امیر احمدیان کارشناس ارشد مطالعات منطقه‌ای:
جمهوری آذربایجان و ارمنستان آتش‌بس امضا کرده‌اند نه صلح؛ شرایط هنوز جنگی است
یک کارشناس ارشد مطالعات منطقه‌ای درباره منطقه قره‌باغ گفت: در این منطقه‌ای که آذربایجان آن را محاصره کرده و وارد شده، مقرر بوده تحت نظارت نیروهای صلح‌بان روسیه در امن و امان باشد و همچنین دولت آذربایجان شرایط حقوقی این استان خود مختار را طوری به وجود بیاورد که از استقلال نسبی برخوردار شوند.
به گزارش شبکه شرق، امیراحمدیان، کارشناس ارشد مطالعات منطقه درخصوص موقعیت ایران در درگیری میان آذربایجان و ارمنستان گفت: از نظر حقوقی هر نوع تحولاتی که بین آذربایجان و ارمنستان بر سر قره باغ ترتیب داده می‌شد، باید از طریق گروه مینسک صورت می‌گرفت ولی آقای پوتین شخصا وارد عمل شد.
مهم‌ترین بخش‌های گفتگوی امیر احمدیان را می‌خوانید:
مشکل اساسی این است که ارامنه‌ای که دارند از قره باغ فرار می‌کنند از قدیم خانه و زندگی‌شان آنجا بوده و از جای دیگری به آن منطقه نیامده‌اند. بعد از جنگ دوم قره باغ در سال 2020 بر اساس موافقت نامه‌ای که روسیه برایشان تدارک دیده بود، قرار بود که آن‌ها از طریق یک راه ارتباطی از دالانی به نام «دالان لاچین» با ارمنستان داشته باشند، اما فراهم نشد.
در عین حال قرار بود آذربایجان هم از طریق یک کریدوری که ارمنستان از جنوب در اختیارشان می‌گذارد، از نخجوان که بخشی از جمهوری آذربایجان است، بتوانند با هم ارتباط داشته باشند.
در این میان ترکیه و جمهوری آذربایجان یک برداشت نادرستی از «کریدور» در نظر گرفته‌اند که بر اساس این برداشت ناصحیح، مالکیت کریدور را در نظر می‌گیرند.
بر این اساس ارمنستان به آن عکس العمل نشان داده و نمی‌خواهد موافقتنامه را اجرا کند که حق هم دارند چراکه وقتی قرار شده از خاک ارمنستان استفاد کنند و دو قسمت یک کشور به هم وصل شود، حاکمیت کریدور باید در اختیار ارمنستان باشد ولی آنچه آذربایجان و ترکیه برداشت کرده‌اند این است که می‌خواهند مالکیت و اختیار این کریدور را در دست خود بگیرند.
بنابر این برداشت در حقیقت راه ارتباطی ایران با ارمنستان که از جنوب به شمال است توسط این کریدور که شرقی غربی است بسته می‌شود.
ارمنستان با مخالفت در تخصیص کریدور در جنوب برای ارتباط آذربایجان با نخجوان، آذربایجان هم کردور لاچین را مسدود و قره‌باغ را به محاصره کامل در آورد.
در این منطقه‌ای که آذربایجان آن را محاصره کرده و وارد شده، مقرر بوده تحت نظارت نیروهای صلح‌بان روسیه در امن و امان باشد و همچنین دولت آذربایجان شرایط حقوقی این استان خود مختار را طوری به وجود بیاورد که از استقلال نسبی برخوردار شوند.
باید طوری باشد که ارمنی‌ها در درون قلمرو یک کشور مسلمان از حقوق و امتیازات خود بهره‌مند شوند اما وقتی محاصره شده و به داخل این منطقه ورود پیدا کرده‌اند این مشکلات پیش آمده است.
از نظر حقوقی هر نوع تحولاتی که بین آذربایجان و ارمنستان بر سر قره باغ ترتیب داده می‌شد، باید از طریق گروه مینسک صورت می‌گرفت ولی آقای پوتین شخصا وارد عمل شد. این در حالی است که گروه مینسک متشکل از 12 کشور هستند.
