تلاش 5 كشور براي نجات توافق هستهاي بدون آمريكا
بازگشت برجام به وين
شرق: برجام بار ديگر به موضوع اول ديپلماسي پنج كشور بازگشت؛ ايران، روسيه، فرانسه، آلمان، انگليس و چين. اين بار دوسالونيم بعد از اجرائيشدن اين توافق و دو هفته بعد از خروج يك عضو پردردسر از آن. رئيسجمهوري ايالات متحده آمريكا 18 ارديبهشت اعلام كرد كه ايالات متحده از برجام خارج ميشود و همين آغاز دور جديدي از ديپلماسي براي اعضاي باقيمانده در برجام شده است. اين بار هر پنج كشور كانون رايزني يا مبدأ رايزني هستند. روز گذشته بار ديگر پرونده برجام به وين و هتل كوبورگ برگشت؛ همان هتل تاريخي و قديمي كه 23 تير 94، خبر دستيابي به «Deal يا توافق» از بالكنهايش به گوش جهان رسيد و حالا بار ديگر در همان اتاقهاي كوچك، نمايندگان پنج كشور نشستهاند تا شكايت ايران از آمريكا در خروج از برجام را بررسي كنند. در ديگر سو، ولاديمير پوتين، رئيسجمهوري روسيه، كه تاكنون موضعي مشابه ايران درباره برجام اتخاذ كرده، ميزبان همتاي فرانسوياش شده. امانوئل مكرون كه اين روزها چندمين تجربه سفر اول خارجياش را با هدف رايزني برجام اختصاص داده، در كاخ كرملين كنار پوتين نشسته و از نگرانيهايش درباره ايران بعد از برجام سخن گفته است. چند روز
پيشتر هم آنگلا مركل به ملاقات پوتين رفته بود. آنگلا مركل، صدراعظم آلمان، روز پنجشنبه ميهمان همتاي چينياش بود و آنجا مذاكرات برجامياش را ادامه داد. وزير خارجه آلمان هم روز چهارشنبه در واشنگتن با مايک پمپئو، وزير خارجه آمريكا و جان بولتون مشاور، امنيت ملي دونالد ترامپ رئيسجمهور آمريكا ديدار کرد اما او بعد از این ملاقاتها گفته كه «اختلافات عميق دو کشور درباره مسير آينده پس از خروج آمريكا از برجام ادامه دارد». هايکو ماس گفت: «در ديدار با آقاي پمپئو دو طرف بر مواضع قبلي خود تأكيد کردهاند، اما اطلاعات تازهاي ظاهر نشده است. فکر ميکنم هنوز فاصله زيادي با سازش داريم. ما دو مسير کاملا متفاوت را دنبال ميکنيم».
پايان نشست سهساعته کميسيون مشترک برجام
اولين نشست كميسيون مشترك برجام بعد از خروج آمريكا از توافق، سه ساعت به طول انجاميد؛ نشستي در سطح معاونان پنج كشور باقيمانده به همراه هلگا اشميد، معاون موگريني. اما اين نشست يك ميهمان ديگر هم داشت؛ ميهماني كه گفتند افتخاري است «يوكيا آمانو، مديركل آژانس بينالمللي انرژي اتمي» از محل كار او تا هتل كوبورگ فاصله كمي است كه خيلي اين افتخاريبودن را پرزحمت نميكرد، اما ميتواند حضور او را به مثابه موضوعاتي ديگر هم دانست؛ موضوعاتي از قبيل ورود به بحثهاي فني در توافق. اگرچه هنوز هيچ جزئياتي از دلايل حضور او مطرح نشده است. هيئت مذاکرهکننده ايران بعد از کميسيون مشترک برجام با رؤساي هيئتهاي ديگر جداگانه و چندجانبه ديدار كردند. عراقچي بهاين نشست نام نشست اضطراري داده است. پيش از اين نشست، عراقچي با اشميد و معاونان وزيران خارجه چين و آلمان به طور جداگانه رايزني كرده بود. مذاکرات کارشناسي ميان هيئتهاي ايران و سه کشور اروپايي نيز در ادامه مذاکرات کارشناسي هفته گذشته در بروکسل طي هفته در جريان بود و روز جمعه بعد از نشست کميسيون مشترک نيز دنبال شد. جلسات کارشناسي درباره حوزههاي مختلف تحريمها ازجمله انرژي شامل نفت و
گاز، بخش صنعت، خودرو، حملونقل، مسائل مربوط به هواپيما،مسائل بانکي و بيمهاي است.
