استفاده 80درصدی از فیلترشکن

شرق: به‌تازگی مرکز افکارسنجی ملت مرکز پژوهش‌های مجلس داده‌های گزارشی از دیدگاه‌های مردم درباره خدمات الکترونیکی و اینترنتی دولت را منتشر کرده است. بر اساس این داده‌ها یک‌سوم کاربران اصلا از سرعت اینترنت خود راضی نیستند و ۸۰ درصد آنها از فیلترشکن استفاده می‌کنند. مرکز افکارسنجی ملت مرکز پژوهش‌های مجلس این نظرسنجی را در بازه زمانی 17 تا 24 آذرماه 1403 انجام داده و هزارو 100 پرسش‌نامه را به ‌صورت تلفنی گردآوری کرده و هدف آن سنجش دیدگاه و استفاده مردم از خدمت الکترونیکی و اینترنتی دولت بوده است. در این گزارش گفته شده 50/3 درصد از پاسخ‌گویان مرد و 49/7 درصد زن هستند. 1/40 درصد در بازه سنی ۱۵ تا 35 سال (جوان)، 2/43 درصد در بازه سنی 36 تا ۵۹ سال (میانسال) و 7/16 درصد در بازه سنی بیش از ۶۰ سال (سالمند) قرار دارند. 33 درصد دارای تحصیلات دانشگاهی، 6/61 درصد دارای تحصیلات غیردانشگاهی و 9/4 درصد نیز بی‌سواد هستند. همچنین 8/74 درصد از پاسخ‌گویان متأهل و 4/16 درصد مجرد هستند. همچنین 8/6 درصد مطلقه هستند یا همسرشان فوت شده است.

میانگین مصرف اینترنت در یک شبانه‌روز

در این پژوهش از پاسخ‌گویان پرسیده شده است که «شما به‌ طور میانگین، در یک شبانه‌روز حدودا چقدر از اینترنت استفاده می‌کنید؟». براساس یافته‌های به دست آمده، 35/7 درصد از مردم به‌ طور متوسط بیش از سه ساعت، 32/2 درصد یک تا سه ساعت و17/4درصد کمتر از یک ساعت در شبانه‌روز از اینترنت استفاده می‌کنند. گفتنی است 6/14 درصد از مردم اصلا از اینترنت استفاده نمی‌کنند. در این گزارش گفته شده نتایج آماری گواه آن است که با افزایش سن، افراد بیشتری اظهار کرده‌اند اصلا از اینترنت استفاده نمی‌کنند.

از سوی دیگر، جوانان در مقایسه با سایر گروه‌های سنی، استفاده بیشتری از اینترنت دارند. با افزایش سطح تحصیلات، استفاده از اینترنت افزایش می‌یابد. شهرنشینان به‌ویژه ساکنان مراکز استان‌ها در مقایسه با روستاییان در طول یک شبانه‌روز به‌ طور متوسط بیشتر از اینترنت استفاده می‌کنند. همچنین هرچه متوسط استفاده افراد از اینترنت بیشتر می‌شود، انجام کارهای اداری آنها در بستر اینترنت افزایش می‌یابد، در حالی که با کاهش مصرف اینترنت، مراجعه حضوری بیشتر می‌شود. نکته دیگر اینکه با افزایش استفاده از اینترنت، پرداخت‌های مربوط به خودرو، قبوض و خدمات قضائی بیشتر به‌ وسیله اپلیکیشن‌ها و سایت انجام می‌شود. از سویی، با کاهش مصرف اینترنت، مراجعه به دفاتر خدمات دولت و خودپرداز بانک‌ها یا به‌ طور کلی مراجعه حضوری بیشتر می‌شود.

ابزار اتصال به اینترنت

در ادامه از همه پاسخ‌گویان به‌جز کسانی که بیان کرده‌اند اصلا از اینترنت استفاده نمی‌کنند، پرسیده شده برای استفاده از اینترنت بیشتر از چه وسیله‌هایی استفاده می‌کنید؟ در پاسخ اغلب کاربران، 94/2 درصد، گوشی همراه را انتخاب کرده‌اند. علاوه بر این، برای اتصال به اینترنت 4/6درصد از لپ‌تاپ یا کامپیوتر و 0/8 درصد از تبلت استفاده می‌کنند. در این گزارش گفته شده‌ نتایج حاصل از آزمون‌های آماری نشان می‌دهد‌ زن‌ها در مقایسه با مردها بیشتر از تلفن همراه استفاده می‌کنند؛ ۹۷ در مقابل92/2 درصد. با افزایش سطح تحصیلات، استفاده از تلفن همراه کمتر می‌شود.

