در گفت‌و‌گو با سرقینی تشریح شد:
تمرکز ویژه وزارت صمت برای ایجاد ارزش‌افزوده در حوزه معدن
حوزه معدن از جمله حوزه‌هایی است که با ایجاد ارزش‌افزوده و بدون نیاز به واردات در شرایط تحریم می‌تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای درآمدهای نفتی مورد توجه باشد. یکی از سیاست‌هایی که دولت تدبیر و امید با جدیت در حوزه معدن و معدن‌کاری پیگیری و آغاز کرد، طرح اکتشاف ذخایر معدنی و معادن جدید بود.
وزارت صنعت، معدن و تجارت از سال 93 شناسایی ذخایر جدید را با شناسایی مناطق و محدوده‌های امیدبخش در سراسر کشور آغاز کرد و در این زمینه از روش‌های جدید مثل به‌کارگیری ژئوفیزیک هوایی بهره برد به طوری که از سال 92 تاکنون 380 هزار کیلومتر خطی ژئوفیزیک هوایی انجام شد؛ این در حالی است که ژئوفیزیک هوایی کاهش زمان و هزینه و افزایش صحت و دقت را به دنبال دارد.
ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر، اجرای نقشه راه معدن، صادرات بیشتر و... دیگر اهداف حوزه معدن است که دکتر جعفر سرقینی معاون معدن و صنایع معدنی وزیر صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگویی با خبرنگار شبکه اطلاع‌رسانی تولید و تجارت ایران (شاتا) تشریح کرد:
ژئوفیزیک هوایی چه کمکی به معدن‌کاری خواهد کرد؟
از سال 93 اکتشافات پهنه‌های معدنی شروع شده و پهنه‌بندی در واقع در دولت تدبیر و امید عملیاتی شد در حالی که عمده معادن بزرگ ما حاصل اکتشافات حداقل 40 سال پیش است و باید برای نسل‌های آینده ذخایر جدید تعریف می‌شد. البته اکتشافات در معادن بزرگ سال‌ها طول می‌کشد مثل معدن مس سونگون که اکتشاف آن 16 سال به طول انجامید.
با پهنه‌بندی‌های انجام‌شده ذخایر فلزی کشور در دو سال گذشته دو برابر شده است. عمدتا این معادن در عمق هستند در حالی که تاکنون عمده ذخایر معدنی بزرگ کشور روی زمین بوده است.
به‌طور کلی می‌توان گفت از متوسط عمق معدنی دنیا عقب هستیم، اما خوشبختانه اکنون حفاری‌های عمقی قابل توجهی را شروع کرده‌ایم که این حفاری‌ها توسط ایمیدرو و سازمان‌های دیگر انجام می‌شود و برای امسال حدود 500 هزار متر حفاری برای اکتشافات جدید تدارک دیده شده است.
در واقع با پهنه‌بندی‌های فعلی که ذخایر جدیدی را در اختیار ما قرار می‌دهد، هم می‌توانیم صنایع فعلی را رونق دهیم و هم صنایع جدیدی را تعریف کنیم.
واگذاری پهنه‌ها برای یک سال و با تمدید آن برای مدت دو سال مشخص می‌شود اما آنومالی‌های کشف‌شده تابع مقررات پروانه اکتشاف است و برای کار روی آنومالی‌ها و مناطق امیدبخش پروانه صادر می‌کنیم تا بخش خصوصی بتواند این مناطق را فعال کند. با شروع پهنه‌بندی‌ها ایمیدرو در سنگان 39 منطقه امیدبخش را کشف کرد که 13 پهنه را به خود ایمیدرو و بقیه را به بخش خصوصی با مزایده واگذار می‌کنیم و البته در پهنه‌بندی‌ها یکی از اهداف ما این است که ریسک و هزینه‌های بخش خصوصی را در اکتشاف پایین بیاوریم.
ما عمدتا با ژئوفیزیک هوایی شروع می‌کنیم و یک‌سری حفاری‌های اولیه هم انجام می‌دهیم اما شاه‌بیت اکتشافات پهنه‌ها، ژئوفیزیک هوایی است.
