حسین علیزاده، موسیقی دان، ردیف‌دان، آهنگساز، پژوهشگر و نوازنده تار اهل ایران

حسین علیزاده زاده‌ی یک شهریور 1330 در منطقه سید نصرالدین بازار تهران است، پدرش ترک زبان اهل ارومیه و مادرش اهل تهران بود.

پدر حسین خیاط بود و مادر خانه دارش گاهی به رایگان به این و آن درس قرآن می داد.

خانواده هم پرجمعیت بود. سه دختر و سه پسر که حسین دومی بود.

حسین از پدرش وسواس هنرمندانه ای که در دوخت لباس ها داشت را به ارث برد و از مادرش عاطفی بودن را.

در دوران مدرسه به واسطه آشنایی با استاد هوشنگ ظریف که در یکی از مدارس تهران به دانش آموزان موسیقی درس می داد، با موسیقی آشنا شد و در همان برخورد هوشنگ ظریف که متوجه استعداد او در موسیقی شده بود او را به هنرستان موسیقی معرفی کرد.پ

پس از پایان تحصیلات در هنرستان موسیقی در سال 1349 به گروه موسیقی دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران راه یافت و از اساتید برجسته موسیقی آن زمان بهره برد و در دو رشته نوازندگی و آهنگسازی فارغ التحصیل شد.

اساتیدش هوشنگ ظریف، علی اکبر شهنازی، یوسف فروتن و سعید هرمزی بودند در این زمان در ارکستر ایرانی تالار رودکی و ارکستر ملی ایران به رهبری حسین دهلوی به عنوان نوازنده تار عضویت داشت .

سال 1351 و 52 وقتی که تنها 21 سال سن داشت با گروه های مرکز حفظ و اشاعه موسیقی از جمله شیدا و چاووش در جشن هنر شیراز به اجرای برنامه پرداخت.

در سال 1355 به اتفاق پرویز مشکاتیان گروه عارف را تشکیل داد و برنامه های متعددی را در داخل و خارج از کشور به اجرا در آورد.

 یک سال بعد علیزاده اولین آلبوم موسیقی اش را منتشر کرد.

آلبوم های سواران دشت امید و حصار که در فضای موسیقی سنتی آن روزها کاملا نو آورانه بود، خودش می گوید سواران دشت امید را دقیقا به خاطر رخوتی که در آن روزها موسیقی سنتی ایران را فرا گرفته بود ساخته است.

اما علیزاده آلبومی که توجهات زیادی را به خود جلب کرد را درست در ابتدای دهه 60، منتشر کرد، او در 32 سالگی آلبوم نی نوا را به بازار فرستاد.

آلبومی که او را سر زبان ها انداخت. در آن آلبوم جمشید عندلیبی نی نواخت و نوای سوزناکش هم با شرایط جنگی کشور سازگار بود و هم به خاطر نامش مردم را به یاد حماسه عاشورا می انداخت.

این نوازنده برجسته پس از انقلاب به منظور تحصیل و تدریس به آلمان رفت و به عنوان تز دوره آهنگسازی قطعه عصیان را ساخت.

با برگشت به ایران در سال شصت و هفت به اجرای شورانگیز و ترکمن پرداخت.

این فعالیت دریچه ای جدید به روی موسیقی ایران گشود.

تکنوازی ها و همنوازی های او با ارشد طهماسبی، سخنرانی و اجراهای متعدد در ایران و خارج از ایران، ضبط آثار، اجرای ردیف میرزاعبداله فراهانی، تدوین کتاب های ده قطعه برای تار که آثارش را ارائه کرده، کتاب های آموزشی، کاست های آموزشی، تدریس تار و سه تار، کار بر روی مقام ابداعی و اجرای کنسرت های داد و بیداد، ساخت موسیقی فیلم و … از جمله فعالیت های او در سال های پس از انقلاب است.

آن روزها در کنار آهنگسازی، حسین علیزاده  به تدریس هم می پرداخت.

 تدریس در کانون پرورشی هم ارتباط او را با نسل های بعد حفظ کرد و هم او را در یک فضای تولیدی فرهنگی قرار داد که در آن هم کتاب تهیه می شد، هم موسیقی و هم فیلم.

استاد حسین علیزاده در دهه 60 ازدواج کرد و زمانی که در آلمان بودند صاحب دو پسردوقلو  شدند که اسم یکی صبا و دیگری نیما می باشد.

صبا در زمینه موسیقی در امریکا مشغول ادامه تحصیل است و رشته تحصیلی اش نیز موسیقی و صدا است. نیما تار می‌نوا‌زد و مشغول کار حرفه‌ ای عکاسی است هر دوی آنها نیز سال‌ ها است که با حسین علیزاد در برخی آثار همکاری دارند و عضو گروه هم‌ آوایان هستند.

حسین علیزاده از سال‌های پایانی دهه 70 همکاری خود را با محمدرضا شجریان و کیهان کلهر و همایون شجریان آغاز کرد که حاصل آن اجرای کنسرت‌ های مختلف در اروپا و آمریکا بود.

حاصل همکاری شجریان و علیزاده آلبوم‌ های فریاد، همنوا بابم، داد و بیداد و زمستان و نوا بود.

حسین علیزاده در کمک به ساخت سازهای تازه تجریه‌های موفقی داشت که از آن میان می‌توان به ابداع سازهای سلانه و شور انگیز اشاره کرد که هم اینک نیز در کنسرت‌ هایش از آن بهره می‌ گیرد سلانه سازی است که زیر نظر علیزاده توسط سیامک افشاری ساخته شده‌ است و صدایی شبیه عود و تار دارد.

ابداع مقام داد و بیداد که از ترکیب گوشه داد از دستگاه ماهور و گوشه بیداد از دستگاه همایون است، از دیگر ابتکارهای حسین علیزاده است.

علیزاده در سال 83 با ژیوان گاسپاریان همکاری مشترکی داشت که حاصل آن کنسرتی در کاخ نیاوران بود که بعدها این کنسرت در قالب آلبومی به نام به تماشای آبهای سپید انتشار عمومی یافت و تا مرحله نهایی جایزه گرمی برای بخش موسیقی جهانی پیش رفت.

علیزاده در طی سال ها افتخارات زیادی کسب کرده و برای جایزه های مختلف و مطرحی کاندید شد ه است.

حسین علیزاده تا به حال سه بار برای آلبوم‌ های فریاد، بی تو به سر نمی‌ شود و به تماشای آب‌ های سپید نامزد جایزه گرمی در بخش بهترین آلبوم سنتی جهان شده‌است؛ جوایز گرمی معتبرترین جایزه صنعت ضبط و پخش موسیقی در آمریکا محسوب می‌ شوند.

همچنین وی هفتم آذر ۱۳۹۳، در نامه‌ای از دریافت «نشان شوالیه هنر و ادب فرانسه» اعلام انصراف کرد ، او گفت «هدیه ملت بافرهنگ فرانسه» را «ارج می‌نهم. اما اضافه کرد که: «خود را بی‌نیاز از دریافت هر نشانی» می‌داند.

وی در نامه اش نوشت: ضمن قدردانی از مسئولان کشور و سفارت فرانسه، به احترام مردم هنرپرور و هنردوست ایران، به نام حسین علیزاده قناعت کرده و تا آخر عمر به آن پیشوند یا پسوندی نخواهم افزود.