مرگبارترین فاجعه سال میلادی

روز جمعه، ۲۶ خرداد ماه جاری دویچه‌وله از غرق شدن قایقی در روز چهارشنبه گذشته در فاصله ۵۰ مایلی از سواحل جنوب غربی یونان خبر داد. قایقی که از شهر ساحلی طبرق لیبی عازم ایتالیا بود و سرنشینان آن پناهجویانی از کشورهای مصر، سوریه، افغانستان و پاکستان بوده‌اند. این حادثه ناگوار مرگ ۷۹ پناهجو و مفقود شدن بیش از ۳۰۰ نفر در آب‌های یونان را رقم زد. این رسانه اعلام کرد که از میان ۵۰۰ تا ۷۰۰ پناهجویی که سوار بر این قایق بودند، تنها ۱۰۴ نفر نجات یافته و ۷۹ جسد هم پیدا شده‌است.

عملیات گسترده جستجو و نجات سرنشینان این قایق از همان روز چهارشنبه شروع شد. ابتدا تعداد سرنشینان این قایق که از بندر «طبرق» در لیبی به سوی ایتالیا در حرکت بوده ۴۰۰ نفر تخمین زده می‌شد اما پناهجویان نجات یافته اغلب رقم ۵۰۰ تا ۷۰۰ نفر را ذکر کردند. سخنگوی گارد ساحلی یونان گفته بود که جستجوی سرنشینان این قایق ماهیگیری واژگون‌شده در نزدیکی سواحل این کشور ادامه یافته اما هنوز هیچ پناهجوی دیگری، زنده یا مرده یافت نشده است.

برخی رسانه‌های خارجی به نقل از بازماندگان این حادثه نوشتند که ممکن است تا ۱۰۰ کودک در این قایق بوده باشند. اوضاع نابسامان اعلام شد و گفتند بستگان افرادی که سوار بر قایق بوده‌اند به امید یافتن عزیزانشان وارد شهر بندری کالاماتا شده‌اند. چون نجات یافتگان را به این شهر بندری منتقل کرده بودند. آنها در چادرهایی مستقر بودند، بهشان لباس داده بودند و خدمات پزشکی دریافت می‌کردند. در پی این حادثه دولت یونان هم سه روز عزای عمومی اعلام کرد.

پس از غرق شدن این قایق، گارد ساحلی یونان ۹ نفر را دستگیر کرد؛ کسانی که به عنوان قاچاقچی عمل می‌کردند و حدودا ۲۰ تا ۴۰ ساله بودند. کلیت روایت‌ها گرچه یکی است اما در جزئیات و آمارهای مطرح شده تفاوت‌هایی وجود دارد. ولکر تُرک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد تعداد مهاجران غیرقانونی ناپدید شده در سواحل یونان را حدود ۵۰۰ نفر اعلام کرد. او تاکید کرد باید مسببان این حادثه و قاچاقچیان انسان شناسایی و مجازات شوند.

تسهیل مهاجرت قانونی

در آلمان از سازش وزیران داخله اتحادیه اروپا بر سر اصلاح سیاست پناهندگی به دلیل سختگیری‌های زیاد انتقاد می‌شود. هانس لایتنس، جنرال هالندی و رئیس جدید آژانس محافظت از مرزهای اتحادیه اروپا (فرانتکس) در مصاحبه با روزنامه آلمانی «زود دویچه سایتونگ» گفته است که سند سازش در مورد اصلاح سیستم پناهندگی باید به یک قانون تبدیل شده و بعد عملی شود؛ «هدف این است که در یک پروسه بسیار سریع‌تر راجع به درخواست‌های ۳۰ هزار تا ۴۰ هزار پناهجو تصمیم گرفته شود. این کار آسانی نیست و نیازمند هزینه و وقت زیادی است».

او در این مصاحبه تاکید کرده است «به نظر می آید فشار مهاجرت بر اروپا در طی دهه‌های آینده أصلا کاهش نخواهد یافت و در دلایل فرار از جمله فقر به این زودی تغییری ایجاد نمی شود. به این دلیل باید هرکاری از دستمان برمی‌آید انجام دهیم تا نگذاریم انسان‌ها از راه های غیرقانونی استفاده کنند. اما همزمان باید مهاجرت قانونی را تسهیل کنیم. گفته می‌شود که از ۲۰۱۵ تا به حال بیش از ۲۵ هزار نفز در اقیانوس اطلس و مدیترانه در تلاش برای رسیدن به اروپا جان باخته‌اند». او گفته وظیفه اصلی مامورانش این است که قایق‌های بالقوه پرازدحام را با کمره‌های تصویربرداری حرارتی پیدا کرده و به نهادهای ملی اطلاع بدهند؛ «این که «کشتی‌ای را دیدیم که مدتی بعد غرق شده و تعداد زیادی جانشان را از دست دادند، وحشتناک است. ما رابات نیستیم، بلکه انسان هستیم».