در شرایط تحریم و سایر مشکلات اقتصادی وضع حوزه معدن چگونه است؟
در حال حاضر صنعت ساختمان دچار رکود است و به تبع آن معادن مصالح ساختمانی هم رشدی نداشته و بعضا کاهشی هم بوده‌اند اما در مقابل تولید کانی‌های صنعتی نه‌تنها کاهشی نبوده بلکه به‌اندازه‌ای افزایشی بوده که کاهش تولید بخش مصالح ساختمانی را هم جبران کرده است و به طور کلی صنایع مربوط به معدن در این چند سال نه تنها رکود نداشته بلکه رونق هم گرفته‌اند. نکته مهم‌تر اینکه این رشد در حالی اتفاق افتاده که رشد بخش ساختمانی معادن منفی بوده ولی به طور کلی تولید به دلیل استخراج کانی‌های فلزی و صنعتی رشد مثبتی داشته که نمونه‌اش صنعت آهن و فولاد است و تنها در سال گذشته 85 میلیون تن سنگ آهن استخراج کردیم و زنجیره فولاد نیز خوشبختانه کامل شده و می‌توانیم همه سنگ آهن تولیدی را در کارخانجات فولاد مصرف کنیم.
این برای ما افتخاری است که در شرایط تحریم امسال 28 میلیون تن فولاد خام تولید خواهیم کرد که رکورد و افتخار بزرگی است.
این در حالی است که در اوایل دهه 90 یکی از واردکنندگان فولاد بودیم و سالانه حدود پنج میلیون تن به شکل‌های مختلف ورق، میلگرد، شمش و. . . وارد می‌کردیم اما اکنون وضع به گونه‌ای است که سال گذشته 8. 5 میلیون تن صادرات و امسال هم برنامه صادرات 12 میلیون تن فولاد را داریم و احتمالا از این عدد هم عبور خواهیم کرد و در مقابل واردات ما حدود 300 هزار تن آن هم برای تولید محصولاتی مثل فولاد ضدزنگ، ورق‌های مغناطیسی و... است که مواد آن در داخل تولید نمی‌شود اما در برنامه تولید قرار دارد.
صنعت فولاد رونق لازم را دارد و در منطقه 62 درصد فولاد خاورمیانه را تولید می‌کنیم و در آهن اسفنجی در دنیا در ردیف دوم قرار داریم. در هشت‌ماهه 2019 رشد تولید فولاد ایران 6.5 درصد بوده در حالی که رشد متوسط دنیا 3.5 درصد بوده است.
در صنعت مس نیز وضع بسیار خوب است به گونه‌ای که در شش‌ماهه امسال 15 درصد بیش از مدت مشابه سال قبل تولید مس داشته‌ایم و امسال امیدواریم به 260 هزار تن تولید کاتد مس برسیم و همه آمارهای معدن و به‌تبع آن صنایع معدنی خوشبختانه مثبت بوده و این برای حوزه معدن امیدوارکننده است.
سهم معدن و صنایع معدنی در صادرات غیرنفتی چه میزان است؟
سال گذشته 9 میلیارد دلار صادرات مواد معدنی و صنایع معدنی صورت گرفت که حدود 22 درصد صادرات غیرنفتی را تشکیل می‌داد و امسال امیدواریم به 10 میلیارد دلار برسیم که حدود 25 درصد صادرات غیرنفتی را تشکیل خواهد داد؛ این مقدار صادرات در حالی اتفاق افتاده که سهم تأمین داخل محفوظ بوده، تأمین نیاز داخل به درستی صورت گرفته و در داخل نیز دچار مشکل نبودیم؛ کمترین تلاطم‌ها هم مربوط به فولاد و فلزات غیرآهنی بوده و این به دلیل تولید کافی و همراهی و همکاری تولیدکنندگان بوده است.
سیاست‌های وزارتخانه در بخش تنظیم بازار فولاد و فلزات غیرآهنی کاملا جواب داده است، چراکه هم کالا به مقدار کافی در بازار داخلی عرضه شده و هم بازار بدون افزایش قیمت تنظیم شده، همچنین صادرات هم روند مثبتی داشته است.
در تولید فولاد، مس، آلومینیوم و فلزات وضعیت خوبی داریم و تنظیم بازار هم به خوبی صورت گرفته و بدون التهاب است که اخیرا تصمیم به آزادسازی صادرات فولاد، مس و آلومینیوم گرفته‌ایم.
