چرا زنان آفریقایی باید ۶ کیلومتر پیاده بروند تا ۲۰ لیتر آب سالم بدست آورند؟

در این سخنرانی آمده است؛

به نام خداوند جان و خرد

سلام بر انسان و سلام بر بهار انسانها و خرمی دورانها

حضار محترم، جناب وزیر، مقامات و دانشمندان؛

از این که در کشور زیبای گواتمالا و جمع اندیشمندان و صاحب نظران حضور دارم خدا را سپاسگزارم. از دولت محترم گواتمالا و جناب آقای خرسون باریوس گاریدو (Gerson Elías Barrios Garrido) وزیر محیط زیست به جهت دعوت مهربانانه و مردم دوست داشتنی سرزمین همیشه بهار تشکر می کنم و برای این نشست صمیمی و بسیار مهم آرزوی موفقیت دارم.

دوستان و همکاران محترم؛

نقش حیاتی و بی بدیل آب در زندگی و استحکام تمدن بشری بر همگان روشن است. آب مظهر پاکی و عامل حیات و بالندگی و آبادانی است.

می دانیم که در زمین منابع غنی آب قابل استفاده برای انسانها وجود دارد و طبیعت برای کاهش آثار دخالت های مخرب انسانی و با هدف ترمیم و بازیابی و تعادل مجدد، به طور مستمر در تلاش است. اما متاسفانه گزارش های نهادهای بین المللی، از جمله برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) و سازمان جهانی غذا و دارو (FAO) که با شاخص های متعدد، کم و کیف آب مصرفی جامعه جهانی را به طور مرتب مورد ارزیابی قرار میدهند، حاکی از روند رو به بحران و نامناسب فرایندهای تولید و مصرف منابع آبی است.

همچنین با وجود تلاش های پیوسته و ارزشمند دانشمندان و پژوهشگران و پیشرفتهای بسیار ارزنده و علمی و تکنولوژیک در زمینه تامین، پالایش و مصرف بهینه آب ، متاسفانه عوامل متعددی موجب بروز بحران در موضوع حیاتی آب و در نتیجه خسارات جبران ناپذیر می گردند. از جمله این عوامل می توان از آلودگی های بی رویه محیطی، گرمایش زمین، بهره‌برداری بیش از ظرفیت ، هدر رفت آب در کشاورزی، مدیریت مبتنی بر سنتهای بومی و ملی و بعضاً غیرعلمی بر منابع آب، تخریب محیط طبیعی و پوشش گیاهی زمین، آلودگی صنعتی ناشی از تکنولوژی عقب مانده و مصرف بی رویه مواد هیدروکربنی نام برد.

در این راستا پیش بینی موسسه منابع جهانی (WRI) مبنی بر اینکه تا سال ۲۰۴۰ بیش از ۴۰کشور جهان در سطح بالایی دچار تنش آبی خواهند شد، بسیار نگران کننده است. از طرف دیگر موسسات پایش آب در کشورهای مختلف در گزارش های خود آلودگی های روزافزون رودخانه ها و دریاها را خطری جدی برای محیط زیست بر شمرده و خواهان اقدام جهانی برای مقابله با آن شده اند. امروز آلودگی آب یک مشکل جهانی است و اختصاص به رودخانه موتاگوا ندارد.

سازمان ملل متحد گزارش کرده است که هم اینک بیش از ۲ میلیارد نفر در جهان با مشکل جدی تامین آب آشامیدنی سالم و پایدار مواجهند. با این وصف میتوان گفت بحران کمبود آب به حدی رسیده است که از دید برخی کارشناسان این موضوع تا مرز به وجود آمدن تنش ها و برخی منازعات گسترده بین کشورها پیش رفته است.

اینکه زنانی در آفریقا روزانه ۶ کیلومتر پیاده طی می کنند تا حدود ۲۰ لیتر آب آشامیدنی سالم به دست آورند و به محل سکونت خود حمل نمایند از نظر انسانی خوشایند نیست.

