تفنگ‌ها را زمین بگذارید

‌عبدالرحمن فتح‌الهی: سرانجام پس از انتظار برای انتشار پیام عبدالله اوجالان، هیئت «امرالی» وابسته به دم‌پارتی، روز پنجشنبه برای سومین‌بار با عبدالله اوجالان، رهبر در بند PKK در زندان فوق‌امنیتی امرالی دیدار کرد. این هیئت شامل احمد ترک، پروین بولدان، سری ثریا ‌اندر، تولای حاتم‌اوغلو، تونجر بکرخان، چنگیز چیچک و فائق اوزگور اَرول بود. همچنین‌ سه زندانی دیگر به نام‌های عمر خیری کُنار، حامیلی ییلدریم و ویسی آکتاش نیز در این دیدار حضور داشتند. در جریان این نشست، بیانیه‌ای مشترک از سوی عبدالله اوجالان، سه زندانی همراه و هیئت امرالی تنظیم و منتشر شد. هرچند فیلمی از این بیانیه ضبط شد، اما این تصاویر به هیئت تحویل داده نشد و تنها چند عکس از لحظات این دیدار در اختیار آنان قرار گرفت.

البته دو مقام ترک پیش از انتشار پیام اوجالان و بدون ذکر نامشان به میدل‌ایست‌آی گفته‌ بودند که ممکن است این بیانیه از طریق ویدئو منتشر شود، با وجود اینکه یلماز تونچ، وزیر دادگستری ترکیه، پیش‌تر احتمال انتشار پیام تصویری اوجالان را رد کرده بود. پس از این دیدار، هیئت امرالی به استانبول بازگشته و در هتل Elite World در منطقه بی‌اوغلو نشست خبری برگزار کرد. این کنفرانس خبری که از ساعت ۱۷ ‌‌به وقت محلی آغاز شد، شامل قرائت پیام تاریخی عبدالله اوجالان با محوریت صلح و جامعه دموکراتیک بود.

فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک

عبدالله اوجالان بیانیه خود با عنوان فراخوان «صلح و جامعه دموکراتیک» را صادر کرد که متن آن به شرح زیر است: PKK در قرن بیستم که پرتلاطم‌ترین قرن تاریخ از نظر خشونت بود، در بستر جنگ‌های جهانی، جنگ سرد، انکار واقعیت کُردها و محدودیت‌های گسترده در زمینه آزادی‌ها، به‌ویژه آزادی بیان شکل گرفت. این سازمان از نظر تئوری، برنامه، استراتژی و تاکتیک، به‌شدت تحت تأثیر نظام واقع‌گرای سوسیالیستی آن دوران قرار داشت. با فروپاشی سوسیالیسم واقع‌گرا در دهه ۱۹۹۰ به دلیل مشکلات داخلی، همراه با افزایش آزادی بیان و کاهش انکار هویت در کشور، PKK دچار بحران معنا و تکرار مفرط شد. بنابراین‌ مانند بسیاری از سازمان‌های مشابه، دوران خود را به پایان رسانده و انحلال آن ضروری است.

روابط کردها و ترک‌ها

در بخش دیگری از بیانیه اوجالان آمده است: «ترک‌ها و کردها در طول بیش از هزار سال تاریخ خود، برای حفظ موجودیتشان و مقاومت در برابر قدرت‌های هژمونیک، همواره نوعی اتحاد داوطلبانه را ضروری دانسته‌اند. اما در 200 سال اخیر، مدرنیته سرمایه‌داری به دنبال شکستن این اتحاد بوده است. نیروهای تحت تأثیر این روند، به‌ویژه براساس مبانی طبقاتی، این هدف را پذیرفته و در جهت آن حرکت کرده‌اند. تفسیر تک‌بعدی جمهوری‌خواهی، این روند را تسریع کرده است. امروز که این روابط تاریخی به مرحله‌ای شکننده رسیده‌، ضروری است که بر پایه روحیه برادری و با در نظرگرفتن باورهای دینی، این روابط را از نو تنظیم کنیم».