زمان‌بندی برای این تصمیم صادراتی دارید؟
اکنون صادرات فولاد نیاز به تأیید وزارتخانه ندارد و کلیه تولیدکنندگان فولاد که برایشان کف عرضه در بازار بورس تعیین شده است، می‌توانند آزادانه با رعایت تعهدات داخلی صادرات خود را صورت دهند و در پایان هر فصل هم پایش می‌کنیم اگر تعهدات انجام شده باشد محدودیت ایجاد نمی‌کنیم و می‌توانند به صادرات خود ادامه دهند و تا پایان فصل چهارم برای آلومینیوم، مس، سرب و روی هم این تصمیم را اتخاذ می‌کنیم.
برنامه وزارت صمت را برای احیای معادن تشریح بفرمایید.
اهمیت معادن کوچک به دلیل اشتغال‌زایی در نقاط دوردست کشور است. معادن بزرگ نقش استراتژیکی برای کشور دارند اما نقش معادن کوچکی که اشتغال ایجاد می‌کنند درحالی‌که در آن مناطق راه دیگری برای ایجاد اشتغال نداریم، اهمیت زیادی دارد.
شرکت تهیه و تولید مواد معدنی بزرگ‌ترین شرکت در این زمینه است که با همکاری تشکل‌ها معادن کوچکی را که پتانسیل راه‌اندازی مجدد دارند، بررسی و کمک می‌کند و به این ترتیب تا پایان سال تکلیف 50 معدن مشخص می‌شود.
این کمک‌ها همه‌جانبه است و برای تسهیلات‌دهی، نوسازی ماشین‌آلات و... و نهایتا برای فعال‌سازی و احیای این‌گونه معادن است.
همه این معادن از سوی بخش خصوصی اداره می‌شوند و متعلق به آنها هستند.
چه اهداف کمی و کیفی‌ای در نقشه راه معدن دنبال می‌شود؟
نقشه راه معدن حاصل کار تیمی است و تقریبا همه ذی‌نفعان معدن از دولت تا بخش خصوصی با محوریت مجلس و کمیته معدن مجلس و فراکسیون معدن در تدوین آن نقش داشتند. با اینکه اخیرا برنامه‌ریزی شده تا حرکت‌ها بر اساس نقشه راه باشد اما کمی از برنامه عقب هستیم و در شرایط فعلی هنوز شخصا راضی نیستم هرچند به بخش زیادی از نقشه عمل شده ولی باید سرعت بگیرد.
احیای معادن کوچک، رونق صنایع معدنی داخلی، جلوگیری از خام‌فروشی، محدودسازی و. . . بخشی از نقشه راه است که در حد توان به آن عمل شده و خوشبختانه امروز با وجود همه تحریم‌ها و سخت‌گیری‌ها این بخش معدن و صنایع معدنی حال و روز خوبی دارد و شرکت‌های بزرگ صنعتی مثل فولادی‌ها اعلام کردند که آمادگی دارند محصولات تولیدی هر معدن کوچک و بزرگ و دور و نزدیک داخل کشور را بخرند و در داخل کشور فراوری کنند. هیج معدنی در بخش کانی‌های صنعتی و فلزی نبوده که به خاطر رکود بازار تعطیل شده باشد.
در برنامه کمی نقشه راه در برخی مواد مثل فولاد و مس از برنامه جلوتریم. اما آلومینیوم به خاطر برخی دلایل مدیریتی و تغییر مالکیت المهدی و نیز وابستگی به مواد اولیه خارجی مثل آلومینا و کک نفتی تقریبا تنها کالایی در مجموعه معدن و صنایع معدنی است که در شش‌ماهه با رشد منفی روبه‌رو شد.
در نقشه راه برخی هدف‌گذاری‌ها مثل اکتشافات، صادرات و... زمان ندارند و یک‌سری هدف‌گذاری‌های کمی هم هست که تا 1400 باید به آنها برسیم.
بر این اساس تا سال 1400 رسیدن به 107 میلیون تن استخراج سالانه سنگ آهن، 60 میلیون تن کنسانتره، هفت میلیون تن آگلومره، 55 میلیون تن گندله، پنج میلیون تن چدن، چهار میلیون تن کک، 35 میلیون تن آهن اسفنجی و 34 میلیون تن شمش فولاد و نیز 50 میلیون تن ظرفیت‌سازی برای تولید شمش فولاد طبق نقشه راه مد نظر است.
نقشه راه معدن همچنین تولید 1427 هزار تن کنسانتره و 300 هزار تن کاتد را در زنجیره مس پیش‌بینی کرده و تولید 267 هزار تن آلومینا و نیز 629 هزار تن آلومینیوم در زنجیره تولید آلومینیوم را تا سال 1400 هدف‌گذاری کرده است.