در برخی از قاره ها تا ۸۸ درصد از منابع آبی و غالباً با بازدهی بسیار پایین صرف بخش کشاورزی می شود و در برخی دیگر تا ۸۲ درصد و باکمترین بازیافت صرف بخش صنعت و در تعدادی دیگر تا ۱۲ درصد صرف آشامیدن و بهداشت می شود.

اهمیت موضوع در حدی است که سازمان ملل متحد در برنامه های موسوم به افق ۲۰۳۰ «آب آشامیدنی سالم، پایدار و ارزان برای همه» را در زمره اهداف مهم جهانی قرار داده است.

سازمان های گوناگون، اندیشمندان و کارشناسان در سراسر جهان همواره برنامه ها و راهکارهای متعددی را در راستای مدیریت منابع و مصارف آب و جلوگیری از آلودگی آن ارائه داده و می دهند.

ضمن استقبال از این اهداف و برنامه های سازنده و ارزشمند و در راستای تحقق آنها و کاهش مشکلات و چالش های پیرامون موضوع آب، مواردی را در دو سطح محلی- ملی و بین المللی مورد تاکید قرار می دهم.

اجازه دهید از سطح محلی-ملی شروع کنیم؛

در اینجا ۱۲ نکته مهم انتخاب کرده ام که مورد تاکید کارشناسان قرار گرفته است.

اول: فرهنگ سازی و توسعه آموزش اهمیت آب و الزام استفاده مناسب از منابع آبی و جلوگیری از آلودگی آن

دوم: تلاش نهادهای بین المللی به منظور دسترسی ملت های گوناگون به تکنولوژی های پیشرفته در مدیریت مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی، از طریق تغییر نگاه، ایجاد نظام مشوق سازی، ارزان سازی و آموزش استفاده از تکنولوژی هایی که سهم مهمی در کاهش مصرف آب در این بخش دارند.

سوم: ایجاد تعادل در بخش کشاورزی با رویکرد انطباق نوع کشت و محصول با امکانات محیطی، آب و خاک

چهارم: الزام به بازیافت کامل آب در بخش صنعت

پنجم: رفع انحصار و ارزان سازی تکنولوژی های نو و الزام به نوسازی صنعتی کشورهایی که بیشترین مصرف آب و بیشترین تولید آلودگی های محیطی را دارند.

ششم: بازنگری در مدل های شهرسازی، مدیریت شهری و سبک زندگی به ویژه در بهداشت و حفظ سلامت آب و همچنین الگوی مصرف آب در بخش های گوناگون

هفتم: آموزش و مدیریت علمی برای استفاده کامل از پس آب ها در بخش های گوناگون

هشتم: بازنگری در الگوی استقرار جمعیت و توزیع مناسب آن متناسب با امکانات محیطی و به ویژه آب

نهم: گسترش تلاش و حمایت نهادهای بین المللی در راستای ارزان سازی آب شیرین کن ها به طوری که همه ملت های نیازمند بتوانند متناسب با شرایط اقتصادی خود از این تکنولوژی استفاده نمایند

دهم: نهادینه سازی مشارکت دادن آحاد مردم در مدیریت منابع و مصارف آب در برنامه های توسعه کشورها

یازدهم: الزام عمومی به اجرای برنامه های صیانتی از محیط زیست با هدف جلوگیری از افزایش گرمای زمین و آلودگی محیطی

دوازدهم: الزام به تنظیم و اجرای کامل پیوست صیانت از منابع آب، جلوگیری از آلودگی و مصرف بهینه آن برای تمام برنامه های توسعه و طرح ها و پروژه های بزرگ صنعتی، عمرانی و کشاورزی

در تمام این موارد و در صورت لزوم می توان یارانه ملی و بین المللی اختصاص داد.

طبیعی است که این فهرست می تواند با نظر اندیشمندان و کارشناسان کامل تر و کارآمدتر خواهد شد.

