پررنگ تر شدن نقش روسیه در مذاکرات هسته‌ای ایران /از دیدار پوتین و سلطان عمان در کرملین تا سفرهای عراقچی و ویتکاف به مسکو
روسیه از حامیان اصلی مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا بوده است. کرملین پیش‌تر اعلام کرده بود که از مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن حمایت می‌کند. به گزارش نیویورک‌تایمز، یکی از پیشنهادهای مطرح در مذاکرات، انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به روسیه یا کشوری ثالث است، پیشنهادی که پیش‌تر در توافق سال ۲۰۱۵ (برجام) نیز مطرح شده بود. این پیشنهاد بار دیگر نقش روسیه را در این پرونده برجسته می‌کند.
به گزارش گروه رسانه ای شرق،روز سه‌شنبه، یوری اوشاکوف، دستیار رئیس‌جمهور روسیه، در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام کرد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در دیدار با هیثم بن طارق آل سعید، سلطان عمان، در کاخ کرملین درباره برنامه هسته‌ای ایران و پیشرفت‌های گفت‌وگوهای تهران و واشنگتن رایزنی کرده است. به گزارش خبرگزاری تاس، اوشاکوف اظهار داشت که این دیدار به موضوعات مختلفی از جمله پرونده هسته‌ای ایران پرداخته است. پیش‌تر، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، اعلام کرده بود که پرونده هسته‌ای ایران و جنگ غزه از محورهای اصلی دیدار پوتین و سلطان عمان خواهد بود. پسکوف همچنین در اظهاراتی جداگانه تأکید کرد که مذاکرات ایران و آمریکا می‌تواند از وقوع جنگی جدی در خاورمیانه جلوگیری کند.
عمان در سالهای اخیر به‌عنوان میانجی کلیدی در مذاکرات ایران و آمریکا شناخته شده است. این کشور میزبان دو دور مذاکرات در مسقط و رم بوده و قرار است دور بعدی مذاکرات کارشناسی نیز روز چهارشنبه ۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ در مسقط برگزار شود. دیدار پوتین و سلطان عمان نشان‌دهنده تداوم نقش میانجی‌گرانه عمان در این پرونده است. به گزارش برخی منابع، پوتین در این دیدار از تلاش‌های عمان برای تسهیل گفت‌وگوهای تهران و واشنگتن قدردانی کرده است.
در همین راستا، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز پنج‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۴ در رأس یک هیئت دیپلماتیک وارد مسکو شد. به گزارش ایسنا، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اعلام کرد که این سفر با هدف رایزنی درباره روابط دوجانبه، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، و مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا انجام شده است. عراقچی در این سفر پیام مکتوب رهبر انقلاب را به ولادیمیر پوتین ارائه کرد. وی روز جمعه با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، دیدار کرد. کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، اعلام کرد که پوتین در این دیدار بر راهبردی بودن روابط مسکو و تهران تأکید کرده است. جلالی افزود که دو طرف درباره موضوعات مختلفی از جمله همکاری‌های اقتصادی و مسائل منطقه‌ای گفت‌وگو کرده‌اند.
پیش از این، استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، نیز به مسکو سفر کرده بود. ویتکاف روز شنبه ۲۳ فروردین ۱۴۰۴ وارد مسکو شد و با ولادیمیر پوتین دیدار کرد. این سفر در راستای تلاش‌های دیپلماتیک دولت آمریکا برای پیشبرد مذاکرات با ایران انجام شد. ویتکاف پس از این دیدار راهی عمان شد تا با میانجی‌گری بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، با هیئت ایرانی گفت‌وگو کند. منابع خبری اعلام کردند که ویتکاف پیش‌تر در مذاکرات مربوط به غزه و اوکراین نیز نقش داشته است.
روسیه از حامیان اصلی مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا بوده است. کرملین پیش‌تر اعلام کرده بود که از مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن حمایت می‌کند. به گزارش نیویورک‌تایمز، یکی از پیشنهادهای مطرح در مذاکرات، انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به روسیه یا کشوری ثالث است، پیشنهادی که پیش‌تر در توافق سال ۲۰۱۵ (برجام) نیز مطرح شده بود. این پیشنهاد بار دیگر نقش روسیه را در این پرونده برجسته می‌کند. همچنین، به گزارش جماران، کرملین اعلام کرده است که مذاکرات میان ایران و آمریکا می‌تواند از وقوع جنگی خونین در خاورمیانه جلوگیری کند.
چین و روسیه به‌عنوان متحدان ایران از آغاز مذاکرات تهران و واشنگتن در عمان استقبال کرده‌اند. سخنگوی کرملین اعلام کرد که این مذاکرات به کاهش تنش‌ها کمک خواهد کرد. چین نیز از آمریکا خواست تا در این گفت‌وگوها صداقت نشان دهد. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، اعلام کرد که وزرای خارجه ایران و روسیه در مسکو درباره برنامه هسته‌ای ایران، وضعیت سوریه، قفقاز جنوبی، و دریای خزر گفت‌وگو کرده‌اند. زاخارووا افزود که مسکو از هرگونه تلاش برای کاهش تنش‌ها در منطقه حمایت می‌کند.
علاوه بر این، روسیه معاهده راهبردی ۲۰ سالهای با ایران تصویب کرده است. شورای فدراسیون، مجلس علیای روسیه، این معاهده را در روز ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ تصویب کرد. این معاهده همکاری‌های سیاسی، نظامی، و اقتصادی میان دو کشور را تقویت می‌کند.
با این حال، نمایندگان مجلس شورای اسلامی اعلام کردند که این معاهده هنوز به مجلس شورای اسلامی ارسال نشده است. برخی منابع خبری گزارش داده‌اند که این معاهده شامل بندهایی برای همکاری در حوزه انرژی و زیرساخت‌هاست.
در همین حال، برخی منابع از جمله رویترز گزارش داده‌اند که روسیه در مذاکرات اخیر پیشنهاد کرده است تا نقش ناظر را در روند راستی‌آزمایی تعهدات ایران و آمریکا ایفا کند. این پیشنهاد در حالی مطرح شده که پیش‌تر مسکو اعلام کرده بود آماده است تا در صورت نیاز، میزبان مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا باشد. به گزارش تاس، یک مقام روس اعلام کرد که مسکو از هر تلاشی برای حل دیپلماتیک پرونده هسته‌ای ایران حمایت می‌کند.
در مجموع، دیدارهای اخیر در مسکو، از جمله دیدار پوتین و سلطان عمان، و سفرهای عراقچی و ویتکاف، نقش روسیه را به‌عنوان یکی از بازیگران کلیدی در مذاکرات هسته‌ای ایران نشان می‌دهد. حمایت مسکو از این گفت‌وگوها و پیشنهادهایی مانند انتقال ذخایر اورانیوم، بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک برای پیشبرد مذاکرات تهران و واشنگتن است.