برای تولید محصولات فولادی 25 میلیون تن، سیمان 70 میلیون تن، کنسانتره زغال دو میلیون تن و کاشی و سرامیک 500 میلیون مترمربع برنامه تکلیف‌شده در نقشه راه معدن عنوان شده است.
همچنین در بخش صادرات معدن و مواد معدنی و جهت جلوگیری از خام‌فروشی ارزش صادرات تا سال 1400 باید به 15 میلیارد دلار و سهم بخش معدن و صنایع معدنی از تولید ناخالص ملی باید به هشت درصد برسد.
چه اختیاراتی از وزارت صمت به تشکل‌ها تفویض شده است؟
نقشه راه 72 محور دارد و این نقشه از سوی بازوی قوی وزارت صمت به نام نظام مهندسی معدن تدوین و منتشر شد و بسیاری از وظایف این وزارتخانه با رعایت مقررات به نظام مهندسی معدن واگذار شده و بسیاری از فعالیت‌ها نظیر ارزیابی ریسک در معادن و بازدیدهای نظارتی و. . . را انجام می‌دهند و حتی در برآورد استخراج از معادن از این بازو کمک می‌گیریم.
در قانون نیز پیش‌بینی شده اعضای نظام مهندسی معدن می‌توانند مانند کارشناسان رسمی دادگستری عمل کنند و الان بررسی طرح‌های اکتشاف و بهره‌برداری توسط این سازمان بررسی و تهیه می‌شود و زمانی که طرحی از سوی نظام مهندسی معدن تأیید شد، ما مجوز مرحله بعد را صادر می‌کنیم.
واگذاری معادن بعد از اکتشاف
در قانون معادن مکانیسمی پیش‌بینی شده که هر معدنی اکتشاف شود، پروانه برای یک دوره به نام مکتشف صادر می‌شود و اولین بهره‌بردارمان شخص یا شرکت است و البته در یک سال باید برنامه خود را برای بهره‌برداری ارائه دهد اما در غیر این صورت با رضایت خود مکتشف و با حفظ هزینه‌های صورت‌گرفته به مزایده گذاشته می‌شود.
سرمایه‌گذاری در اکتشاف
در کنار پهنه‌ها ما به بخش خصوصی و اشخاص حقیقی و حقوقی پروانه اکتشاف می‌دهیم و از این بابت هیچ محدودیتی برای هیچ‌کس نداریم و تنها محدودیت این است که محدوده آزاد باشد.
سرمایه‌گذاری در معدن‌کاری چقدر رونق دارد؟
اکنون کنسرسیومی از شرکت‌های بزرگ معدنی در کشور از سوی ایمیدرو تشکیل شده و با وجود سرمایه و نقدینگی خوبی که در اختیار دارند، وارد بحث اکتشاف در معدن شده‌اند و این نقدینگی را به بخش اکتشافات معدن هدایت کرده‌اند؛ ما هم پهنه‌ای را به آنها دادیم و امروز تقاضا برای سرمایه‌گذاری در معادن نه‌تنها کم نشده بلکه بیشتر هم شده چون این نوع سرمایه‌گذاری با توجه به صادرات، رونق تولید داخلی و قیمت‌های جهانی با بازده بسیار خوبی همراه است.
ویژگی بخش معدن این است که قیمت مواد معدنی برخلاف بسیاری کالاها به صورت جهانی تعیین می‌شود و اکثر مواد معدنی بورس دارند و خوشبختانه قیمت مواد معدنی متدثر از قیمت‌های جهانی است.
در دو، سه سال گذشته سرمایه‌گذاری بزرگی از سوی معدن‌کاران بزرگ خارجی نداشتیم و تنها یک شرکت قزاقستانی در کردستان فعال بود.
تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی معدنی در سال 95 در داخل وزارتخانه مطرح شد و تشکیل آن فواید زیادی هم داشت اما متأسفانه مورد استقبال قرار نگرفت چراکه صادرکنندگان اعتقاد دارند خودشان به تنهایی بهتر می‌توانند به صادرات بپردازند، البته شرایط تحریم هم اثرگذار بود و ممکن است در شرایط عادی مجددا ایجاد کنسرسیوم‌های صادراتی مطرح شود و در دستور کار قرار بگیرد چراکه قطعا درآمدهای صادراتی را بالا می‌برد.
