پرسروصداترین اتفاقات بازار هنر جهان در سال 2022

آزاده باقری: در سال 2022، با کم‌رنگ‌شدن همه‌گیری کرونا، همگان منتظر بازگشت بازار هنر به روال پیشین بودند؛ همین‌طور هم شد، بازار هنر در برخی جنبه‌ها به روال گذشته بازگشت، اما در بسیاری جنبه‌ها رشدی بی‌سابقه را نیز تجربه کرد. البته ناگفته نماند، برخی بازارها مانند بازار NFT به‌شدت سقوط کرد. در این گزارش مهم‌ترین اتفاقات بازار هنر جهان در سال 2022 را بررسی خواهیم کرد.

سقوط  بازار  NFT  و  خبرهای خوش برای هوش  مصنوعی )AI(

در ابتدای سال 2022، به نظر می‌رسید NFTها در مسیر تصرف جهان هستند. در همین حال گالری‌های بسیاری به سمت کیوریت‌کردن آثاری رفتند که قابلیت NFT‌شدن داشتند، اما به دلیل سقوط شدید قیمت ارزهای دیجیتال، قیمت آثار NFT نیز به‌شدت کاهش پیدا کرد. این سقوط قیمت باعث احتیاط گالری‌داران برای ورود به این بازار شد. با‌این‌حال خانه حراج کریستیز از پلتفرم جدید خود برای NFT، با نام 3.0 در نوامبر 2022 و پس از کاهش قیمت ارزهای دیجیتال رونمایی کرد.

احتمالا باید نام ابزارهای هوش مصنوعی یا اِی‌آی، مانند لنزا یا چت جی‌پی‌تی به گوشتان خورده باشد. کار آنها تولید یک اثر بصری یا متنی منحصربه‌فرد و غیرتکراری بر اساس ورودی‌های داده‌شده از سمت کاربر است. قابلیت‌هایی که این ابزارها ارائه داده‌اند، بسیاری را شگفت‌زده کرده است و احتمال دارد این شگفتی در چند سال آتی همچنان ادامه داشته باشد. بدون شک هنرمندانی که بتوانند از این ابزارها برای  خلاقیت به‌خرج‌دادن استفاده کنند، در سال‌های پیش‌رو درآمد بسیار خوبی کسب خواهند کرد.

بالاخره  سال 2022  سال هنرمندان  زن  بود

یکی از پرسروصداترین اتفاقات بازار هنر 2022 افزایش انفجاری قیمت آثار هنرمندان زن، افزایش سهمشان از مارکت هنر و افتخارآفرینی‌شان در جوایز مهم هنر معاصر در جهان بوده است. برای مثال جایزه شیر طلایی بی‌ینال ونیز امسال به سیمون لی، هنرمند زن سیاه‌پوست آمریکایی تعلق گرفت و جایزه‌ بهترین پاویون هنری این بی‌ینال نیز به انگلستان رسید که کیورتیورش سونیا بویس بود. همچنین برنده جایزه ترنر 2022 ورونیکا رایان بود. پیش از این آرت پرو در گزارشی، گفته بود سهم زنان از بازار هنر در سال 2021 نسبت به گذشته دو برابر شده است و در فهرست گران‌ترین آثار نام فریدا کالو و یایویی کوساما به چشم می‌خورد؛ اما جالب‌‌ترین نکته در بازار هنر 2022 افزایش قیمت آثار هنرمندان زن زیر 40 سال بوده است. از میان 10 اثر گران‌قیمت این سال، در بخش هنر معاصر، هفت جایگاه به هنرمندان زن تعلق داشت و رشد قیمت ناگهانی را به نسبت هم‌نسلان مرد خود تجربه کردند. به نظر می‌رسد نسل جدید هنرمندان زن که غالبا آثارشان در دسته هنر معاصر قرار می‌گیرد، تعیین‌کننده بازار هنر آینده خواهند بود.

کره‌ جنوبی قطب  نوظهور   بازار  هنر   در   رقابت  با  ژاپن  و  سنگاپور

افتتاحیه آرت‌فر فریز در سئول در سال 2022 یکی از مهم‌ترین اتفاقات عرصه هنرهای تجسمی بود که بر بازار نیز بی‌تأثیر نبود. کره‌ جنوبی قبل از آرت‌فر فریز، در سال 2002 یک آرت‌فر دیگر با نام کیاف سئول راه‌اندازی کرده بود. هم‌زمانی این دو آرت‌فر در سال 2022 باعث جلب توجه فعالان مارکت هنر به کره‌جنوبی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز هنری جهان شد. همچنین گالری سرای (سرادی‌پور) به‌عنوان تنها نماینده خاورمیانه با نمایش گروهی شش هنرمند علی ذاکری، داریوش حسینی، مسلم خضری، عباس نسل‌شاملو، پرهام پیوندی و علی سعیدی در بیست‌و‌یکمین دوره کیاف در 2022 حضور داشت. گالری دستان نیز به‌عنوان تنها نماینده ایران در فریز سئول آثاری از علی بهشتی را به نمایش گذاشت. نمایشگاه فریز سئول امسال پرهیاهوترین نمایشگاه آسیا بود، اما در سال 2023 با رقابت بیشتری روبه‌رو خواهد شد؛ چراکه سنگاپور و ژاپن هرکدام قرار است در این سال یک آرت‌فر مهم راه‌اندازی کنند. با‌این‌حال چین و هنگ‌کنگ همچنان پرچم‌داران نخست بازار هنر در آسیا هستند.

استقبال  از  آثار   انتزاعی  و  سوررئال در 2022 در مقایسه با محبوبیت نقاشی‌های فیگوراتیو  در  2021

نقاشی فیگوراتیو یکی از ترندهای سال 2021 بود؛ شاید به این دلیل که پس از همه‌گیری کرونا، نیاز به دیدن افراد و چهره‌های آنها بیشتر شده بود. اگر کاتالوگ نمایشگاه‌های 2021 را ورق بزنید، پر است از چهره‌ها، اشیا و فضاهای داخلی، اما آثار سال 2022 این‌گونه نیست. نقاشی‌های انتزاعی و سورئال امسال مورد توجه بیشتری قرار گرفته‌اند؛ آثار انتزاعی جید فادوجوتیمی در حراج فیلیپس هنگ‌کنگ رکورد جدیدی زد و مجموعا 1.5 میلیون دلار فروخته شد. همچنین نمایشگاه «سوررئالیسم فراتر از مرزها» در 2022 در موزه متروپولیتن و نمایش آثار هنرمندان کمترشناخته‌شده سوررئالیست در تیت مدرن توجه‌ها را دوباره به این جنبش هنری جلب کرد و انتظار می‌رود نتایجش را در بازار هنر 2023 مشاهده کنیم.

تا اینجا از جنجالی‌ترین اتفاقات بازار هنر 2022 گفتیم، اما خوب است که به معترضان به وضعیت اقلیمی و آب‌و‌هوایی کره زمین نیز اشاره کنیم؛ اگرچه پرتاب کیک به سمت مونالیزا یا پاشیدن سوپ روی گل‌های آفتابگردان ونگوگ، در صدر اخبار قرار گرفت اما در نهایت نه تولیدکنندگان اصلی گازهای گلخانه‌ای جهان را تحت فشار قرار داد و نه بر مارکت آثار ونگوگ و داوینچی تأثیری گذاشت. می‌توان گفت سال 2022 بیش از آنکه اطلاعاتی درباره هنرمندان، مجموعه‌داران و متخصصان دنیای هنر بدهد، چشم‌اندازی از آنچه باید در سال 2023 انتظارش را داشته باشیم، ارائه داد.