راهبردهای ملی برای توسعه و تعمیق ساخت داخل در حوزه معدن
در سه دهه اخیر و هم‌زمان با اجرای طرح‌های توسعه‌ای در کشور، تحقق و دستیابی به مسیرهای توسعه‌ای در حوزه‌های اثرگذار یا سرنوشت‌ساز، سرمنشأ یک تحول مدیریتی و تبیین راهبردهای ملی در حوزه‌های مختلف فعالیتی برای اجرای پروژه‌های ملی در زمینه‌های مختلف در کشور بوده است که مصادیق بسیاری را در دل خود جانمایی کرده است.
در شرایط حاضر که حفظ زیرساخت‌ها و نیز ظرفیت‌های به‌دست‌آمده در توسعه ساخت داخل تجهیزات در گروه‌های مختلف کالایی حادث شده، باید ظرفیت‌های پنهان تجارت با کشورهای منطقه، اروپایی، روسیه و نظایر آن را در تعامل دیپلماسی و اقتصاد به دست آورد و با بهره‌گیری از ارزهای ملی در تجارت بین ایران و کشورهای مورد نظر، توان و ظرفیت ساخت داخل را به باروری کامل رساند.
ادامه تلاش‌های دیپلماسی تجاری با همکاری بخش خصوصی واقعی می‌تواند در ادامه فعالیت‌های دیپلماسی تجاری پیگیری شود تا در این حوزه به نتایج قابل قبولی برسیم. البته قابل ذکر است که این راهبرد تنها در شرایط تحریم است که می‌تواند تا حدودی تسهیل‌کننده تجارت دوجانبه با کشورهای هدف باشد.
اگر بخواهیم به راهبردهای ملی برای حمایت از ساخت داخل تجهیزات دست یابیم، لازم است در شرایط سخت و دشوار فعلی به صورت جغرافیایی عمل کنيم و هریک از پتانسیل‌های موجود را مورد واکاوی و شناسایی قرار دهیم.
حرکت در راستای تحقق شعار اقتصاد مقاومتی، گام‌های مؤثری را در توسعه ساخت داخل بر می‌دارد ولی برای رسیدن به خودکفایی، توسعه فناوری‌ها و دانش فنی، ایجاد هسته‌های تحقیق و توسعه نیاز به راهبردهای ملی ساخت و استفاده کامل از ظرفیت‌های بخش خصوصی
کشور دارد.
ضرورت تدوین برنامه‌های گسترده و قراردادهایی با دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان بین‌المللی و داخلی در کنار ایجاد مؤسسه‌های تخصصی به‌ویژه در بخش پایین‌دستی مرتبط با صنایع می‌تواند دانش فنی صنایع در هر حوزه را توسعه داده و به مرحله انجام نهایی برساند.
در اولویت قراردادن سازندگان داخلی نسبت به رقبای خارجی، ترغیب و امتیازدهی به سازندگان خارجی برای مشارکت با سازندگان داخلی، عقد قرارداد با پیش‌پرداخت‌های مناسب، افزایش تعداد سفارش‌ها، تنظیم تقاضاهای خرید با توان سازندگان، حمایت و همکاری در انجام تست‌های کاربردی تجهیزات و رایزنی مداوم برای بهبود کیفی محصولات، استفاده از ظرفیت‌های قانونی نظیر ترک تشریفات مناقصه و ارائه خدمات مشاوره فنی به سازندگان و تحویل نمونه کالا و هماهنگی بازدید از تجهیزات و سایت‌های عملیاتی از جمله اقداماتی است که در حوزه توسعه ساخت داخل بايد
انجام شود.
در این مسیر حمایت از انجام تعمیرات توسط شرکت‌های داخلی به‌عنوان یکی از عوامل مهم در حصول فناوری تجهیز و انجام مهندسی معکوس و توسعه ساخت قطعات یدکی نیز ضروری است؛ چراکه ماشین‌سازی (صنعت ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات خطوط تولید) صنعتی زاینده و زیربنایی است که وضعیت آن در هر کشوری، یکی از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی صنعتی و تولیدی آن کشور است و توسعه صنعتی هر کشوری جز با برنامه‌ریزی ویژه و سرمایه‌گذاری جدی در راستای تقویت توانمندی‌های بومی در صنعت مهم و پایه ماشین‌سازی پیشرفته ممکن نخواهد بود.
بررسی صنعت ماشین‌سازی در بخش معدن و صنایع معدنی کشور حاکی از این موضوع است که این صنعت با وجود داشتن ظرفیت‌های انسانی بالا و فرصت‌های صنعتی و بازار مناسب در داخل و منطقه، در حال حاضر به دلایل مختلف توان رقابت با رقبای خارجی را ندارد.
یکی از مهم‌ترین موانع رشد شرکت‌های فعال در حوزه ساخت ماشین‌آلات صنعتی، عدم توفیق در بازاریابی و فروش محصولات و همچنین نداشتن ابزارهای مالی مناسب برای رقابت با ماشین‌آلات وارداتی است.
دولت باید با دادن مشوق‌های مناسب به خریداران ماشین‌آلات معدنی ساخت داخل، توسعه بازار تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی پیشرفته در بخش معدن و صنایع معدنی ساخت ایران را حمایت كند.