بسته اقتصادي اروپا تا اواخر ماه جاري
در همين راستا خبرگزاري رويترز به نقل از يک مقام ايراني، اعلام کرده که ايران انتظار دارد که اروپاييها تا اواخر ماه مي بسته اقتصادي پيشنهادي خود را به ايران ارائه دهند. به گزارش ايسنا، رويترز خبر داده که ايران از قدرتهاي اروپايي انتظار دارد تا بسته پيشنهادي خود را تا آخر ماه جاري و براي مقابله با تبعات خروج آمريكا از برجام ارائه دهند. او در گفتوگو با رويترز همچنين افزود که تهران در چند هفته آتي تصميم خود را درباره ماندن در برجام اتخاذ خواهد کرد. عراقچي دراينباره با بيان اينکه قطعا اين بررسيها در تصميمگيري نهايي جمهوري اسلامي ايران در ارتباط با موضوع برجام مؤثر خواهد بود، گفت: ما هنوز به اين تصميم نرسيدهايم که در برجام خواهيم ماند يا نه و اين امر بستگي به اين موضوع دارد که چگونه ديگر اعضاي برجام ميتوانند آثار و تبعات خروج يک عضو برجام را جبران کنند، بهویژه کشورهاي اروپايي بايد به ما بگويند که چگونه در نبود آمريكا و بازگشت تحريمهاي اين کشور، ميتوانند منافع ايران را در برجام تضمين کنند.
نگرانيهاي پوتين
بر اساس اخبار منتشرشده از كرملين، در ملاقات رهبران روسيه و فرانسه، هر دو درباره برجام، اوكراين و سوريه مذاكره كردهاند. آنها بر حفظ برجام تأكيد كردهاند و پوتين با قدرداني از اروپا برای حفظ توافق هستهاي، از طرح رئيسجمهوري فرانسه درباره مذاکره براي دستيابي به توافقی گستردهتر با ايران بر سر برنامه موشکي و فعاليتهاي منطقهاي اين کشور، حمايت کرده است. به گزارش رويترز، ولاديمير پوتين در کنفرانسی خبري گفته: قطعا ما ميتوانيم درباره موشکهاي بالستيک ايران مذاکره و بر سر سياستهاي ايران در خاورميانه و همچنين فعاليتهاي هستهاي این کشور پس از ۲۰۲۵ گفتوگو کنيم؛ اما نميتوانيم حفظ توافق هستهاي با ايران را به اين سه موضوع گره بزنيم؛ چراکه اگر چنين کاري بکنيم، به اين معني خواهد بود که ما هم ميخواهيم از اين توافق خارج شويم. پوتين در حالی كه درباره شکست تلاشها براي نجات برجام هشدار ميداد، گفته: «شکست برجام پيامدهاي تأسفباري در پي خواهد داشت». او با اشاره به تحريمهاي تازه آمريكا عليه ايران، گفته است: ما هرگز اقدام يکجانبه را تأييد نميکنيم. هر اقدامي عليه يک کشور ديگر، باید از طريق سازمان ملل و شوراي امنيت
صورت گيرد. همه اقدامات ديگر فاقد مشروعيت هستند. در همين زمينه، امانوئل مکرون نيز گفته باید توافق هستهاي با ايران حفظ شود و ايران نيز بايد به تعهدات خود در چارچوب اين توافق پايبند باشد. توافقهايی عملي لازم است تا شرکتهاي فرانسوي با وجود تحريمهاي ايالات متحده بتوانند فعاليتهاي اقتصادي خود را در ايران حفظ کرده و در ايران حضور داشته باشند.
