کن شیفتگان

مجید موثقی: «هفتادوششمین کشتی جشنواره کن» در این روزهای بهاری در سواحل آن پهلو گرفت و فیلم افتتاحیه «ژان دو‌ باری - Jeanne du Barry» با بازی «جانی دپ» در نقش «لوئی پانزدهم» به روی پرده رفت. این فیلم را «مایوین» بازیگر و کارگردان فرانسوی و همسر سابق «لوک بسون» ساخته است. او پیش از این دو بار برای فیلم‌های «پلیس» و «شاه من» نامزد نخل طلا شد اما این فیلم در بخش خارج از مسابقه و برای افتتاحیه جشنواره در نظر گرفته شد. از قرار معلوم جشنواره کن بالاخره بعد از کشمکش‌های فراوان با کمپانی «نت‌فلیکس» برای پخش این فیلم به توافق رسید! مشکل دیرینه جشنواره کن با نت‌فلیکس بر سر آن بود که فیلم‌ها در ابتدا باید در فرانسه اکران و بعد در «پلتفرم نتفلیکس» نمایش داده شوند که در گذشته، این کمپانی تولید و پخش آمریکایی، برای رسیدن به این هدف با جشنواره سازگار نبود!

امسال «کن لوچ» رکورددار دست‌نیافتنی کن با فیلم 

«بلوط پیر - The Old Oak» در جشنواره شرکت کرده است، او تا به امروز، 15 بار نامزد گرفتن نخل طلا شد و دو بار با فیلم‌های «بادی که کشتزار جو را تکان می‌دهد» در سال ٢٠٠۶ و 10 سال بعد با فیلم تأثیرگذار «من، دنیل بلک» برنده نخل شد. او مشاهده و دیدگاه انتقادی تندی نسبت به معضلات و نابسامانی‌های زندگی اجتماعی اروپایی‌ها دارد و به خوبی در این مسیر تا به امروز به‌ویژه با فیلم «من، دنیل بلک» این چالش‌ها را برون‌ریزی کرده است، این فیلم‌ساز بریتانیایی در فیلم «بلوط پیر» رابطه مالک یک میخانه در یک جامعه مدنی در منطقه «دورهام انگلستان» با پناه‌جویان سوری را هدف قرار داده که صاحب این میخانه با یکی از پناهنده‌ها درگیر یک رابطه و دوستی تازه‌ می‌شود! باید دید او شانس گرفتن نخل طلای سوم را خواهد داشت؟

«ویم وندرس» که در سال۱۹۸۴ با فیلم‌ «پاریس تگزاس» برنده نخل طلا شد، پس از وقفه‌ای 15ساله با فیلم «روزهای عالی -Perfect days» نامزد گرفتن نخل است. البته او در خلال این سال‌ها در جشنواه کن در بخش غیراصلی آن حضوری مؤثر داشته است.

«نوری بیگله جیلان»، فیلم‌ساز محبوب جشنواره کن، با فیلم طولانی «درباره علف‌های خشک -About Dry Grasses» بعد از چهار سال به کن بازگشته است، فیلم قبلی او «درخت گلابی ‌وحشی» کمی در فیلم‌نامه و کارگردانی اثر پخته‌ای به نظر نرسید، اما حس و حال شاعرانه و دیدگاه انتقادی آثار او‌ امضای قابل قبولی دارد.

«هیراکازو کورئیدا» کارگردان کاربلد ژاپنی که آثارش روایت نرم و واقعه‌گرایانه‌ای داردT با فیلم «هیولا-Monster» خود را به کن رسانده، او یکی از فیلم‌سازان مطرحی است که بارها در جشنوراه کن حضور داشته است، اما فیلم «دلال» او سال گذشته چنگی به دل نزد؛ اما یکی از فیلم‌های مطرح او «دزدان مغازه» پنج سال پیش برنده نخل طلا شد. لازم به ذکر است که این فیلم‌ساز در خلق موقعیت‌های نو و کار با کودکان مشهور است. او در سال ۲۰۱۳ نیز با فیلم «پسر کو ندارد نشان از پدر-Like Father Like son» برنده جایزه هیئت داوران کن شد.