رضایت از سرعت اینترنت

یکی از بخش‌های مهم این پژوهش پرسش مربوط به رضایت از سرعت اینترنت است. یک‌سوم از کاربران، 34/5 درصد، گفته‌اند اصلا از سرعت اینترنت خود راضی نیستند. همچنین 43/2 درصد به‌ میزان کمی و22/2 درصد تا حد زیاد یا خیلی زیادی از سرعت اینترنت رضایت داشته‌اند. در ادامه گفته شده نتایج حاصل‌شده از آزمون‌های آماری نشان می‌دهد‌ نارضایتی مردها از سرعت اینترنت نسبت به زن‌ها بیشتر است؛ به‌ طوری که 41/9 درصد از مردها و 27/1 درصد از زن‌ها اصلا از سرعت اینترنت خود راضی نیستند. ضمن اینکه با افزایش سطح تحصیلات، نارضایتی از سرعت اینترنت بیشتر می‌شود. بالطبع نارضایتی شهرنشینان از سرعت اینترنت بیشتر از روستاییان است. همچنین با افزایش متوسط هزینه ماهانه خانوار، نارضایتی از سرعت اینترنت بیشتر می‌شود.

وضعیت دسترسی به اینترنت

بخش دیگری از این پژوهش به وضعیت دسترسی به اینترنت اختصاص دارد. از همه پاسخ‌گویان به‌جز کسانی که بیان کرده‌اند اصلا از اینترنت استفاده نمی‌کنند، پرسیده شده است «وضعیت دسترسی شما به اینترنت در محدوده محل سکونتتان چگونه است؟». 55/1 درصد بیان کردند که اینترنت در محل سکونتشان همیشه در دسترس است و 41/3 درصد می‌گویند فقط برخی از مواقع در دسترس است. مطابق با نتایج آماری حاصل‌شده، دسترسی کاربران شهری به اینترنت بیشتر از روستاییان است.

کاربرانی که امور اداری خود را به‌ وسیله اینترنت انجام می‌دهند، بیشتر ابراز کرده‌اند که در محل سکونتشان اینترنت همیشه در دسترس است. کاربرانی که به ‌طور کلی به اینترنت دسترسی ندارند، بیشتر اظهار کرده‌اند با مراجعه حضوری به اداره‌ها یا دفاتر خدمات الکترونیک، امور اداری خود را انجام می‌دهند. فقط 17/9 درصد از کاربران ابراز کرده‌اند که در محدوده محل سکونتشان همیشه اینترنت در دسترس است و از سرعت آن رضایت دارند. علاوه بر این ۱۵ درصد از کاربران همیشه به اینترنت دسترسی دارند اما اصلا از سرعت آن راضی نیستند.

نوع فیلترشکن مورد استفاده

از همه پاسخ‌گویان به‌جز کسانی که بیان کرده‌اند اصلا از اینترنت استفاده نمی‌کنند، پرسیده شده است از چه نوع فیلترشکنی استفاده می‌کنید؟ در پاسخ، 49/4 درصد از کاربران اینترنت فیلترشکن رایگان و30/3 درصد فیلترشکن پولی را انتخاب کرده‌اند. از طرفی، 18/9درصد از کاربران اینترنت بیان کردند که اصلا از فیلترشکن استفاده نمی‌کنند. نتایج آماری بیان می‌کند، مردها بیشتر از زن‌ها از فیلترشکن پولی استفاده می‌کنند؛ 34/5 در مقابل 26/9 درصد. همچنین سالمندان کمتر از سایر گروه‌های سنی از فیلترشکن رایگان استفاده می‌کنند. از طرفی، با افزایش سن، عدم استفاده از فیلترشکن بیشتر می‌شود. علاوه بر این ذکر شده که با افزایش سطح تحصیلات، استفاده از فیلترشکن پولی و رایگان بیشتر می‌شود. ساکنان روستاها در مقایسه با شهرنشینان کمتر از فیلترشکن استفاده می‌کنند. علاوه بر این، خریدن فیلترشکن در میان ساکنان مراکز استان‌ها بیشتر رواج دارد. با کاهش متوسط هزینه ماهانه خانوار، استفاده از فیلترشکن کمتر می‌شود.

