محمد فاضلی خطاب به رئیس‌جمهور:
آقای پزشکیان شما در هیات دولت تنها هستید
محمد فاضلی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، در یادداشتی خطاب به رئیس‌جمهوری تاکید کرده است که باید برای اعتبارسنجی ادعاهای وزرا و زیردستان در دولت راهی پیدا شود. او اشاره کرده است که در غیر این صورت، دولت بارها از محاسبات نادرست و گزارش‌های غلط آسیب خواهد دید.
چندی پیش رسانه‌ها گزارشی از قول رئیس‌جمهور منتشر کردند که در آن گفته شده بود: "دلمان نمی‌خواست مازوت بسوزانیم، اما وزیر نیرو گفته بود که اگر دو ساعت خاموشی بدهیم، مشکل حل می‌شود. اما پس از بررسی متوجه شدیم که حتی اگر یک روز هم خاموشی می‌دادیم، مشکل حل نمی‌شد." این جمله رئیس‌جمهوری به بیان محمد فاضلی، حاوی سه نکته مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد.
نکته اول: تنهایی رئیس‌جمهوری در هیأت دولت
فاضلی در این یادداشت به تنهایی رئیس‌جمهوری در هیأت دولت اشاره کرده و اظهار داشته که رئیس‌جمهور در میان وزرا و مدیران دستگاه‌های مختلف، هیچ مرجع مستقلی برای راستی‌آزمایی گزارش‌ها و ادعاها ندارد. او توضیح داده که وزیر نیرو با دستگاه‌های مختلف و دیوان‌سالاری‌های گسترده‌ای روبه‌رو است که گزارش‌ها و محاسبات خود را به وی ارائه می‌دهند. این دیوان‌سالاری‌ها اغلب تنها به حفظ منافع خود می‌پردازند و رئیس‌جمهور به دلیل نبود سازوکار مناسب برای بررسی صحت این گزارش‌ها، در معرض آسیب قرار دارد.
نکته دوم: نقص ساختار دیوان‌سالاری وزارت نیرو
فاضلی نکته دوم را مرتبط با نقص‌های ساختاری در دیوان‌سالاری وزارت نیرو دانسته است. به گفته او، محاسبه غلط وزیر نیرو نتیجه ضعف در درک موضوع کمبود برق و مشکلات مربوط به آن از سوی دیوان‌سالاری وزارت نیرو است. وزیر نیرو باید پیش از ارائه این محاسبه به رئیس‌جمهوری، از تمامی ابزارهای موجود برای راستی‌آزمایی آن استفاده می‌کرد، که این کار انجام نشده است.
نکته سوم: شکاف میان اختیار و مسئولیت در نظام حکمرانی
فاضلی در نکته سوم به شکاف موجود بین اختیار و مسئولیت در سیستم حکمرانی کشور اشاره کرده است. او توضیح داده که کسانی که در وزارت نیرو مسئولیت چنین محاسبه‌ای را بر عهده دارند، باید پاسخگو باشند. فاضلی از رئیس‌جمهور خواسته است تا برای مسئولیت‌پذیر کردن وزرا و دیوان‌سالاری‌های موجود اقدام کند.
در پایان، فاضلی سه درس مهم از این حادثه برای دولت برشمرده است:
- رئیس‌جمهوری باید راهی برای اعتبارسنجی ادعاهای وزرا پیدا کند، در غیر این صورت بارها از گزارش‌های غلط آسیب خواهد دید.
- وزرا باید برای راستی‌آزمایی گزارش‌های دیوان‌سالاری خود روش‌هایی پیدا کنند.
- دولت باید سازوکاری برای مسئولیت‌پذیر کردن وزرا و دستگاه‌های دولتی در برابر ادعاها و گزارش‌های خود ایجاد کند.
فاضلی با اشاره به هزینه‌های گزاف ناشی از محاسبات غلط، به رئیس‌جمهور توصیه کرده است که این مسائل را در ماه‌های ابتدایی دولت مورد توجه قرار دهد.
