«کاناپه» چطور قاچاق شد؟

قاچاق «کاناپه» سوالاتی را مطرح کرد که هنوز پاسخی ندارند؛ فیلمی که ۸سال توسط صاحب اثر حفظ شده، حاضر به انجام اصلاحات گسترده برای اکران عمومی نشده و نسخه نهایی آن نیز به جز سازندگان، در اختیار شخص دیگری نبوده، چطور و از چه مجرایی قاچاق شده که کارگردان را وادار کرده از مردم بخواهد که فیلم را به صورت غیرقانونی تماشا نکنند.

یک هفته از انتشار غیر رسمی «کاناپه» به کارگردانی کیانوش عیاری می‌گذرد و این فیلم به رغم خواسته کارگردانش، همچنان در فضای مجازی دست به دست می‌شود. این فیلم هم مانند «خانه پدری»، «بیدارشو آرزو»، «آبادانی‌ها» و دیگر فیلم‌های توقیف‌شده این کارگردان، سرانجام قاچاق شد؛ با این تفاوت که عیاری این بار به قاچاق فیلمش، واکنشی احساسی توام با یک درخواست نشان داد.

عیاری در گفت‌وگوهای خود عنوان کرده که اطلاع ندارد فیلم از چه منبعی به بیرون درز کرده و قاچاق شده و از طرفی قصد شکایت از عاملانی که مشخص نیستند را دارد. البته که عیاری، احتمالا حدس‌هایی برای این اتفاق دارد؛ چراکه عنوان کرده بود ۸ سال این فیلم را با تمام وجودش حفظ کرده است و توقع نداشته به یک باره و این چنین قاچاق شود.

عیاری در گفت‌وگویی این طور عنوان کرده بود که ۸۰ درصد مالکیت ساخت فیلم برای خودش و ۲۰ درصد آن برای محمد امامی بوده است؛ چهره شناخته‌شده سینما که در پرونده سرمایه‌گذاری برای ساخت سریال «شهرزاد»، دادگاهی شد. با این همه عیاری هیچ حدس مشخصی برای آن‌که فیلم توسط چه کسی یا از چه مجرایی قاچاق شده، نداشته است.

پیش از قاچاق فیلم البته، برچسب توقیف بر پیشانی اثر خورده بود؛ یعنی نهادهای رسمی اجازه اکران به این فیلم نداده‌ و پروانه نمایش آن صادر نشده بود؛ چنان که این گونه نیز بوده و در ادوار مختلف، معاونین نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی، شانسی برای اکران این فیلم نمی‌دیدند.

از ابراهیم داروغه‌زاده که در سال ۹۷ گفت: فیلم «کاناپه به دلیل مساله حجاب اساساً امکان اکران ندارد و پرونده نمایش آن منتفی است. این مساله به آقای عیاری هم اعلام شده است» تا روح‌الله سهرابی که از او به عنوان یکی از کسانی یاد می‌شود که فیلم‌های بسیاری را رفع توقیف کرد.

او نیز گفته بود: «امیدی به اکران این فیلم نیست. مشکل اصلی «کاناپه» به پوشش بازیگرانش مربوط می‌شود. اگر بخواهم صریح و صادقانه صحبت کنم چشم‌انداز روشنی درباره این فیلم مثل فیلم‌های دیگر وجود ندارد. موضوع بحث پوشش خانم‌هاست و بحث قانون جمهوری اسلامی که صراحتاً در این باره ملاحظات دارد».

یافتن مجرای انتشار «کاناپه» وقتی مهم می‌شود که بدانیم این فیلم تاکنون به جز جشنواره فیلم‌های ایرانی کوروش در تورنتو، در جشنواره‌های معتبر جهانی اکرانی نداشته است

با همه این‌ها، مشخص نیست عیاری چطور در همه این سال‌ها امیدوار به اکران فیلمش بوده و در واکنش اعتراضی خود به تماشای «کاناپه» نیز همچنان عنوان کرده که امیدوارم در آینده، در شرایطی عادلانه و در فضایی مناسب، این فیلم را به‌طور رسمی و شایسته به نمایش بگذارم.

در حال حاضر و طبق شنیده‌ها باید گفت نسخه‌ای از این فیلم که برای دریافت پروانه نمایش درخواست داده بود، با نسخه‌ای که نزد سازندگان اثر بوده تفاوت داشته؛ به این معنا که نسخه نهایی فیلم برای دریافت پروانه نمایش تحویل داده نشده و همین، پرسش‌های دیگری را برای یافتن مجرای انتشار این فیلم مطرح می‌کند.

یافتن مجرای انتشار «کاناپه» وقتی مهم می‌شود که بدانیم این فیلم تاکنون به جز جشنواره فیلم‌های ایرانی کوروش در تورنتو، در جشنواره‌های معتبر جهانی اکرانی نداشته؛ به همین دلیل به نظر می‌رسد آنچه برای «تفریق»، «شب، داخلی، دیوار»، «جنگ جهانی سوم» و.. رخ داد که از مجرای پخش‌کننده جهانی و اکران در جشنواره‌های خارجی، به طور غیر رسمی قاچاق شدند، برای «کاناپه» رخ نداده باشد.

تهیه‌کننده فیلم «بی‌رویا» پس از انتشار نسخه قاچاق این فیلم از مخاطبان خواست که نسخه قانونی فیلم را به زودی در پلتفرم‌های داخلی ببینند تا حقوق مادی و معنوی دست‌اندرکاران فیلم رعایت شود. اما «بی‌رویا» برای اکران عمومی مشکلی نداشت، در چند جشنواره خارجی نمایش داده شده بود و قرارداد اکران آنلاین خود را با یکی از پلتفرم‌ها بسته بود.

یا تهیه‌کننده «برادران لیلا» در واکنش به قاچاق این فیلم گفته بود: با مردمی که فیلم را دیدند مشکلی نداریم و حتما در زمان اکران یا نمایش در پلتفرم جبران خواهند کرد. درخواست می‌کنم که مسئولان سازمان سینمایی اجازه پخش فیلم «برادران لیلا» را چه در اکران و چه در پلتفرم بدهند. عبدالرضا کاهانی هم در نهایت پس از ۷ سال، خودش «ارادتمند، نازنین، بهاره، تینا» را منتشر کرد.

این مهم است که فیلمی که ۸ سال توسط صاحب اثر حفظ شده، حاضر به انجام اصلاحات گسترده برای اکران عمومی نشده و نسخه نهایی آن نیز به جز در دسترس سازندگان، در اختیار شخص دیگری نبوده، چطور قاچاق شده که کارگردان را وادار کرده بیانیه منتشر کند و از مردم بخواهد که فیلم را به صورت غیرقانونی تماشا نکنند.