مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا کلید خورد؟

به گزارش گروه رسانه ای شرق؛ گزارش‌های اخیر حاکی از آن است که دولت ایران مسیر مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده را در دستور کار خود قرار داده است. فاطمه مهاجرانی در شبکه اجتماعی ایکس تأیید کرد که پاسخ ایران به نامه آمریکا تهیه و ارسال شده و روند گفت‌وگوهای غیرمستقیم همچنان ادامه دارد. پیش از این اعلام، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، در جلسه امروز یکشنبه هیئت دولت خبر داد که پاسخ رهبر انقلاب به نامه رئیس‌جمهور آمریکا از طریق عمان ارسال شده است. وی توضیح داد که در این پاسخ، مذاکره مستقیم میان دو طرف رد شده اما بر باز بودن مسیر مذاکرات غیرمستقیم تأکید شده است. ایران همواره آماده گفت‌وگو بوده و مشکلات به دلیل بدعهدی‌های طرف مقابل به وجود آمده‌اند که برای ادامه مسیر مذاکره، جبران و بازسازی اعتماد ضروری است. تصمیم نهایی درباره ادامه این روند به نحوه رفتار آمریکا بستگی خواهد داشت.

نقش عمان در میانجی‌گری

در همین راستا، شبکه کان اسرائیل نیز اعلام کرد که مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا با میانجی‌گری عمان در حال انجام است. این مذاکرات شامل اعزام نمایندگانی از سوی دو کشور به گفت‌وگوهای غیرمستقیم خواهد شد. منابع مطلع در عمان نیز تأکید کرده‌اند که ایران مذاکره را پذیرفته و توافق میان دو طرف به نقطه‌ای نزدیک‌تر از هر زمان دیگر رسیده است. یکی از این منابع اشاره کرده که در تمام سال‌هایی که عمان نقش واسطه میان تهران و واشنگتن را بر عهده داشته، چنین اراده‌ای برای حل اختلافات مشاهده نشده است. وی خاطرنشان کرد که بحث «مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم» بیشتر جنبه رسانه‌ای دارد و ایران از آن برای مدیریت فضای داخلی استفاده می‌کند. ارسال پاسخ ایران از طریق عمان نیز به‌عنوان بخشی از این راهبرد ارزیابی می‌شود.

این منبع همچنین تصریح کرد که برخلاف امارات که عضو پیمان ابراهیم است و ممکن است به دلیل اختلافات ارضی با ایران در مذاکرات دخالت کند، عمان هیچ‌گونه اختلاف ارضی با ایران ندارد. ازاین‌رو، این کشور می‌تواند نقش یک میانجی بی‌طرف را ایفا کند. در همین راستا، ایران به‌طور رسمی آمادگی خود را برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم با آمریکا و حل مسالمت‌آمیز اختلافات اعلام کرده است. این در حالی است که پیش‌تر ایران درخواست مذاکره را در پاسخ به نامه شینزو آبه، نخست‌وزیر وقت ژاپن، رد کرده بود.

دیدگاه‌های مقامات ایرانی درباره مذاکرات

پس از ارسال پاسخ ایران به نامه ترامپ، عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه، تأکید کرده بود که در صورت تمایل واشنگتن، عمان می‌تواند به‌عنوان بستری برای مذاکرات غیرمستقیم ایفای نقش کند. سید حسین موسویان، عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، نیز در این باره اظهار داشت که ایران نسبت به ایفای نقش امارات در این مذاکرات بدبین است، زیرا این کشور به پیمان ابراهیم پیوسته و روابط نزدیکی با اسرائیل دارد. موسویان تصریح کرد که در شرایط تحریم‌های اقتصادی شدید، ایران مذاکره مستقیم با آمریکا را نمی‌پذیرد، اما مذاکرات غیرمستقیم را به‌عنوان یک گزینه محتمل در نظر دارد. وی همچنین خاطرنشان کرد که تهران ابتدا میزان حسن نیت و جدیت دولت ترامپ را بررسی خواهد کرد و در صورت مثبت بودن نتایج، امکان ورود به مذاکرات مستقیم را ارزیابی خواهد نمود.

این تحلیلگر سیاسی تأکید کرد که در پاسخ ارسال‌شده به آمریکا، ایران تمام مسائل کلیدی را مورد توجه قرار داده و با قاطعیت به تهدیدهای واشنگتن پاسخ داده است. از نگاه موسویان، عمان و روسیه گزینه‌های مناسبی برای میانجی‌گری در این مذاکرات محسوب می‌شوند. پیش از اعلام عباس عراقچی درباره ارسال پاسخ ایران از طریق عمان و تعیین مسیر مذاکرات غیرمستقیم، کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی، از آمادگی تهران برای آغاز این گفت‌وگوها خبر داده بود. خرازی که پیش‌تر سمت وزیر امور خارجه را بر عهده داشت، تأکید کرد که جمهوری اسلامی، باوجود اختلافات موجود، همچنان تمام راه‌های دیپلماتیک را نبسته و در چارچوب مذاکرات غیرمستقیم، آماده تبادل نظر با ایالات متحده است تا ضمن بررسی شرایط، مواضع خود را تشریح کند.

این موضع‌گیری در حالی صورت گرفته که پیش‌تر مقامات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی تهدیدات ترامپ درباره «توافق یا مواجهه با پیامدهای نظامی» را مردود دانسته بودند. رهبر انقلاب این پیام‌ها را «فریبکارانه» توصیف کرده و عراقچی نیز تصریح کرده بود که تا زمانی که سیاست فشار حداکثری آمریکا ادامه دارد، مذاکره‌ای میان دو طرف شکل نخواهد گرفت. بااین‌حال، عراقچی اخیراً تأکید کرد که رهبر انقلاب دلیلی برای مذاکرات مستقیم نمی‌بیند و مسیر گفت‌وگوهای غیرمستقیم ادامه خواهد داشت. کمال خرازی نیز با انتقاد از سیاست‌های واشنگتن که آن را «سلطه‌طلبانه» خواند، اظهار داشت که آمریکا در تلاش است مذاکراتی را تحمیل کند که نتیجه آن از پیش مشخص شده است. بااین‌حال، وی تأکید کرد که جمهوری اسلامی هیچ راهی را به‌طور کامل مسدود نکرده و در چارچوب مذاکرات غیرمستقیم آماده بررسی گزینه‌های موجود است.