«برجام» روحانی و رئیسی فرقی ندارد

جلال رشیدی‌کوچی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس یازدهم است. او از معدود نمایندگانی است که شبیه سایر همکاران خود نمی‌اندیشد و به دلیل نگاه متفاوتش از اکثریت مجلس نسبت به حقوق جامعه، مسئله صیانت از فضای مجازی و مخالفت با محدودیت اینترنت، پیگیری مطالبات جوانان و مسئله حجاب و... از سوی دیگر همکارانش مورد نقد قرار می‌گیرد. نماینده مرودشت در مجلس یازدهم نگاه متفاوتی نسبت به «برجام» دارد و با وجود اینکه موضوع پایان‌نامه ارشدش «برجام» بوده و به گفته خودش اشراف کاملی به موضوع دارد؛ بر این عقیده است که با وجود همه انتقاداتی که به برجام داشته و دارد، باید سایر همکارانش هم دراین‌باره شفاف عمل کنند. به گفته او اگر «برجام» دولت روحانی بد بوده، «برجام» دولت رئیسی هم بد است و نمی‌توان با یک موضوع یک بام و دو هوا برخورد کرد. رشیدی‌کوچی می‌گوید برجام به نحوی نوشته نشده که همه نیازهای اقتصادی ما را تأمین کند؛ اما باید از نظر روانی احیا شود، چراکه خواست و نیاز جامعه است.‌آنچه در ادامه می‌خوانید نظر «برجامی» جلال رشیدی‌کوچی، نماینده مرودشت در مجلس یازدهم و عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در گفت‌وگو با «شرق» است.

‌این روزها به هرکجا نگاه می‌کنید صحبت از مذاکرات و انتظار برای توافق برجام است. نظر شما درباره برجام چیست؟

نگاه من نسبت به اصل مقوله برجام تغییری نکرده و همان انتقاداتی که در دولت قبل به برجام داشتم و نقاط ضعفی که مطرح می‌کردم و بارها درباره آن صحبت شده است، همچنان بر آن انتقادات اصرار دارم. بنده با نگاه علمی معتقدم که برجام جوری نوشته نشده که به طور تمام و کمال منافع اقتصادی ما را تأمین کند اما قطعا اگر دو مؤلفه اخذ ضمانت و راستی‌آزمایی در توافق دنبال شود، می‌تواند گشایش‌های اقتصادی برای کشور به همراه داشته باشد.

اما این توافق که در حال تحقق است و به نظرم اختلافاتش به حداقل رسیده و به قول یکی از مذاکره‌کنندگان ارشد یک میلی‌متر تا توافق مانده، طبق نظر آقایان امیرعبداللهیان و شمخانی و مذاکره‌کنندگان و کسانی که دستی بر آتش برجام دارند، همان برجام است و تفاوتی نکرده است. یعنی این چارچوب، سقف و کف همان برجام است اما برخی نقاطش در این بازه زمانی و درباره تضمین‌هایش کمی سفت و سخت‌تر شده است. به این معنی که اگر آمریکا بخواهد دوباره بعد از توافق از برجام خارج شود، جمهوری اسلامی می‌تواند برخورد متفاوت‌تری داشته باشد. اما در کل معتقدم نباید زیاد خارج از چارچوب برجام صحبت کنیم، چراکه در غیر این صورت آنها هم خارج از برجام توقعاتی را مطرح می‌کنند که به نفع ما نیست.

‌‌به نظر شما یک توافق برجامی خوب چه ویژگی‌ای دارد؟

توافقی که این روزها درخصوص آن صحبت می‌شود در چارچوب همان برجام سال ۲۰۱۵ است و تفاوتی با آن نمی‌کند. اگر قرار است این توافق احیا شود، باید تضمین‌هایی وجود داشته باشد که مجددا بعد از عمل‌کردن ایران به تعهداتش، آمریکایی‌ها از آن خارج نشوند و خسارت بیشتری را به ما تحمیل نکنند. انتقاداتی که نسبت به برجام وجود داشت امروز هم وجود دارد و تغییر چندانی صورت نگرفته است. با توجه به اینکه دولت به این نتیجه رسیده که مذاکرات را ادامه دهد، همان‌طورکه مقام معظم رهبری نیز تأکید داشتند، باید تضمین‌های قطعی از طرف‌های برجامی گرفته شود. از سوی دیگر لازم است که راستی‌آزمایی نیز صورت گیرد. بحث تضمین‌های قوی و راستی‌آزمایی دو مؤلفه کلیدی در توافق است که باید بر آنها پافشاری شود.

اما به نظر می‌رسد برجام بیش از آنکه در کف جامعه برای ما نفع و عایدی اقتصادی داشته باشد، از نظر روانی باید احیا شود، چراکه خواست و نیاز جامعه است. امیدواریم آنچه در حال تحقق است، به نفع مردم و جامعه باشد و محقق شود.