ضرورت جامعه دموکراتیک

رهبر زندانی حزب کارگران کردستان ترکیه ادامه داد که «PKK به‌عنوان طولانی‌ترین و گسترده‌ترین جنبش اعتراضی و خشونت‌آمیز در تاریخ جمهوری ترکیه، حمایت اجتماعی خود را به دلیل بسته‌بودن راه‌های سیاست دموکراتیک به ‌دست آورد. ناسیونالیسم افراطی که به‌طور اجتناب‌ناپذیر به سوی راه‌حل‌هایی مانند دولت-ملت جداگانه، فدرالیسم، خودمختاری اداری و راهکارهای فرهنگی‌محور سوق پیدا می‌کند، قادر به ارائه پاسخی به جامعه‌شناسی تاریخی نیست. احترام به هویت‌ها، آزادی بیان و سازمان‌یابی دموکراتیک تمام گروه‌های اجتماعی، تنها در چارچوب یک جامعه و نظام سیاسی دموکراتیک ممکن است». به گفته او «قرن دوم جمهوری ترکیه تنها در صورتی می‌تواند به پایداری و همزیستی برادرانه دست یابد که با دموکراسی تکمیل شود. هیچ راهی جز دموکراسی برای جست‌وجوی سیستم و تحقق آن وجود ندارد و نمی‌تواند وجود داشته باشد. 

توافق دموکراتیک، تنها روش ممکن است. دوره صلح و جامعه دموکراتیک، نیازمند زبانی مطابق با این واقعیت است».

فراخوان به خلع سلاح و انحلال PKK

در فراز مهمی از بیانیه اوجالان، او فراخوانی برای «خلع سلاح و انحلال PKK» داشت و عنوان کرد: «در این فضای سیاسی که با فراخوان دولت باغچه‌‌لی، اراده‌ای که رئیس‌جمهور نشان داده و رویکرد مثبت سایر احزاب سیاسی به این درخواست ایجاد شده است، من فراخوان خلع سلاح را اعلام کرده و مسئولیت تاریخی این تصمیم را بر‌عهده می‌گیرم. همان‌طور که هر حزب و تشکل مدرن به اجبار منحل نشده است، به‌ صورت داوطلبانه می‌تواند خود را با دولت و جامعه ادغام کند، شما نیز کنگره خود را تشکیل دهید و تصمیم بگیرید: تمام گروه‌ها باید سلاح‌های خود را زمین بگذارند و PKK خود را منحل کند. به تمام گروه‌هایی که به هم‌زیستی مشترک ایمان دارند و به این فراخوان گوش می‌دهند، درود می‌فرستم». گفتنی است‌ پس از انتشار این بیانیه، سری ثریا اندر اطلاع داد که عبدالله اوجالان به هیئت اعلام کرده است: «بدون شک، خلع سلاح در عمل و انحلال PKK مستلزم به رسمیت شناخته‌شدن مسیر سیاست دموکراتیک و ابعاد حقوقی آن است».

واکنش تهران

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، با استقبال از فراخوان عبدالله اوجالان برای کنار‌گذاشتن سلاح، این تصمیم را گامی مهم در جهت نفی خشونت دانست. او تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران از هر روندی که موجب توقف تروریسم و تقویت امنیت در کشور همسایه ترکیه شود، استقبال می‌کند و امیدوار است که این تحول در سطح منطقه نیز آثار مثبت به همراه داشته باشد».

واکنش‌های متفاوت کُردی

به دنبال انتشار پیام عبدالله اوجالان شاهد واکنش‌هایی در سطح منطقه بودیم که گاهی متفاوت از همدیگر بود. از یک‌سو برخی چهره‌ها و جریان‌های سیاسی کردی اقلیم کردستان عراق از فراخوان رهبر پ.ک.ک استقبال کردند؛ همچنان‌ که در همین رابطه مسعود بارزانی (رهبر حزب دموکرات کردستان عراق)، نچیروان بارزانی (رئیس اقلیم کردستان عراق)، مسرور بارزانی (نخست‌وزیر اقلیم کردستان عراق)، قباد طالبانی، (معاون نخست‌وزیر اقلیم کردستان عراق)، بافل طالبانی، (رئیس اتحادیه میهنی کردستان)، علی باپیر (رئیس جماعت عدالت کردستان)، صلاح‌الدین بهاءالدین (دبیرکل اتحاد اسلامی کردستان) با انتشار بیانیه‌های جداگانه‌ای از این پیام و فراخوان برای کنارگذاشتن سلاح استقبال کردند. وزارت امور خارجه عراق هم با انتشار بیانیه‌ای از ابتکار اوجالان استقبال کرده و آن را گامی مثبت و مهم در راستای برقراری ثبات در منطقه دانست.