نگرانيهاي مركل در پكن
ساعاتي پيش از اين ملاقات، در پكن نیز صدراعظم آلمان در دیدار با نخستوزير چين بر پايبندي کشورش و چين به توافق اتمي با ايران تأكيد کرد. مركل در ديدار با نخستوزير چين بر حفظ برجام تأكيد کرد. صدراعظم آلمان خواستار نزديکي بيشتر و همکاري مشترک آلمان و چين در تمام زمينههاست. آنگلا مرکل که براي سفري دوروزه راهي چين شده بود، در گفتوگو با لي که چيانگ، نخستوزير چين، خواستار آن شد که آلمان و چين براي تدوين يک «سيستم جهاني چندجانبه» تلاش کنند. صدراعظم آلمان در يک نشست خبري مشترک تأكيد کرد: با وجود خروج يکجانبه آمريكا از توافق اتمي با ايران، آلمان نيز مانند چين خود را به قراردادي که امضا کرده است، متعهد ميداند. او بار ديگر تأكيد کرد: اين توافق با يک توافق ايدهآل فاصله دارد؛ اما گزينههاي جايگزين پايداري نیز براي آن وجود ندارد. مرکل با اشاره به تحريمهاي آمريكا عليه جمهوري اسلامي گفت: اين تحريمها ميتوانند منجر به آن شوند که بخشي از شرکتهاي اروپايي ايران را ترک کنند. صدراعظم آلمان در ادامه تأكيد کرد اين شرايط نبايد موجب آن شود دیگر کشورها تلاش کنند جاي شرکتهاي اروپايي را در ايران پر کنند.
به حفظ برجام مطمئنتر شدیم
سیدعباس عراقچی، بعد از اولین نشست کمیسیون در برجام، ماجرا را خوشبینانهتر روایت کرد. او با اشاره به تعهد کشورهای اروپایی به تأمین خواسته ایران، گفت برای حفظ برجام اطمینان بیشتری حاصل شده است. به گزارش ایرنا، عراقچی در گفتوگو با خبرنگاران افزود: نشست فوقالعاده کمیسیون مشترک برجام به درخواست ایران برای بررسی خروج آمریکا از این توافق، عواقب خروج آمریکا و اینکه آیا سایر اعضای برجام قادر هستند این توافق را بدون آمریکا حفظ و منافع ایران را در برجام تأمین کنند، برگزار شد. قبل از این نشست، گروه کاری تحریمها را تشکیل دادیم. فکر میکنم در مجموع جلسه خوبی بود از این جهت که تمامی اعضای باقیمانده در برجام موضع کاملا متحد خودشان را برای ادامه تعهداتشان در برجام اعلام کردند. آنها بر تعهد خودشان به مذاکرات فشرده با ایران تأکید کردند و میکوشند در زمینههای مختلفی از جمله نفتی و بانکی، بحثهای مربوط به سرمایهگذاری و تجارت، بیمه، مالی و بانکی بتوانند به راهکارهای عملی برای تأمین خواستههای ایران برسند. نشست امروز ابراز اراده بسیار خوبی بود و موضع کشورهای باقیمانده در برجام کاملا متحد بود و تأکید کردند خواهان ادامه
برجام و تأمین نظرات ایران در برجام هستند. در چند هفته آینده مذاکرات ما در همه سطوح ادامه پیدا خواهد کرد که البته اولویت با سطح کارشناسی است که بتوانیم به یک جمعبندی برسیم و یک تصویر کاملا روشن پیدا کنیم که ادامه مسیر چگونه خواهد بود و بعد جمهوری اسلامی ایران تصمیم خواهد گرفت که آیا در برجام باقی خواهد ماند یا خیر.