آمریکا، فرانسه و روسیه سه عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل هستند و مسئولیت ریاست را به صورت مشترک برعهده دارند و چون پوتین راسا وارد عمل شده یک موافقتنامه آتش‌بس امضا کرده‌اند، نه موافقت نامه صلح.
از این رو صلحی برقرار نشده و کماکان شرایط جنگی است و شورای امینت سازمان ملل باید وارد عمل شود و به نوعی مسئله را حل کند و از مهاجرت ارامنه جلوگیری کند، چراکه حدود 120 هزار نفر ارمنی در قره‌باغ زندگی می‌کنند که تمام مایملک‌شان در آن منطقه است.
بنابراین حرکت مهاجرین به سمت ارمنستان به معنای این نیست که این منطقه در مالکیت جمهوری آذربایجان قرار می‌گیرد، بلکه از نظر حقوقی و قانونی این سرزمین‌ها به کسانی که در آنجا ساکن بودند تعلق دارد.
حال اگر آذربایجان با نیروهای مسلح این منطقه مسئله دارد، با مردم غیرنظامی متفاوت است و باید تضمین شود که ارامنه به خانه و زندگی خود برگردند. از این منظر ایران هم به شدت هشدار داده که هر نوع تغییرات در مرزهای سیاسی ایران با منطقه قفقاز غیرقابل قبول است و کریدور زنگزور نمی‌تواند ارتباط ایران با ارمنستان را قطع کند.
کریدور برای خودش تعریف دارد و آن این است که یک مسیری در داخل یک کشور است که اگر کشور «آ» بخواهد به کشور «ج» حرکت کند باید از کشور «ب» بگذرد. در اینجا کشور «ب» ارمنستان است و هر نوع تحرکی باید تحت قوانین مرزی و گمرکی کشور دارای کریدور باشد.
بعد از فروپاشی شوروی، نخجوانی‌ها برای ارتباط با خاک اصلی اذربایجان وارد خاک ایران می‌شدند، از قلمرو ایران می‌گذشتند و در فاصله بسیار دوری به جمهوری آذربایجان وارد می‌شدند.
این ارتباط برقرار بوده و ایران هم مشکلی با آن نداشته است اما اکنون پس از گذشت نزدیک به دو سال از جنگ آذربایجان و ارمنستان، ترکیه و آذربایجان با بهره گیری از درگیر شدن روسیه در جنگ اوکراین، که حضور آن را به عنوان حامی حافظ صلح کمرنگ کرده، برداشت غلط از کریدور این مسئله را پیش آورده است.
در آخرین سرشماری که در دوره شوروی یعنی سال 1989 در قره‌باغ انجام شد حدود 70 درصد از جمعیتش ارمنی بودند. مسلمانان هم در شهرهایی همچون شوشا یا بعضی روستاها ساکن هستند.
ارامنه‌ای هم که در آن منطقه ساکن هستند سابقه طولانی دارند و نه تنها با مسلمانان هیچ مشکلی نداشتند بلکه مراودات نزدیکی هم بایکدیگر داشتند، اما فروپاشی اتحاد شوروی این مسائل را پیش آورد.
ما امیدوار هستیم که این مساله از طریق مجاری دیپلماتیک حل و فصل شود. ایران با هر دو کشور ارمنستان و آذربایجان مرز مشترک دارد و خواهان برقراری صلح و ثبات در منطقه است.
در هر حال همان گونه که روند امور نشان می‌دهد، با انسداد دالان لاچین(بند 5 موافقتنامه) و آوارگی هزاران ارمنی قره باغ، کریدور زنگزو (بند 9 موافقتنامه) نمی‌تواند عملی شود. جمهوری اسلامی ایران کماکان راه ارتباطی بین نخجوان و خاک اصلی آذربایجان را در اختیار این دو بخش قرار می‌دهد.