توانایی رفع فیلترینگ توسط دولت پزشکیان

بخش آخر این گزارش به توانایی رفع فیلترینگ توسط دولت مسعود پزشکیان اختصاص دارد. از پاسخ‌گویان پرسیده شده که به‌نظر شما دولت آقای پزشکیان چقدر می‌تواند فیلترینگ و محدودیت شبکه‌های اجتماعی را رفع کند؟ با وجود اینکه 31/7 درصد از کاربران اینترنت معتقدند دولت پزشکیان تا حد «زیاد یا خیلی زیادی» توان رفع محدودیت شبکه‌های اجتماعی را دارد، 26/7 درصد به آن احتمال کمی داده و 24/8 درصد رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در دولت او را منتفی می‌دانند. ناگفته نماند در رفع فیلترینگ و محدودیت شبکه‌های اجتماعی زن‌ها بیشتر از مردها بر این باورند که دولت پزشکیان توانایی قابل توجهی دارد؛ 45/3 در مقابل 31/4 درصد. همچنین روستاییان به رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی توسط دولت پزشکیان خوش‌بین‌تر هستند؛ 48/3 درصد.

تجربه کاربران در استفاده از خدمات دولت

این گزارش به تجربه کاربران در استفاده از خدمات دولت هم پرداخته است. آمارهای گزارش مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد59/2 درصد پاسخ‌دهنده‌ها کارهای اداری و دولتی خود را به ‌صورت حضوری انجام می‌دهند و30/1درصد آنها این خدمات را به‌ صورت اینترنتی انجام می‌دهند. 10/2 درصد از افراد هم از دیگران می‌خواهند این کارها را برای آنها انجام دهند. 

بر اساس داده‌ها ، افرادی که تحصیلات زیر دیپلم دارند بیشتر از سایر افراد به‌ صورت حضوری به ادارات مراجعه می‌کنند و افرادی که تحصیلات دانشگاهی دارند، کارهای اداری خود را بیشتر به ‌صورت اینترنتی انجام می‌دهند. 38/9 پاسخ‌دهنده‌ها در پاسخ به سؤالی درباره توانایی و مهارت‌های لازم برای انجام کارهای اداری به ‌صورت اینترنتی، توانایی خود را کم ارزیابی کرده‌اند و 11/8 درصد اعلام کرده‌اند اصلا مهارت این کار را ندارند. علاوه بر این، 44/8 درصد مردم پیچیدگی انجام کارهای اداری به ‌صورت اینترنتی را کم می‌دانند و 40/6درصد این موضوع را «زیاد یا خیلی زیاد» عنوان کرده‌اند.

امید به رفع فیلترینگ؟

علی‌رغم اینکه این پژوهش گفته عده‌ای معتقدند دولت پزشکیان توانایی رفع فیلترینگ را دارد، باید دید در روزهای پایانی سال گام دیگری برای رفع فیلترینگ توسط دولت برداشته می‌شود یا نه. چندی پیش شایعه‌ای در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها منتشر شده مبنی بر اینکه تلگرام و یوتیوب به مناسبت ۲۲ بهمن و روز پیروزی انقلاب اسلامی‌ رفع فیلتر می‌شوند. تلگرام در سال ۱۳۹۸ فیلتر شد اما حتی بعد از فیلترشدن نیز همچنان محبوب‌ترین و پراستفاده‌ترین پیام‌رسان و شبکه اجتماعی در بین کاربران ایرانی محسوب می‌شود. تعداد کاربران فعال ایرانی در تلگرام، بین ۴۰ تا ۴۵ میلیون نفر‌ تخمین زده شده است. یوتیوب نیز به دانشگاه مجازی معروف‌ و از پلتفرم‌های بسیار پرطرفدار در جهان است. 22 بهمن آمد و رفت اما خبری از رفع فیلترینگ این دو نبود. باید دید برنامه رفع فیلترینگ در سال جدید و حتی روزهای پیش‌رو چطور خواهد بود.