در مسکو و پکن و آمادگی برای سفر به اروپا، نشان‌دهنده تلاش برای ایجاد یک چارچوب دیپلماتیک گسترده‌تر است. واکنش مثبت فرانسه نیز می‌تواند نشانه‌ای از موفقیت اولیه این رویکرد باشد، هرچند موفقیت نهایی به پاسخ بریتانیا و آلمان و پیشرفت مذاکرات بستگی دارد.