حضور فیلم‌ساز شهیر فنلاندی «آکی کوریسماکی» با فیلم «برگ‌های افتاده -Fallen Leaves» به تب‌و‌تاب این دوره بسیار افزوده است، او خود پیش از این با فیلم «مرد بدون گذشته» در سال ۲۰۰۲ برنده جایزه بزرگ جشنواره کن شد، اما در سال‌های اخیر کم‌کار ظاهر شده است؛ کوریسماکی در سال ۲۰۰۳ با اینکه کاندیدای جایزه اسکار بود، به دلیل شرکت آمریکا در جنگ با عراق مراسم اسکار را تحریم کرد، همچنین در سال ۲۰۰۲ نیز جشنواره نیویورک را برای ندادن ویزا به «عباس کیارستمی» تحریم کرد. او که گاه شاد و پایکوبان در فرش‌های قرمز ظاهر می‌شود؛ در سال ۲۰۱۷ حین مراسم «کنفرانس مطبوعاتی» برلیناله، به تنبل‌بودن خود اعتراف کرد. او بارها به طور رسمی و جدی با جهان سینما خداحافظی کرده است، سبک منحصر‌به‌فردی در کارگردانی، فضاسازی و کار با بازیگران دارد، «برگ‌های افتاده» نگاه خیلی از کارشناسان و منتقدان سینما را به خود جلب کرده است.

امسال سینمای ایتالیا با سه فیلم از سه کارگردان مهم و تأثیرگذار خود، حضور پررنگی برای گرفتن نخل طلا دارد؛ «مارکو بلوچیو» با دیدگاهی سیاسی که در برابر قدرت کلیسا، فساد مالی و نقد نظام مافیایی دارد، با فیلم جدید «ربوده‌شده-Kidnapped» نامزد نخل طلاست. «نانی مورتی» که با فیلم اتاق پسر یک نخل طلا برای ایتالیا در کارنامه دارد، با کمدی درام «فردایی روشن‌تر -A Brighter Tomorrow» خود را به کن رسانده است.

«آلیس رورواکر» دیگر فیلم‌ساز ایتالیایی است که با فیلم شیمر -La Chimera» و بازی «ایزابلا روسلینی» دختر فیلم‌ساز فقید ایتالیایی «روبرتو روسلینی» نامزد گرفتن نخل طلا شده است، این کارگردان در سال ۲۰۱۸ برنده جایزه مشترک فیلم‌نامه‌نویسی با فیلم «سه رخ» ساخته «جعفر پناهی» شده است.

سینمای ایران تنها با فیلم «آیه‌های زمینی - Terrestrial Verses» ساخته مشترک «علی عسگری» و «علیرضا خاتمی» در بخش نوعی نگاه حضور دارد، که هر دو فیلم‌ساز جوان، در کارهای اخیرشان باتجربه و پرتلاش بوده‌اند، به‌ویژه در جشنواره‌های بزرگ سینمایی درخشان ظاهر شده‌اند.

یک فیلم کوتاه ایرانی ساخته مشترک «شفق ابوسبا» و «مریم مهدیه» در بخش دانشجویی «سینه فونداسیون» با دیگر آثار مدارس سینمایی جهان در حال رقابت است. سینمای ایران در سال‌های اخیر گاه با دو فیلم نامزد نخل طلا بود، اما امسال هیچ شانسی برای گرفتن نخل طلا ندارد و تنها امید به گرفتن جایزه‌ای در بخش نوعی نگاه وجود دارد.

سال پیش «روبن استلوند» لنگر زنگ‌زده کشتی خود را برای دومین بار با نخل جشنواره کن، طلایی کرد؛ او در یک فاصله کوتاه پنج‌ساله از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ برنده دو نخل طلا شد و همگان را شگفت‌زده کرد، او امسال به عنوان رئیس هیئت داوران، «ناخدای کشتی هفتادوششم» است. در سال‌های اخیر، یک مشکل اساسی در تیم داوری جشنواره کن به چشم می‌خورد، فقدان اندیشمندانی که تنها دغدغه سینمایی ندارند، حتی در ترکیب این داورها یک نویسنده یا منتقد سینمایی به چشم نمی‌خورد تا چه رسد به یک مدرس دانشگاه، فیلسوف یا جامعه‌شناس معتبر! ترکیبی 9نفره که شامل بازیگران، کارگردانان و تهیه‌کنندگان یا فیلم‌سازان مستقل است که این ‌داوران فیلم‌هایی را مشاهده می‌کنند که اغلب زیرمتن سیاسی، فلسفی و جامعه‌شناسانه دارند، به نظر می‌رسد تنها دانش سینمایی، نمی‌تواند به قضاوت درستی در اهدای جوایز ختم شود، از‌این‌رو سال‌های اخیر فیلم‌های خوبی از جنس سینمای اندیشه وجود داشتند که با چشمان تیزبین و قضاوت درست‌تری، می‌توانستند برنده جوایز اصلی شوند.

باید دید «کن شیفتگان» امسال چگونه به این رویداد بزرگ سینمایی در این شهر ساحلی کوچک می‌نگرد.