روزنوشت‌ هاشمی رفسنجانی در سفر به آذربایجان شرقی؛ از ساخت سد تا مشکلات روستاییان

آقای محرمی، تعدادی از آثار هنری خودش را آورد و نشان داد که با سنگ‌های عقیق انجام داده است. فرزندش که دانشجوی زمین‌شناسی است، همراهش بود. گفت، در جنوب شهر میانه، در قافلانکوه، معدن عقیقی را کشف‌ کرده و ثبت داده و برای بهره‌برداری، وام می‌خواست. از معدن او بازدید کردیم که در کنار قلعه‌دختر که قلعه‌ای باستانی است، قرار دارد و رگه‌هایی از عقیق در سنگ‌های منطقه وجود دارد. قرار شد، استاندار کمک‌شان کند. شغل اصلی‌اش معماری است. گفت، به خاطر کم‌شدن ساخت‌وساز در این سال‌ها، از آن کار دست برداشته است. دربارۀ قلعه هم توضیحاتی شنیدیم؛ نمی‌دانستند که توسط کی ساخته شده روایات مختلفی نقل کردند.

مدیرکل آب آذربایجان، همراه آقای [رضا] اردکانیان، قائم مقام وزیر نیرو آمدند و از روی نقشه‌ها، توضیحاتی دربارۀ سد استور دادند؛ ضمن اینکه قبول دارند که مصلحت ملی ایجاب می‌کند که سد ساخته شود، به خاطر نجات سد منجیل از رسوب‌ها و ۲۰۰ هزار هکتار برنج گیلان، اما می‌گویند برای استان آذربایجان و شهر میانه نفعی ندارد و بلکه مشکلات زیادی به خاطر زیرآب رفتن حدود هفده روستا و هزاران هکتار از بهترین زمین‌های کشاورزی و آواره شدن حدود ۲۰ هزار نفر از مردم، مشکلات شدید اجتماعی و امنیتی خواهد داشت. با شرکت استاندار و نمایندگان میانه- آقایان [سیدحسین] هاشمی و [محمد] کیافر - مذاکره مفصلی داشتیم و آخرین راه حل مشکل، این است که سرمایه خوبی برای ایجاد اشتغال برای روستاییان در اطراف دریاچه بزرگ سد و پایین دست و در نقاط دیگر میانه تخصیص داده شود. پیشنهاد کردم که کمیته‌ای از مسئولان ذیربط با اختیارات کامل، برای این منظور تشکیل شود.

برای دیدن محل سد و منطقه دریاچه بزرگ پشت سد رفتیم. مهندس افتخار و مهندس میدانی، مدیرکل آب و فاضلاب استان و خود آقای کیا‌فر، توضیحات دادند: حدود دو میلیارد مترمکعب آب را تنظیم و رسوبات را کنترل می‌کند و دریاچه به وسعت بیش از ۵۰ کیلومتر مربع و طول ۳۰ کیلومتر پشت سد خواهیم داشت، تا نزدیک شهر میانه.

جمعی از اهالی روستای «کوه بنان» که پایین سد قرار گرفته و آخرین روستای میانه است، جمع شدند و گفتند، منتظر شروع ساخت سد هستند که از بی‌کاری و مهاجرت نجات یابند؛ برخلاف روستاییان بالای سد که نگران مهاجرت دسته‌جمعی‌اند و یکی از آنها گفت، کرمان هم روستایی به نام کوه‌بنان دارد؛ تأیید کردم.

به محل سد «آی‌دوغموش» رفتیم که شش سال پیش، کلنگ آن را به زمین زدم و امید زیادی برای عمران میانه به وجود آمد. ۱۴ هزار هکتار را زیر پوشش کشاورزی مدرن می‌برد. متأسفانه در دولت فعلی، به آن توجه نشده و پیشرفت سد کم است. آقای میدانی گزارش داد و گفت، اگر اعتبارات را سریعاً بدهند تا سال ۱۳۸۲ تکمیل می‌شود. تونل‌های انحراف آب در دست ساخت است، از آن بازدید کردیم. در مصاحبه‌ای اظهار امیدواری کردم که دولت اعتبارات را سریع‌تر بدهد؛ قبلاً قرار بود با هفت میلیارد تومان ساخته شود و با تأخیرها هزینه سد به 15 میلیارد تومان رسیده است.

به میهمان‌سرا برگشتیم. در مسیر آقای اردکانیان، از برنامه ادغام وزارتخانه‌ها اظهار نگرانی‌ کرد و آن را مضر و خطرناک و خام خواند. ساعت سه بعدازظهر به سوی تهران حرکت کردیم؛ با ماشین و از راه زنجان. در مسیر، در مسجدی در هشتگرد نماز مغرب و عشا را خواندیم. ساعت نُه شب به منزل رسیدیم.