حوزه معدن از جمله حوزه‌هایی است که با ایجاد ارزش‌افزوده و بدون نیاز به واردات در شرایط تحریم می‌تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای درآمدهای نفتی مورد توجه باشد. یکی از سیاست‌هایی که دولت تدبیر و امید با جدیت در حوزه معدن و معدن‌کاری پیگیری و آغاز کرد، طرح اکتشاف ذخایر معدنی و معادن جدید بود.
وزارت صنعت، معدن و تجارت از سال 93 شناسایی ذخایر جدید را با شناسایی مناطق و محدوده‌های امیدبخش در سراسر کشور آغاز کرد و در این زمینه از روش‌های جدید مثل به‌کارگیری ژئوفیزیک هوایی بهره برد به طوری که از سال 92 تاکنون 380 هزار کیلومتر خطی ژئوفیزیک هوایی انجام شد؛ این در حالی است که ژئوفیزیک هوایی کاهش زمان و هزینه و افزایش صحت و دقت را به دنبال دارد.
ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر، اجرای نقشه راه معدن، صادرات بیشتر و... دیگر اهداف حوزه معدن است که دکتر جعفر سرقینی معاون معدن و صنایع معدنی وزیر صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگویی با خبرنگار شبکه اطلاع‌رسانی تولید و تجارت ایران (شاتا) تشریح کرد:
ژئوفیزیک هوایی چه کمکی به معدن‌کاری خواهد کرد؟
از سال 93 اکتشافات پهنه‌های معدنی شروع شده و پهنه‌بندی در واقع در دولت تدبیر و امید عملیاتی شد در حالی که عمده معادن بزرگ ما حاصل اکتشافات حداقل 40 سال پیش است و باید برای نسل‌های آینده ذخایر جدید تعریف می‌شد. البته اکتشافات در معادن بزرگ سال‌ها طول می‌کشد مثل معدن مس سونگون که اکتشاف آن 16 سال به طول انجامید.
با پهنه‌بندی‌های انجام‌شده ذخایر فلزی کشور در دو سال گذشته دو برابر شده است. عمدتا این معادن در عمق هستند در حالی که تاکنون عمده ذخایر معدنی بزرگ کشور روی زمین بوده است.
به‌طور کلی می‌توان گفت از متوسط عمق معدنی دنیا عقب هستیم، اما خوشبختانه اکنون حفاری‌های عمقی قابل توجهی را شروع کرده‌ایم که این حفاری‌ها توسط ایمیدرو و سازمان‌های دیگر انجام می‌شود و برای امسال حدود 500 هزار متر حفاری برای اکتشافات جدید تدارک دیده شده است.
در واقع با پهنه‌بندی‌های فعلی که ذخایر جدیدی را در اختیار ما قرار می‌دهد، هم می‌توانیم صنایع فعلی را رونق دهیم و هم صنایع جدیدی را تعریف کنیم.
واگذاری پهنه‌ها برای یک سال و با تمدید آن برای مدت دو سال مشخص می‌شود اما آنومالی‌های کشف‌شده تابع مقررات پروانه اکتشاف است و برای کار روی آنومالی‌ها و مناطق امیدبخش پروانه صادر می‌کنیم تا بخش خصوصی بتواند این مناطق را فعال کند. با شروع پهنه‌بندی‌ها ایمیدرو در سنگان 39 منطقه امیدبخش را کشف کرد که 13 پهنه را به خود ایمیدرو و بقیه را به بخش خصوصی با مزایده واگذار می‌کنیم و البته در پهنه‌بندی‌ها یکی از اهداف ما این است که ریسک و هزینه‌های بخش خصوصی را در اکتشاف پایین بیاوریم.
ما عمدتا با ژئوفیزیک هوایی شروع می‌کنیم و یک‌سری حفاری‌های اولیه هم انجام می‌دهیم اما شاه‌بیت اکتشافات پهنه‌ها، ژئوفیزیک هوایی است.