شرق: برجام بار ديگر به موضوع اول ديپلماسي پنج كشور بازگشت؛ ايران، روسيه، فرانسه، آلمان، انگليس و چين. اين بار دوسالونيم بعد از اجرائيشدن اين توافق و دو هفته بعد از خروج يك عضو پردردسر از آن. رئيسجمهوري ايالات متحده آمريكا 18 ارديبهشت اعلام كرد كه ايالات متحده از برجام خارج ميشود و همين آغاز دور جديدي از ديپلماسي براي اعضاي باقيمانده در برجام شده است. اين بار هر پنج كشور كانون رايزني يا مبدأ رايزني هستند. روز گذشته بار ديگر پرونده برجام به وين و هتل كوبورگ برگشت؛ همان هتل تاريخي و قديمي كه 23 تير 94، خبر دستيابي به «Deal يا توافق» از بالكنهايش به گوش جهان رسيد و حالا بار ديگر در همان اتاقهاي كوچك، نمايندگان پنج كشور نشستهاند تا شكايت ايران از آمريكا در خروج از برجام را بررسي كنند. در ديگر سو، ولاديمير پوتين، رئيسجمهوري روسيه، كه تاكنون موضعي مشابه ايران درباره برجام اتخاذ كرده، ميزبان همتاي فرانسوياش شده. امانوئل مكرون كه اين روزها چندمين تجربه سفر اول خارجياش را با هدف رايزني برجام اختصاص داده، در كاخ كرملين كنار پوتين نشسته و از نگرانيهايش درباره ايران بعد از برجام سخن گفته است. چند روز
پيشتر هم آنگلا مركل به ملاقات پوتين رفته بود. آنگلا مركل، صدراعظم آلمان، روز پنجشنبه ميهمان همتاي چينياش بود و آنجا مذاكرات برجامياش را ادامه داد. وزير خارجه آلمان هم روز چهارشنبه در واشنگتن با مايک پمپئو، وزير خارجه آمريكا و جان بولتون مشاور، امنيت ملي دونالد ترامپ رئيسجمهور آمريكا ديدار کرد اما او بعد از این ملاقاتها گفته كه «اختلافات عميق دو کشور درباره مسير آينده پس از خروج آمريكا از برجام ادامه دارد». هايکو ماس گفت: «در ديدار با آقاي پمپئو دو طرف بر مواضع قبلي خود تأكيد کردهاند، اما اطلاعات تازهاي ظاهر نشده است. فکر ميکنم هنوز فاصله زيادي با سازش داريم. ما دو مسير کاملا متفاوت را دنبال ميکنيم».
پايان نشست سهساعته کميسيون مشترک برجام
اولين نشست كميسيون مشترك برجام بعد از خروج آمريكا از توافق، سه ساعت به طول انجاميد؛ نشستي در سطح معاونان پنج كشور باقيمانده به همراه هلگا اشميد، معاون موگريني. اما اين نشست يك ميهمان ديگر هم داشت؛ ميهماني كه گفتند افتخاري است «يوكيا آمانو، مديركل آژانس بينالمللي انرژي اتمي» از محل كار او تا هتل كوبورگ فاصله كمي است كه خيلي اين افتخاريبودن را پرزحمت نميكرد، اما ميتواند حضور او را به مثابه موضوعاتي ديگر هم دانست؛ موضوعاتي از قبيل ورود به بحثهاي فني در توافق. اگرچه هنوز هيچ جزئياتي از دلايل حضور او مطرح نشده است. هيئت مذاکرهکننده ايران بعد از کميسيون مشترک برجام با رؤساي هيئتهاي ديگر جداگانه و چندجانبه ديدار كردند. عراقچي بهاين نشست نام نشست اضطراري داده است. پيش از اين نشست، عراقچي با اشميد و معاونان وزيران خارجه چين و آلمان به طور جداگانه رايزني كرده بود. مذاکرات کارشناسي ميان هيئتهاي ايران و سه کشور اروپايي نيز در ادامه مذاکرات کارشناسي هفته گذشته در بروکسل طي هفته در جريان بود و روز جمعه بعد از نشست کميسيون مشترک نيز دنبال شد. جلسات کارشناسي درباره حوزههاي مختلف تحريمها ازجمله انرژي شامل نفت و
گاز، بخش صنعت، خودرو، حملونقل، مسائل مربوط به هواپيما،مسائل بانکي و بيمهاي است.
