ارتقای نقش ترکیه در سوریه

نوشته: ماریا چیلینوکو-ترجمه: محمود فاضلی: آنکارا به دنبال ارتقای نقش خود در سوریه با نشان‌دادن ترکیه به‎ عنوان یکی از بازیگران کلیدی در این کشور پس از تغییرات عمومی است که در پی سرنگونی رژیم اسد به‎ وجود آمد. آقای الکساندروس دسپوتوپولوس، تحلیلگر امور بین‌المللی از یونان، در گفت‌وگو با سایت خبری CNN یونان، نقش فعال ترکیه در سوریه را تحلیل کرده و اعتقاد دارد: «ترکیه کشوری است که در پشت سازمان اسلام‌گرا پنهان شده و توانسته اسد را سرنگون کند. آنکارا از طریق نیروهای نیابتی در سوریه قدرت را به‎ دست گرفته و تلاش می‌کند‌ عنصر «کُرد» را از بین ببرد تا به چاه‌های نفت این کشور دسترسی پیدا کند که در‌حال‌حاضر بیشتر در دست کردها‌ست».

او اشاره می‎کند که چگونه اردوغان، اگر بخواهد، برای گسترش نفوذ دریایی خود در دریای مدیترانه، مرزهای منطقه‎ای را با سوریه به ‎عنوان ترکیه تعیین خواهد کرد. آنکارا با گشایش سفارت ترکیه در دمشق با انتصاب کاردار در سوریه، به‎ دنبال ایفای نقش به ‎عنوان یک تنظیم‌کننده در تحولات است. ابراهیم کالین، رئیس سرویس‎های اطلاعاتی ترکیه، پس از آغاز درگیری‌ها و سقوط رژیم بشار اسد، اولین سفر رسمی خود را به پایتخت سوریه انجام داد. 

اردوغان از طریق این دیدار نمادین به چندین گیرنده پیام فرستاد. پیام اول، همان‌طور‌که او ادعا می‎کند، به سوریه بود که ترکیه اعلام کرد‌ در آن حضور دارد، در‌حالی‌که همان‌طور‌که می‎گوید پیام دیگر به روسیه، اسرائیل، ایران و آمریکا بود که «در‌حال‌حاضر سوریه در وضعیت غیررسمی گروگان‎گیری قرار دارد».

به ‎گفته وزارت اطلاعات سوریه، دیدار مورد بحث با محمد الجولانی، رئیس شورشیان، «تشویق رهبری جدید سوریه برای همکاری با محیط عربی، منطقه‎ای و بین‎المللی» است. رئیس‎ جمهور ترکیه، به دلیل تسلطش بر بازارهای شرقی شهرت دارد؛ رویه‎ ای که تا‌به‌امروز بارها از آن استفاده کرده است و برای پناه‌جویان مهاجر به اتحادیه اروپا، سعی در استخراج مبادلات مالی، سیاسی و ژئواستراتژیک دارد.

بدیهی است که رئیس‌جمهور ترکیه از نقش «واسطه» برای تأمین منافع ترکیه استفاده کرده و تأکید می‌کند که چگونه «ممکن است اروپا را دوباره تهدید به مطالبه پول بیشتر کند». علاوه‌بر‌این، او استدلال می‌کند که منتفی نیست‌ روسیه را نیز در رقص بازار شرقی بگنجاند و به ‎یاد می‌آورد که چگونه فقط پایگاه دریایی خود را در دریای مدیترانه میزبانی می‌کند. اردوغان در مذاکراتش با دولت جدید آمریکا، به‎ دنبال این است که نقش ترکیه در سوریه به ‎دلیل اعمال نفوذ در سیاست خارجی خود در سطح بین ‎المللی به ‎رسمیت شناخته شود. هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، اذعان دارد او و همتای آمریکایی‌‌اش درباره نقش احتمالی ترکیه، آمریکا و بازیگران منطقه در آینده سوریه گفت‌وگو کرده‌اند. اولویت ترکیه ایجاد ثبات در سوریه است. یکی از اولویت‎های ما این است که تروریسم جایی پیدا نکند و پ.ک.ک در آنجا تسلط نداشته باشند.

ترکیه نقش بسیار فعالی در سوریه دارد. در‌واقع، این اوست که در پشت سازمان اسلام‎گرا پنهان شده است که توانسته اسد را سرنگون کند. دلایل انجام این کار چندگانه است. اول اینکه یک کشور مهم را در دستان خود می‎گیرد و قدرت را از طریق نمایندگانش کنترل می‎کند. به نوعی با اسرائیل مرز مشترک پیدا می‎کند. مدت زیادی است که ترکیه از طریق حماس و نوار غزه بر‌ اسرائیل فشار می آورد.

اگر او موفق شود عنصر کُرد را از بین ببرد، می‎تواند به چاه‎های نفت این کشور که در‌حال‌حاضر عموما در دست کردها‌ست، دسترسی پیدا کند. ترکیه همچنین قادر خواهد بود‌ منطقه‌ای اقتصادی را با سوریه، تعیین کند تا نفوذ دریایی خود را در دریای مدیترانه گسترش دهد. همچنین مزیت نسبی زیادی نسبت به روسیه به ‎دست می‎آورد. تنها پایگاه دریایی که روسیه در‌حال‌حاضر در دریای مدیترانه دارد، در سوریه است و این مکان در دست اسلام‌گرایان است. بنابراین، ترکیه مزایای متعددی دارد و برای دستیابی به آن فشار زیادی وارد. یک پیام به سوریه این بود که «ما اینجا هستیم. برای حمایت از شما حاضریم». پیام دیگر به همه افراد درگیر، یعنی روسیه، اسرائیل، ایران و آمریکا بود که «ببینید»، در سوریه اکنون من هستم‌.

اردوغان چگونه می‎تواند از نقشی که به ‎دنبال کسب آن در سوریه است استفاده کند؟ اینکه او از آن استفاده خواهد کرد مسلم است. وقتی دوباره با اروپا صحبت می‎کند، احتمالا دوباره اروپا را تهدید می‎کند که پول بیشتری طلب کند. هرازگاهی یادآوری می‎کند که نه‌تنها میزبان پناهندگان سوری در قلمرو خود است، بلکه کاملا کنترل دولت سوریه را در اختیار دارد که می‎تواند پناهندگان و مهاجران را اخراج کند یا بپذیرد. مورد دوم این است که به روسیه یادآوری می‎کند که پایگاه دریایی خود در دریای مدیترانه را میزبانی می‎کند. او قطعا از طریق اسلام‎گرایان در مرز به اسرائیل فشار خواهد آورد و به همین دلیل است که اسرائیل در آنجا نیرو جمع می‎کند.

آمریکا در‌حال‌حاضر با دو واقعیت روبه‎ رو‌ست: یکی اینکه آنها دو متحد خود اسرائیل و ترکیه را وارد یک مسیر برخورد می‌بینند، مسیر برخوردی که می‌تواند منجر به یک جنگ بزرگ منطقه‌ای شود. به این معنی که وضعیت نوار غزه یک زمین بازی خواهد بود. چیزی که من معتقدم اتفاق نمی‎افتد، اما با وجود این، خطر وجود دارد. دوم اینکه آمریکا می‌خواهد همچنان اطمینان حاصل کند که چاه‌های نفت سوریه به دست اسلام‌گراها و عناصر افراطی نمی‎افتد؛ زیرا این امر تأثیر آمریکا را در شکل‌دهی به قیمت نفت در سراسر جهان محدود می‌کند.

منبع: CNN.gr