در سه دهه اخیر و هم‌زمان با اجرای طرح‌های توسعه‌ای در کشور، تحقق و دستیابی به مسیرهای توسعه‌ای در حوزه‌های اثرگذار یا سرنوشت‌ساز، سرمنشأ یک تحول مدیریتی و تبیین راهبردهای ملی در حوزه‌های مختلف فعالیتی برای اجرای پروژه‌های ملی در زمینه‌های مختلف در کشور بوده است که مصادیق بسیاری را در دل خود جانمایی کرده است.
در شرایط حاضر که حفظ زیرساخت‌ها و نیز ظرفیت‌های به‌دست‌آمده در توسعه ساخت داخل تجهیزات در گروه‌های مختلف کالایی حادث شده، باید ظرفیت‌های پنهان تجارت با کشورهای منطقه، اروپایی، روسیه و نظایر آن را در تعامل دیپلماسی و اقتصاد به دست آورد و با بهره‌گیری از ارزهای ملی در تجارت بین ایران و کشورهای مورد نظر، توان و ظرفیت ساخت داخل را به باروری کامل رساند.
ادامه تلاش‌های دیپلماسی تجاری با همکاری بخش خصوصی واقعی می‌تواند در ادامه فعالیت‌های دیپلماسی تجاری پیگیری شود تا در این حوزه به نتایج قابل قبولی برسیم. البته قابل ذکر است که این راهبرد تنها در شرایط تحریم است که می‌تواند تا حدودی تسهیل‌کننده تجارت دوجانبه با کشورهای هدف باشد.
اگر بخواهیم به راهبردهای ملی برای حمایت از ساخت داخل تجهیزات دست یابیم، لازم است در شرایط سخت و دشوار فعلی به صورت جغرافیایی عمل کنيم و هریک از پتانسیل‌های موجود را مورد واکاوی و شناسایی قرار دهیم.
حرکت در راستای تحقق شعار اقتصاد مقاومتی، گام‌های مؤثری را در توسعه ساخت داخل بر می‌دارد ولی برای رسیدن به خودکفایی، توسعه فناوری‌ها و دانش فنی، ایجاد هسته‌های تحقیق و توسعه نیاز به راهبردهای ملی ساخت و استفاده کامل از ظرفیت‌های بخش خصوصی
کشور دارد.
ضرورت تدوین برنامه‌های گسترده و قراردادهایی با دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان بین‌المللی و داخلی در کنار ایجاد مؤسسه‌های تخصصی به‌ویژه در بخش پایین‌دستی مرتبط با صنایع می‌تواند دانش فنی صنایع در هر حوزه را توسعه داده و به مرحله انجام نهایی برساند.
در اولویت قراردادن سازندگان داخلی نسبت به رقبای خارجی، ترغیب و امتیازدهی به سازندگان خارجی برای مشارکت با سازندگان داخلی، عقد قرارداد با پیش‌پرداخت‌های مناسب، افزایش تعداد سفارش‌ها، تنظیم تقاضاهای خرید با توان سازندگان، حمایت و همکاری در انجام تست‌های کاربردی تجهیزات و رایزنی مداوم برای بهبود کیفی محصولات، استفاده از ظرفیت‌های قانونی نظیر ترک تشریفات مناقصه و ارائه خدمات مشاوره فنی به سازندگان و تحویل نمونه کالا و هماهنگی بازدید از تجهیزات و سایت‌های عملیاتی از جمله اقداماتی است که در حوزه توسعه ساخت داخل بايد
انجام شود.
در این مسیر حمایت از انجام تعمیرات توسط شرکت‌های داخلی به‌عنوان یکی از عوامل مهم در حصول فناوری تجهیز و انجام مهندسی معکوس و توسعه ساخت قطعات یدکی نیز ضروری است؛ چراکه ماشین‌سازی (صنعت ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات خطوط تولید) صنعتی زاینده و زیربنایی است که وضعیت آن در هر کشوری، یکی از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی صنعتی و تولیدی آن کشور است و توسعه صنعتی هر کشوری جز با برنامه‌ریزی ویژه و سرمایه‌گذاری جدی در راستای تقویت توانمندی‌های بومی در صنعت مهم و پایه ماشین‌سازی پیشرفته ممکن نخواهد بود.
بررسی صنعت ماشین‌سازی در بخش معدن و صنایع معدنی کشور حاکی از این موضوع است که این صنعت با وجود داشتن ظرفیت‌های انسانی بالا و فرصت‌های صنعتی و بازار مناسب در داخل و منطقه، در حال حاضر به دلایل مختلف توان رقابت با رقبای خارجی را ندارد.
یکی از مهم‌ترین موانع رشد شرکت‌های فعال در حوزه ساخت ماشین‌آلات صنعتی، عدم توفیق در بازاریابی و فروش محصولات و همچنین نداشتن ابزارهای مالی مناسب برای رقابت با ماشین‌آلات وارداتی است.
دولت باید با دادن مشوق‌های مناسب به خریداران ماشین‌آلات معدنی ساخت داخل، توسعه بازار تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی پیشرفته در بخش معدن و صنایع معدنی ساخت ایران را حمایت كند.