۵ قرن تعامل و دوستی

‌شرق: مراسم «بزرگداشت تاریخچه روابط فرهنگی و دیپلماتیک ایران و اتریش با نگاهی بر آثار ایران‌شناسان اتریشی» با حضور جمعی از استادان، دیپلمات‌ها و پژوهشگران برجسته در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد. این نشست که به همت اندیشکده دیپلماسی ملل و با همکاری سفارت اتریش در ایران و دانشگاه تهران برگزار شد، فرصتی برای بازخوانی روابط دیرینه دو کشور و بررسی نقش پژوهشگران اتریشی در معرفی فرهنگ و تمدن ایران بود. در این مراسم، سید‌محمدعلی سیدحنایی، رئیس هیئت‌امنای اندیشکده دیپلماسی ملل، ضمن خیرمقدم به میهمانان، بر اهمیت روابط ایران و اتریش تأکید کرد و گفت: «روابط ایران و اتریش از‌جمله روابط پایدار در تاریخ دیپلماسی ایران است که بدون تنش و بر پایه تعامل علمی، فرهنگی و سیاسی شکل گرفته است. این روابط که قدمتی بیش از ۵۰۰ سال دارد، نه‌تنها در حوزه سیاست، بلکه در زمینه‌های علمی و فرهنگی نیز اثرگذار بوده است‌». وی در ادامه با اشاره به سند تاریخی سال ۱۵۵۲ میلادی که از سوی شاه تهماسب یکم به خاندان هابسبورگ ارسال شد، این ارتباط را یکی از قدیمی‌ترین تعاملات دیپلماتیک ایران با کشورهای اروپایی دانست. او همچنین از نقش اتریش در دوران قاجار و همکاری‌های آن در فرایند مدرن‌سازی ایران، به‌ویژه در حوزه‌های نظامی، مهندسی و آموزشی سخن گفت.

سخنرانی علی ربیعی: دیپلماسی مردمی و نقش نهادهای مدنی

علی ربیعی، دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور، در سخنرانی خود ضمن تقدیر از برگزاری این نشست علمی و فرهنگی، بر اهمیت نقش نهادهای مدنی و علمی در دیپلماسی پایدار تأکید کرد. وی برگزاری چنین مراسمی از سوی یک اندیشکده دانشجویی را نشانه‌ای از ظرفیت‌های بالای نهادهای مدنی در حل مسائل کشور و توسعه دیپلماسی مردمی دانست. ربیعی روابط ایران و اتریش را نمونه‌ای از تعاملات مبتنی بر فرهنگ و صلح توصیف ‌و اشاره کرد که انتخاب وین برای این نشست، به دلیل پیشینه این شهر در میزبانی از گفت‌وگوهای صلح و روابط فرهنگی، بسیار هوشمندانه بوده است. وی در تحلیل شرایط جهان امروز گفت: «حال و روز این روزهای جهان نشان از خط بطلان بر خوش‌بینی‌های تاریخی در دهه‌های اخیر دارد. گویی جهان بار دیگر به بی‌نظمی بازگشته و شاهد رفتارهای خشن و غیرقابل کنترل دولت‌های استثناگرا هستیم‌». ربیعی تأکید کرد که نظام‌های بین‌المللی کنونی، از‌جمله سازمان‌های جهانی، در حل بحران‌های اخیر ناکارآمد نشان داده‌اند و نمونه بارز آن، رویکرد غیراخلاقی قدرت‌های بزرگ در قبال جنگ غزه و بحران اوکراین است. او همچنین با انتقاد از گسترش ناسیونالیسم خودبین و سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه برخی قدرت‌ها، بیان کرد که اروپا می‌تواند در این میان، نقشی مستقل‌تر و هنجارمندتر ایفا کند. راهکار پیشنهادی ربیعی برای شرایط فعلی جهان، توسعه دیپلماسی مردم‌محور از طریق نهادهای مدنی است. وی اظهار کرد: «نهادهای مدنی برخاسته از جوامع مختلف می‌توانند روزنه‌های امیدبخش خلق کنند. شاید این نهادها نتوانند معجزه‌ای در روابط نابرابر جهانی ایجاد کنند، اما می‌توانند در شکل‌گیری افکار عمومی جهانی و آگاهی‌بخشی درباره مسائل مشترک نقش مهمی ایفا کنند‌». ربیعی بر اهمیت شناخت متقابل ایران و اروپا در دوره جدید تأکید کرد و گفت: «ایران و اروپا نیازمند بازشناسی جدید یکدیگر هستند. اروپا، با وجود همه فراز و نشیب‌های تاریخی، همچنان بر مبنای برخی هنجارهای مشترک متحد مانده است. در این میان، ایران نیز باید بیش از گذشته به ظرفیت‌های نهادهای مدنی خود واقف باشد‌».