در شرایط تحریم و سایر مشکلات اقتصادی وضع حوزه معدن چگونه است؟
در حال حاضر صنعت ساختمان دچار رکود است و به تبع آن معادن مصالح ساختمانی هم رشدی نداشته و بعضا کاهشی هم بوده‌اند اما در مقابل تولید کانی‌های صنعتی نه‌تنها کاهشی نبوده بلکه به‌اندازه‌ای افزایشی بوده که کاهش تولید بخش مصالح ساختمانی را هم جبران کرده است و به طور کلی صنایع مربوط به معدن در این چند سال نه تنها رکود نداشته بلکه رونق هم گرفته‌اند. نکته مهم‌تر اینکه این رشد در حالی اتفاق افتاده که رشد بخش ساختمانی معادن منفی بوده ولی به طور کلی تولید به دلیل استخراج کانی‌های فلزی و صنعتی رشد مثبتی داشته که نمونه‌اش صنعت آهن و فولاد است و تنها در سال گذشته 85 میلیون تن سنگ آهن استخراج کردیم و زنجیره فولاد نیز خوشبختانه کامل شده و می‌توانیم همه سنگ آهن تولیدی را در کارخانجات فولاد مصرف کنیم.
این برای ما افتخاری است که در شرایط تحریم امسال 28 میلیون تن فولاد خام تولید خواهیم کرد که رکورد و افتخار بزرگی است.
این در حالی است که در اوایل دهه 90 یکی از واردکنندگان فولاد بودیم و سالانه حدود پنج میلیون تن به شکل‌های مختلف ورق، میلگرد، شمش و. . . وارد می‌کردیم اما اکنون وضع به گونه‌ای است که سال گذشته 8. 5 میلیون تن صادرات و امسال هم برنامه صادرات 12 میلیون تن فولاد را داریم و احتمالا از این عدد هم عبور خواهیم کرد و در مقابل واردات ما حدود 300 هزار تن آن هم برای تولید محصولاتی مثل فولاد ضدزنگ، ورق‌های مغناطیسی و... است که مواد آن در داخل تولید نمی‌شود اما در برنامه تولید قرار دارد.
صنعت فولاد رونق لازم را دارد و در منطقه 62 درصد فولاد خاورمیانه را تولید می‌کنیم و در آهن اسفنجی در دنیا در ردیف دوم قرار داریم. در هشت‌ماهه 2019 رشد تولید فولاد ایران 6.5 درصد بوده در حالی که رشد متوسط دنیا 3.5 درصد بوده است.
در صنعت مس نیز وضع بسیار خوب است به گونه‌ای که در شش‌ماهه امسال 15 درصد بیش از مدت مشابه سال قبل تولید مس داشته‌ایم و امسال امیدواریم به 260 هزار تن تولید کاتد مس برسیم و همه آمارهای معدن و به‌تبع آن صنایع معدنی خوشبختانه مثبت بوده و این برای حوزه معدن امیدوارکننده است.
سهم معدن و صنایع معدنی در صادرات غیرنفتی چه میزان است؟
سال گذشته 9 میلیارد دلار صادرات مواد معدنی و صنایع معدنی صورت گرفت که حدود 22 درصد صادرات غیرنفتی را تشکیل می‌داد و امسال امیدواریم به 10 میلیارد دلار برسیم که حدود 25 درصد صادرات غیرنفتی را تشکیل خواهد داد؛ این مقدار صادرات در حالی اتفاق افتاده که سهم تأمین داخل محفوظ بوده، تأمین نیاز داخل به درستی صورت گرفته و در داخل نیز دچار مشکل نبودیم؛ کمترین تلاطم‌ها هم مربوط به فولاد و فلزات غیرآهنی بوده و این به دلیل تولید کافی و همراهی و همکاری تولیدکنندگان بوده است.
سیاست‌های وزارتخانه در بخش تنظیم بازار فولاد و فلزات غیرآهنی کاملا جواب داده است، چراکه هم کالا به مقدار کافی در بازار داخلی عرضه شده و هم بازار بدون افزایش قیمت تنظیم شده، همچنین صادرات هم روند مثبتی داشته است.
در تولید فولاد، مس، آلومینیوم و فلزات وضعیت خوبی داریم و تنظیم بازار هم به خوبی صورت گرفته و بدون التهاب است که اخیرا تصمیم به آزادسازی صادرات فولاد، مس و آلومینیوم گرفته‌ایم.