بسته اقتصادي اروپا تا اواخر ماه جاري
در همين راستا خبرگزاري رويترز به نقل از يک مقام ايراني، اعلام کرده که ايران انتظار دارد که اروپاييها تا اواخر ماه مي بسته اقتصادي پيشنهادي خود را به ايران ارائه دهند. به گزارش ايسنا، رويترز خبر داده که ايران از قدرتهاي اروپايي انتظار دارد تا بسته پيشنهادي خود را تا آخر ماه جاري و براي مقابله با تبعات خروج آمريكا از برجام ارائه دهند. او در گفتوگو با رويترز همچنين افزود که تهران در چند هفته آتي تصميم خود را درباره ماندن در برجام اتخاذ خواهد کرد. عراقچي دراينباره با بيان اينکه قطعا اين بررسيها در تصميمگيري نهايي جمهوري اسلامي ايران در ارتباط با موضوع برجام مؤثر خواهد بود، گفت: ما هنوز به اين تصميم نرسيدهايم که در برجام خواهيم ماند يا نه و اين امر بستگي به اين موضوع دارد که چگونه ديگر اعضاي برجام ميتوانند آثار و تبعات خروج يک عضو برجام را جبران کنند، بهویژه کشورهاي اروپايي بايد به ما بگويند که چگونه در نبود آمريكا و بازگشت تحريمهاي اين کشور، ميتوانند منافع ايران را در برجام تضمين کنند.
نگرانيهاي پوتين
بر اساس اخبار منتشرشده از كرملين، در ملاقات رهبران روسيه و فرانسه، هر دو درباره برجام، اوكراين و سوريه مذاكره كردهاند. آنها بر حفظ برجام تأكيد كردهاند و پوتين با قدرداني از اروپا برای حفظ توافق هستهاي، از طرح رئيسجمهوري فرانسه درباره مذاکره براي دستيابي به توافقی گستردهتر با ايران بر سر برنامه موشکي و فعاليتهاي منطقهاي اين کشور، حمايت کرده است. به گزارش رويترز، ولاديمير پوتين در کنفرانسی خبري گفته: قطعا ما ميتوانيم درباره موشکهاي بالستيک ايران مذاکره و بر سر سياستهاي ايران در خاورميانه و همچنين فعاليتهاي هستهاي این کشور پس از ۲۰۲۵ گفتوگو کنيم؛ اما نميتوانيم حفظ توافق هستهاي با ايران را به اين سه موضوع گره بزنيم؛ چراکه اگر چنين کاري بکنيم، به اين معني خواهد بود که ما هم ميخواهيم از اين توافق خارج شويم. پوتين در حالی كه درباره شکست تلاشها براي نجات برجام هشدار ميداد، گفته: «شکست برجام پيامدهاي تأسفباري در پي خواهد داشت». او با اشاره به تحريمهاي تازه آمريكا عليه ايران، گفته است: ما هرگز اقدام يکجانبه را تأييد نميکنيم. هر اقدامي عليه يک کشور ديگر، باید از طريق سازمان ملل و شوراي امنيت
صورت گيرد. همه اقدامات ديگر فاقد مشروعيت هستند. در همين زمينه، امانوئل مکرون نيز گفته باید توافق هستهاي با ايران حفظ شود و ايران نيز بايد به تعهدات خود در چارچوب اين توافق پايبند باشد. توافقهايی عملي لازم است تا شرکتهاي فرانسوي با وجود تحريمهاي ايالات متحده بتوانند فعاليتهاي اقتصادي خود را در ايران حفظ کرده و در ايران حضور داشته باشند.