در مقابل، چهره‌ها و جریان‌های سیاسی کردی سوریه ارزیابی متفاوتی از پیام اوجالان داشتند. همچنان که مظلوم کوبانی، فرمانده کل نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF)، درباره پیام تاریخی اوجالان اظهار نظر و اعلام کرد: «این پیام برای PKK است و به آنها ارتباطی ندارد». صالح مسلم، عضو شورای ریاستی حزب اتحاد دموکراتیک (PYD)، نیز طی گفت‌وگویی با خبرگزاری مزوپوتامیا، به ارزیابی این فراخوان پرداخت و عنوان کرد: «نیروهای سوریه دموکراتیک (QSD) و مدیریت خودگردان شمال و شرق سوریه به زودی برای بررسی آن تشکیل جلسه داده و نقشه راهی ترسیم خواهند کرد». بااین‌حال صالح مسلم تأکید داشت: «وضعیت ما در شمال و شرق سوریه متفاوت است و مسئولان ما درباره آینده روابط با دولت سوریه تصمیم خواهند گرفت».

‌با وجود این وزگور اوزل، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP)، اعلام کرد حل مسئله کُرد باید به‌ صورت شفاف، در چارچوب پارلمان و با مشارکت همه اقشار جامعه انجام شود. افغان اعلا، معاون رئیس حزب عدالت و توسعه، هم در گفت‌وگو با شبکه A Haber درباره بیانیه اخیر اوجالان، این اقدام را یک فرصت برای پایان‌دادن به درگیری‌ها توصیف کرد.

 درخواست برای آزادی اوجالان

به دنبال انتشار بیانیه پنجشنبه، شاخه حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (دم‌ پارتی)، پنجشنبه ۲۷ فوریه نشست خبری را در دیاربکر برگزار کرد. در این نشست، «گلشن اوزر»، عضو ریاست مشترک شاخه دم‌ پارتی، بیان کرد: «اوجالان در پیام خود، دیدگاه و پیشنهادهایش را درباره حل مسئله کُرد به‌طور‌کلی ارائه می‌کند و ما هم به اجرای آن پایبند خواهیم بود». لذا این عضو ارشد دم پارتی از دولت ترکیه خواست که پس از انتشار پیام عبدالله اوجالان، او را از زندان آزاد کند. اوزر تأکید کرد: «مردم کرد در تمام مناطق کردنشین و سراسر جهان منتظر پخش پیام تاریخی اوجالان هستند که برای برقراری آرامش و صلح در منطقه بسیار مهم است».

واکنش آمریکا، اروپا و سازمان ملل

در ادامه واکنش‌ها به پیام اوجالان، کاخ سفید هم این فراخوان را «یک تحول مهم» خواند و اعلام کرد: «ما معتقدیم [این اقدام] به برقراری صلح در این منطقه پرتنش کمک خواهد کرد». آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان هم روز جمعه در واکنش به بیانیه عبدالله اوجالان از درخواست او برای زمین‌گذاشتن سلاح و انحلال این گروه استقبال‌ و در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما از فراخوان امروز عبدالله اوجالان به پ.ک.ک و گروه‌های نزدیک به آن برای زمین‌گذاشتن سلاح و انحلال پ.ک.ک استقبال می‌کنیم». یک سخنگوی اولاف شولتس، صدر اعظم آلمان، معتقد بود: «درخواست اوجالان در نهایت فرصتی به‌منظور غلبه بر مبارزه خشونت‌آمیز و رسیدن به صلحی پایدار برای مسئله کردی ایجاد کرده است».

از سوی دیگر، وزارت خارجه انگلیس هم در بیانیه‌ای اعلام کرد‌ ما از حرکت مردم ترکیه به سمت صلح و امنیت استقبال می‌کنیم. استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل، نیز اظهار کرد‌ آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، از پیام اوجالان و این تحول مهم استقبال می‌کند و این نشان‌دهنده بارقه امیدی است که منجر به حل یک درگیری طولانی‌مدت می‌شود.