مرگ ۲۰ هزار پناهجو در ۹ سال

وینسان کوشتل، یکی از مسئولان کمیساریای عالی پناهندگان در مدیترانه پس از اعلام خبر غرق شدن کشتی حامل پناهندگان در سواحل یونان در توئیتی خبر داد که این قایق غیرقابل دریانوردی بوده است. او نوشته اگر می‌خواهیم از تکرار چنین تراژدی‌هایی جلوگیری کنیم، یک رژیم قوی و قابل پیش‌بینی به رهبری دولت‌ها در مرکز پزشکی نیاز داریم. او همچنین نوشت که «نجات یافتگان می‌گویند که کشتی هنگامی غرق شد که نگهبانان ساحلی یونان تلاش داشتند آن را ، به جای انتقال به سواحل یونان، به خارج از منطقه نجات در دریای یونان انتقال دهند.»

استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل متحد هم گفته این واقعه یک بار دیگر نشان می‌دهد که کشورهای مبدا، کشورهای ترانزیت و کشورهای مقصد باید گردهم جمع شوند و برای انسان‌هایی که مجبور به فرار هستند، راه‌های ایمن ایجاد کنند.

این بار اولی نیست که آب‌‎های آزاد و سرگردان کشتی حامل پناهچویان غیرقانونی را در خود می‌بلعد. سال ۱۳۹۵ هم گارد ساحلی ایتالیا به همراه قایقی اسپانیایی متعلق به نیروی دریایی اتحادیه اروپا و یک کشتی نیروی دریایی ایرلند با همراهی چهار سازمان غیردولتی در یک عملیات مشترک نجات توانستند ۲ هزار و ۳۰۰ پناهجوی سرگردان در آبهای دریای مدیترانه را نجات دهند. این افراد در ۱۷ قایق بادی و یک قایق ماهیگیری در آبها‌ی مدیترانه سرگردان بودند. همان موقع سازمان بین‌المللی مهاجرت اعلام کرده بود که از آغاز سال ۲۰۱۶ بیش از ۱۰۵ هزار پناهجو با قایق به ایتالیا آمده‌اند.

۲۶ آذر سال ۹۰ هم یک کشتی مملو از پناهجویان در سواحل اندونزی غرق شد. این کشتی حامل حدود ۲۵۰ پناهجوی ایرانی، افغانستانی و عراقی بود و همان موقع اعلام شد که حدود ۳۳ نفر از این پناهجویان نجات یافتند و بقیه ناپدید شدند.

نجات یافتگان این حادثه گفته بودند که اغلب مسافران کشتی پس از آنکه از دوبی به جاکارتا پرواز کرده بودند، توسط قاچاقچیان با چهار اتوبوس، هر یک با ظرفیت ۶۰ نفر، به لنگرگاه منتقل شده‌اند تا آن‌ها را با کشتی به خاک استرالیا برسانند و تقاضای پناهندگی بدهند. این کشتی فقط ظرفیت ۱۰۰ نفر را داشته، ولی حدود ۲۵۰ پناهجو را حمل می‌کرده است و در فاصله‌ی ۴۰ مایل دریایی شهر ساحلی "پریگی" در جزیره‌ی جاوا غرق شده است. مقصد آن هم جزیره‌ی "کریسمس آیلند" بوده که در نزدیکی سواحل اندونزی، ولی جزو خاک استرالیا است. یکی از امدادگران این حادثه گفته بود که هر یک از پناهجویان میان ۲۵۰۰ تا ۵ هزار دلار برای انتقال به خاک استرالیا به قاچاقچیان پول داده بودند.

داده‌های سازمان ملل حاکی از این است که فقط در سال ۲۰۲۳، ۷۲ هزار پناهجو از طریق دریای مدیترانه وارد ایتالیا، اسپانیا، یونان، مالت و قبرس شده‌اند. همچنین از سال ۲۰۱۴ تاکنون ۲۰ هزار پناهجو در مسیر عبور از مدیترانه و رسیدن به اروپا جان خود را از دست داده‌اند. همچنین بر اساس اعلام «سازمان بین‌المللی مهاجرت» وابسته به سازمان ملل متحد در ۶ ماه گذشته بیش از هزار مهاجر جان خود را از دست داده‌اند.