‌‌ چرا برخی نمایندگان برجام را زمان روحانی بد می‌دانستند و حالا تلاش دارند همان برجام در دولت رئیسی احیا شود؟ نظرتان درباره این دوگانگی برخورد با یک موضوع چیست؟

نمی‌شود یک بام و دو هوا برخورد کرد. اگر انتقادی به برجام دولت روحانی داشتیم؛ این انتقاد به برجام دولت رئیسی هم وارد است. البته من به برجام دوره روحانی یا رئیسی کاری ندارم و براساس متن برجام نظر می‌دهم. موضوع پایان‌نامه دوران ارشدم هم برجام بود و نسبت به این موضوع کاملا اشراف دارم؛ بنابراین معتقدم برجام به نحوی نوشته نشده که بتواند به طور تمام و کمال منافع اقتصادی ما را تأمین کند. البته سعی شده در این مذاکرات راه‌های فرار آمریکا و راه‌های دورزدنشان را ببندیم تا اگر قرار است برای ما نفع اقتصادی داشته باشد، مثل قبل سرمان کلاه نرود. پیش از این ما به همه توافقات برجامی خود عمل کردیم اما نوبت انجام تعهدات آمریکایی‌ها که رسید از توافق خارج شدند. در این دور مذاکرات شرایط به نحوی است که اگر آمریکایی‌ها از برجام خارج شوند، ما هم به صورت معکوس می‌توانیم به شرایط قبل از تعهدات برگردیم. یعنی تعهداتی دوطرفه در یک بازه زمانی بلندمدت طراحی شده است. این نکته مثبت مذاکرات برجام فعلی است.

‌‌ به مرور زمان این توافق بار روانی در جامعه ایجاد کرده و افکار عمومی خیلی زیاد درگیر مسئله مذاکرات شده است. اینکه هر لحظه گفته می‌شود به توافق نزدیک شدیم و فردا می‌گویند دور شدیم، بازی با افکار عمومی است که بر بازار هم اثر منفی دارد. برای این مقوله پیشنهادتان چیست؟

برجام دولت رئیسی با برجام دولت روحانی یک تفاوت عمده‌ دارد و این تفاوت در این است که آقای روحانی از رسانه‌ها و افکار عمومی برای رسیدن به توافق استفاده می‌کرد و فشاری از داخل هم او را تقویت می‌کرد؛ اما آقای رئیسی و مذاکره‌کنندگان دولت رئیسی سعی دارند این اتفاق نیفتد. یعنی در عین حال که شرایط اقتصادی کشور پیش می‌رود، اجازه نداده‌اند برجام در اقتصاد کشور مثل قبل نوسان ایجاد کند. اما باز هم این نوسانات بر بازار و خصوصا قیمت دلار تأثیراتش را داشته است. البته تأکید دارم مهم‌ترین نفع برجام ایجاد آرامش روانی در جامعه است. وقتی ثبات و آرامش روانی ایجاد شود، این فرصت ایجاد می‌شود که بتوانیم اقتصادمان را به نحوی تنظیم کنیم که در کنار همه محاسباتی که خارج از برنامه برجام داریم، آنها را با هم تلفیق کنیم تا اقتصاد بیمارمان مداوا شود.

‌‌ تصور شما از این نوع مواجهه با مذاکرات برجام چیست؟ آیا تصور می‌کنید اصلا توافق برجام با این وضعیتی که وجود دارد به نتیجه و امضا می‌رسد؟

مردم منتظرند این توافق امضا شود. آنچه من فهمیدم و مطالعه کردم ما در برخی مسائل کوتاه آمدیم تا این توافق به نتیجه برسد و عملا توپ در زمین آمریکاست. پاسخی هم که آمریکا در آخرین مذاکرات داد، جوابی است که ناامیدکننده نبود و می‌توان مذاکرات را ادامه داد؛ اما توقع ما از توافق هسته‌ای یا برجام باید واقع‌بینانه و مبتنی بر حقایق باشد و آن را به مردم بگوییم. مثلا رئیس‌جمهور پیشین می‌گفت فردای توافق، تمام تحریم‌ها یک‌باره لغو می‌شود در صورتی که اصلا این نبود. باید این موضوع برای مردم تبیین شود که اگر مذاکرات به نتیجه هم برسد ما در برخی از حوزه‌های اقتصادی گشایش خواهیم داشت و اگر قرار است اقتصاد ما رشد کند باید در کنار برجام به خیلی از موارد و شاخصه‌های دیگر اقتصادی نیز توجه شود. بالاخره این توافق گشایش‌هایی را برای مردم خواهد داشت. از نظر بنده زور حوزه روانی برجام بر متن برجام می‌چربد. بعد روانی این توافق اکنون بیشتر مورد توجه است. هرچند معتقدم دعوا سر چند روز و چند کیلو است و در نهایت برجام به امضا و توافق نهایی می‌رسد و «برجام» روحانی و رئیسی با هم فرقی ندارند.