نگرانيهاي مركل در پكن
ساعاتي پيش از اين ملاقات، در پكن نیز صدراعظم آلمان در دیدار با نخستوزير چين بر پايبندي کشورش و چين به توافق اتمي با ايران تأكيد کرد. مركل در ديدار با نخستوزير چين بر حفظ برجام تأكيد کرد. صدراعظم آلمان خواستار نزديکي بيشتر و همکاري مشترک آلمان و چين در تمام زمينههاست. آنگلا مرکل که براي سفري دوروزه راهي چين شده بود، در گفتوگو با لي که چيانگ، نخستوزير چين، خواستار آن شد که آلمان و چين براي تدوين يک «سيستم جهاني چندجانبه» تلاش کنند. صدراعظم آلمان در يک نشست خبري مشترک تأكيد کرد: با وجود خروج يکجانبه آمريكا از توافق اتمي با ايران، آلمان نيز مانند چين خود را به قراردادي که امضا کرده است، متعهد ميداند. او بار ديگر تأكيد کرد: اين توافق با يک توافق ايدهآل فاصله دارد؛ اما گزينههاي جايگزين پايداري نیز براي آن وجود ندارد. مرکل با اشاره به تحريمهاي آمريكا عليه جمهوري اسلامي گفت: اين تحريمها ميتوانند منجر به آن شوند که بخشي از شرکتهاي اروپايي ايران را ترک کنند. صدراعظم آلمان در ادامه تأكيد کرد اين شرايط نبايد موجب آن شود دیگر کشورها تلاش کنند جاي شرکتهاي اروپايي را در ايران پر کنند.
به حفظ برجام مطمئنتر شدیم
سیدعباس عراقچی، بعد از اولین نشست کمیسیون در برجام، ماجرا را خوشبینانهتر روایت کرد. او با اشاره به تعهد کشورهای اروپایی به تأمین خواسته ایران، گفت برای حفظ برجام اطمینان بیشتری حاصل شده است. به گزارش ایرنا، عراقچی در گفتوگو با خبرنگاران افزود: نشست فوقالعاده کمیسیون مشترک برجام به درخواست ایران برای بررسی خروج آمریکا از این توافق، عواقب خروج آمریکا و اینکه آیا سایر اعضای برجام قادر هستند این توافق را بدون آمریکا حفظ و منافع ایران را در برجام تأمین کنند، برگزار شد. قبل از این نشست، گروه کاری تحریمها را تشکیل دادیم. فکر میکنم در مجموع جلسه خوبی بود از این جهت که تمامی اعضای باقیمانده در برجام موضع کاملا متحد خودشان را برای ادامه تعهداتشان در برجام اعلام کردند. آنها بر تعهد خودشان به مذاکرات فشرده با ایران تأکید کردند و میکوشند در زمینههای مختلفی از جمله نفتی و بانکی، بحثهای مربوط به سرمایهگذاری و تجارت، بیمه، مالی و بانکی بتوانند به راهکارهای عملی برای تأمین خواستههای ایران برسند. نشست امروز ابراز اراده بسیار خوبی بود و موضع کشورهای باقیمانده در برجام کاملا متحد بود و تأکید کردند خواهان ادامه
برجام و تأمین نظرات ایران در برجام هستند. در چند هفته آینده مذاکرات ما در همه سطوح ادامه پیدا خواهد کرد که البته اولویت با سطح کارشناسی است که بتوانیم به یک جمعبندی برسیم و یک تصویر کاملا روشن پیدا کنیم که ادامه مسیر چگونه خواهد بود و بعد جمهوری اسلامی ایران تصمیم خواهد گرفت که آیا در برجام باقی خواهد ماند یا خیر.