زمان‌بندی برای این تصمیم صادراتی دارید؟
اکنون صادرات فولاد نیاز به تأیید وزارتخانه ندارد و کلیه تولیدکنندگان فولاد که برایشان کف عرضه در بازار بورس تعیین شده است، می‌توانند آزادانه با رعایت تعهدات داخلی صادرات خود را صورت دهند و در پایان هر فصل هم پایش می‌کنیم اگر تعهدات انجام شده باشد محدودیت ایجاد نمی‌کنیم و می‌توانند به صادرات خود ادامه دهند و تا پایان فصل چهارم برای آلومینیوم، مس، سرب و روی هم این تصمیم را اتخاذ می‌کنیم.
برنامه وزارت صمت را برای احیای معادن تشریح بفرمایید.
اهمیت معادن کوچک به دلیل اشتغال‌زایی در نقاط دوردست کشور است. معادن بزرگ نقش استراتژیکی برای کشور دارند اما نقش معادن کوچکی که اشتغال ایجاد می‌کنند درحالی‌که در آن مناطق راه دیگری برای ایجاد اشتغال نداریم، اهمیت زیادی دارد.
شرکت تهیه و تولید مواد معدنی بزرگ‌ترین شرکت در این زمینه است که با همکاری تشکل‌ها معادن کوچکی را که پتانسیل راه‌اندازی مجدد دارند، بررسی و کمک می‌کند و به این ترتیب تا پایان سال تکلیف 50 معدن مشخص می‌شود.
این کمک‌ها همه‌جانبه است و برای تسهیلات‌دهی، نوسازی ماشین‌آلات و... و نهایتا برای فعال‌سازی و احیای این‌گونه معادن است.
همه این معادن از سوی بخش خصوصی اداره می‌شوند و متعلق به آنها هستند.
چه اهداف کمی و کیفی‌ای در نقشه راه معدن دنبال می‌شود؟
نقشه راه معدن حاصل کار تیمی است و تقریبا همه ذی‌نفعان معدن از دولت تا بخش خصوصی با محوریت مجلس و کمیته معدن مجلس و فراکسیون معدن در تدوین آن نقش داشتند. با اینکه اخیرا برنامه‌ریزی شده تا حرکت‌ها بر اساس نقشه راه باشد اما کمی از برنامه عقب هستیم و در شرایط فعلی هنوز شخصا راضی نیستم هرچند به بخش زیادی از نقشه عمل شده ولی باید سرعت بگیرد.
احیای معادن کوچک، رونق صنایع معدنی داخلی، جلوگیری از خام‌فروشی، محدودسازی و. . . بخشی از نقشه راه است که در حد توان به آن عمل شده و خوشبختانه امروز با وجود همه تحریم‌ها و سخت‌گیری‌ها این بخش معدن و صنایع معدنی حال و روز خوبی دارد و شرکت‌های بزرگ صنعتی مثل فولادی‌ها اعلام کردند که آمادگی دارند محصولات تولیدی هر معدن کوچک و بزرگ و دور و نزدیک داخل کشور را بخرند و در داخل کشور فراوری کنند. هیج معدنی در بخش کانی‌های صنعتی و فلزی نبوده که به خاطر رکود بازار تعطیل شده باشد.
در برنامه کمی نقشه راه در برخی مواد مثل فولاد و مس از برنامه جلوتریم. اما آلومینیوم به خاطر برخی دلایل مدیریتی و تغییر مالکیت المهدی و نیز وابستگی به مواد اولیه خارجی مثل آلومینا و کک نفتی تقریبا تنها کالایی در مجموعه معدن و صنایع معدنی است که در شش‌ماهه با رشد منفی روبه‌رو شد.
در نقشه راه برخی هدف‌گذاری‌ها مثل اکتشافات، صادرات و... زمان ندارند و یک‌سری هدف‌گذاری‌های کمی هم هست که تا 1400 باید به آنها برسیم.
بر این اساس تا سال 1400 رسیدن به 107 میلیون تن استخراج سالانه سنگ آهن، 60 میلیون تن کنسانتره، هفت میلیون تن آگلومره، 55 میلیون تن گندله، پنج میلیون تن چدن، چهار میلیون تن کک، 35 میلیون تن آهن اسفنجی و 34 میلیون تن شمش فولاد و نیز 50 میلیون تن ظرفیت‌سازی برای تولید شمش فولاد طبق نقشه راه مد نظر است.
نقشه راه معدن همچنین تولید 1427 هزار تن کنسانتره و 300 هزار تن کاتد را در زنجیره مس پیش‌بینی کرده و تولید 267 هزار تن آلومینا و نیز 629 هزار تن آلومینیوم در زنجیره تولید آلومینیوم را تا سال 1400 هدف‌گذاری کرده است.