بیاییم در بخش دوم به پنج نکته مهم در سطح بین المللی بپردازیم؛

اول: همچنان که از فلسفه تشکیل این نشست بسیار مهم بر می آید نگاه صرفاً محلی و ملی به پدیده بسیار مهم آب نه تنها نمی‌تواند در مدیریت مناسب منابع آب کافی باشد بلکه اعمال سیاست های محلی و ملی ممکن است در برخی موارد منجر به ورود آسیب جبران ناپذیر به منابع آب و منافع عمومی ملت ها و چه بسا مردم همان مناطق گردد.

دوم: محیط زیست، منابع طبیعی و به ویژه آب در حقیقت منابع فراسرزمینی هستند. مرزهای جغرافیایی سیاسی نمی تواند مرزهای مدیریت عناصر زیست محیطی به ویژه آب را ترسیم نماید.

امروز به طور آشکار و ضرورت فزاینده، نیازمند یک نگاه فراسرزمینی و جهانی به امر مهم محیط زیست و به ویژه آب هستیم.

سوم: برخورداری از آب سالم نیز مانند خاک و هوا و دیگر عناصر و مولفه های زیست محیطی در سراسر جهان، حق برابر همه انسانها و موضوعی جهانی است و در نتیجه مدیریت آن نیز باید امری فراملی، فرامنطقه ای و جهانی تلقی گردد.

چهارم: کرامت انسانی ،حقوق بشر و صلح و امنیت بین المللی به عنوان بخش مهمی از حقوق بین المللی توسط همه کشورها به رسمیت شناخته شده و همه ملت ها و دولت ها در بهره‌مندی و مدیریت و صیانت از آنها حق و تکلیف مستقیم دارند . فلسفه تشکیل نهادهای بین المللی ذیربط بر این حقیقت مهم تاکید می نماید.

همانگونه که به بهانه حاکمیت ملی هیچ دولت و کشوری نمی تواند کرامت انسانی ، حقوق بشر و صلح و امنیت بین‌المللی را نقض کند ، نباید به بهانه حاکمیت ملی و سرزمینی، مسئولیت جهانی صیانت از محیط زیست و به ویژه آب را نادیده انگاشت.

بنابراین تشکیل یک نهاد قدرتمند بین المللی با مشارکت همه ملت ها و دولت ها و با اختیارات و قدرت اجرایی کافی برای حفظ محیط زیست و از جمله مدیریت منابع و مصارف آب و صیانت از آلودگی آن و رفع تعارضات با گستره منطقه ای و بین المللی، یک ضرورت کاملاً جهانی است.

نهادی که با تعریف استانداردهای علمی و فارغ از نگاه خاص منطقه ای، ملی و سیاسی ، ضمن صیانت کامل از منابع آب ، محل ها و چگونگی تامین و مصرف آب در مقیاس جهانی را به طور قاطع و عادلانه مدیریت و در تعارضات قضاوت نماید.

پنجم: نگاه سیاسی به آب و منابع آبی بسیار مخرب است. جنگ آب، ضد انسانی ترین و بدترین نوع جنگی است که باید از فراگیر شدن آن جلوگیری کرد.

حضار محترم، اندیشمندان و صاحب نظران؛

استحضار دارید که رفع نهایی و دائمی مشکلات مزمن جهان مانند فقر، فاصله طبقاتی، اختلافات، جنگ، مسابقه تسلیحاتی و صیانت از حقوق انسانها و از جمله محیط زیست جز از طریق مدیریت مشترک جهانی و با حضور، مشارکت و مسئولیت پذیری همه ملت ها و دولت ها امکان پذیر نیست.

به موازات ترویج و بسط عشق و مهربانی بین انسانها، باید عشق و مهربانی با طبیعت را نیز فرهنگ سازی و ترویج نمود. به امید آن روز

در پایان ضمن تشکر از استقبال و پذیرایی گرم و صمیمانه و تجدید آرزوی توفیق برای این نشست از همه برگزار کنندگان آن و همه شما سپاسگزارم.