سخنرانی مجید تخت‌روانچی: توسعه همکاری‌های علمی و فرهنگی

مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه، در سخنرانی خود بر اهمیت توسعه همکاری‌های علمی، فرهنگی و اقتصادی میان ایران و اتریش تأکید کرد و گفت: «اجرای مؤثر توافقات می‌تواند به تقویت روابط دانشگاهی و پژوهشی میان دو کشور، از‌جمله تبادل استاد و دانشجو، برگزاری همایش‌های مشترک علمی و فرهنگی و اعطای توصیه‌نامه‌های تحصیلی کمک کند‌». وی همچنین به ظرفیت‌های گردشگری میان ایران و اتریش اشاره کرد و ضمن ابراز تأسف از کاهش این همکاری‌ها در سال‌های اخیر، خواستار تلاش برای معکوس‌کردن این روند و احیای تعاملات گردشگری شد. روانچی با اشاره به اشتراکات فرهنگی ایران و اتریش، موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک اتریش را دو میراث فرهنگی جهانی دانست که می‌توانند به‌عنوان زمینه‌ای برای تعاملات هنری و فرهنگی دو کشور گسترش یابند. وی مهم‌ترین چالش‌های موجود در روابط دوجانبه را ناشی از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا دانست و این اقدامات را مغایر با اصول و قواعد حقوق بین‌الملل عنوان کرد.

سخنرانی ولف دیتریش هایم: روابط دیرینه و همکاری‌های علمی

ولف دیتریش هایم، سفیر اتریش در ایران، در سخنرانی خود به بررسی سابقه طولانی و غنی روابط دو کشور در حوزه‌های فرهنگی، علمی و دیپلماتیک پرداخت. وی به آغاز رسمی روابط دو کشور در سال ۱۷۵۴، یعنی ۲۷۰ سال پیش، در دوران ماریا ترزیا، امپراتریس اتریش، اشاره کرد و گفت: «در آن زمان، آکادمی تحقیقات شرق‌شناسی در حوزه‌های علمی، اقتصادی و فرهنگی تأسیس شد‌». هایم همچنین به نقش یوزف فون هامر پورگشتال، شرق‌شناس و اولین مترجم حافظ به زبان آلمانی، اشاره کرد که آثارش در اروپا بسیار مورد توجه قرار گرفت. وی به حضور مستمر دیپلمات‌های اتریشی در ایران از ۱۵۰ سال پیش اشاره کرد و گفت: «اتریش از آن زمان تاکنون نماینده دائمی در ایران داشته است‌». این مراسم، ادای احترامی به دانشمندانی بود که در شناخت فرهنگ ایران کوشیده‌اند و فرصتی را فراهم آورد تا مسیرهای جدیدی برای همکاری‌های علمی و فرهنگی میان دو کشور ترسیم شود. روابط ایران و اتریش، با پشتوانه پنج قرن تعامل، همچنان ظرفیت‌های زیادی برای گسترش دارد و برگزاری چنین رویدادهایی می‌تواند به توسعه هرچه بیشتر این ارتباط کمک کند.