برای تولید محصولات فولادی 25 میلیون تن، سیمان 70 میلیون تن، کنسانتره زغال دو میلیون تن و کاشی و سرامیک 500 میلیون مترمربع برنامه تکلیف‌شده در نقشه راه معدن عنوان شده است.
همچنین در بخش صادرات معدن و مواد معدنی و جهت جلوگیری از خام‌فروشی ارزش صادرات تا سال 1400 باید به 15 میلیارد دلار و سهم بخش معدن و صنایع معدنی از تولید ناخالص ملی باید به هشت درصد برسد.
چه اختیاراتی از وزارت صمت به تشکل‌ها تفویض شده است؟
نقشه راه 72 محور دارد و این نقشه از سوی بازوی قوی وزارت صمت به نام نظام مهندسی معدن تدوین و منتشر شد و بسیاری از وظایف این وزارتخانه با رعایت مقررات به نظام مهندسی معدن واگذار شده و بسیاری از فعالیت‌ها نظیر ارزیابی ریسک در معادن و بازدیدهای نظارتی و. . . را انجام می‌دهند و حتی در برآورد استخراج از معادن از این بازو کمک می‌گیریم.
در قانون نیز پیش‌بینی شده اعضای نظام مهندسی معدن می‌توانند مانند کارشناسان رسمی دادگستری عمل کنند و الان بررسی طرح‌های اکتشاف و بهره‌برداری توسط این سازمان بررسی و تهیه می‌شود و زمانی که طرحی از سوی نظام مهندسی معدن تأیید شد، ما مجوز مرحله بعد را صادر می‌کنیم.
واگذاری معادن بعد از اکتشاف
در قانون معادن مکانیسمی پیش‌بینی شده که هر معدنی اکتشاف شود، پروانه برای یک دوره به نام مکتشف صادر می‌شود و اولین بهره‌بردارمان شخص یا شرکت است و البته در یک سال باید برنامه خود را برای بهره‌برداری ارائه دهد اما در غیر این صورت با رضایت خود مکتشف و با حفظ هزینه‌های صورت‌گرفته به مزایده گذاشته می‌شود.
سرمایه‌گذاری در اکتشاف
در کنار پهنه‌ها ما به بخش خصوصی و اشخاص حقیقی و حقوقی پروانه اکتشاف می‌دهیم و از این بابت هیچ محدودیتی برای هیچ‌کس نداریم و تنها محدودیت این است که محدوده آزاد باشد.
سرمایه‌گذاری در معدن‌کاری چقدر رونق دارد؟
اکنون کنسرسیومی از شرکت‌های بزرگ معدنی در کشور از سوی ایمیدرو تشکیل شده و با وجود سرمایه و نقدینگی خوبی که در اختیار دارند، وارد بحث اکتشاف در معدن شده‌اند و این نقدینگی را به بخش اکتشافات معدن هدایت کرده‌اند؛ ما هم پهنه‌ای را به آنها دادیم و امروز تقاضا برای سرمایه‌گذاری در معادن نه‌تنها کم نشده بلکه بیشتر هم شده چون این نوع سرمایه‌گذاری با توجه به صادرات، رونق تولید داخلی و قیمت‌های جهانی با بازده بسیار خوبی همراه است.
ویژگی بخش معدن این است که قیمت مواد معدنی برخلاف بسیاری کالاها به صورت جهانی تعیین می‌شود و اکثر مواد معدنی بورس دارند و خوشبختانه قیمت مواد معدنی متدثر از قیمت‌های جهانی است.
در دو، سه سال گذشته سرمایه‌گذاری بزرگی از سوی معدن‌کاران بزرگ خارجی نداشتیم و تنها یک شرکت قزاقستانی در کردستان فعال بود.
تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی معدنی در سال 95 در داخل وزارتخانه مطرح شد و تشکیل آن فواید زیادی هم داشت اما متأسفانه مورد استقبال قرار نگرفت چراکه صادرکنندگان اعتقاد دارند خودشان به تنهایی بهتر می‌توانند به صادرات بپردازند، البته شرایط تحریم هم اثرگذار بود و ممکن است در شرایط عادی مجددا ایجاد کنسرسیوم‌های صادراتی مطرح شود و در دستور کار قرار بگیرد چراکه قطعا درآمدهای صادراتی را بالا می‌برد.