«اردوغان» پوتین جدید خاورمیانه؛ برنامه آنکارا برای سوریه پسابشار

عبدالرحمن فتح الهی: وزیر خارجه ترکیه روز یکشنبه برای دیدار با مسئولان دولت موقت سوریه وارد دمشق شد و با الجولانی دیدار کرد. به نوشته ایسنا، «هاکان فیدان» وزیر خارجه ترکیه به همراه هیئتی در دیدار با مقامات دولت جدید سوریه پیرامون آینده روابط دمشق و آنکارا گفت وگو کردند. در همین باره خبرگزاری اسپوتنیک پیشتر گزارش داد که هیئت بلندپایه ترکیه با خودروهای حامل پرچم ترکیه از مرز سوریه و ترکیه عبور و به سمت دمشق پایتخت سوریه حرکت کرد.

«برهان کوراوغلو» کاردار سفارت ترکیه در دمشق نیز در مصاحبه‌ای خبر داد که «پس از هاکان فیدان، وزیر امور خارجه کشورمان، اردوغان رئیس‌جمهور ما هم در حال بررسی آمدن به دمشق است.» این تحولات در پی سقوط حکومت بشار اسد رخ می‌دهد و ترکیه و سوریه شروع به برقراری مجدد روابط دیپلماتیک کرده‌اند. سفر اخیر «ابراهیم کالین» رئیس اطلاعات ترکیه به دمشق، توجهات را به سفر احتمالی اردوغان جلب کرده است.

جزئیات برنامه سفر اردوغان به سوریه

در راستای تبیین اهداف سفر هاکان فیدان به سوریه، رجب طیب اردوغان قبل‌تر گفته بود که سفر وزیر امور خارجه به دمشق با تمرکز روی روابط در حال توسعه بین ۲ کشور ترکیه و سوریه خواهد بود. اردوغان این را هم عنوان داشت که «امیدوارم وزیر امور خارجه کشورمان بتواند روی ساختار جدید با سوریه کار کند.» همزمان نشریه «ترکیه گازته» هم به نقل از منابع امنیتی جزئیات برنامه سفر اردوغان را اعلام کرد و گزارش داد که رئیس جمهور ترکیه طی ۱۵ روز آینده به سوریه خواهد رفت.

به ادعای این نشریه ترک زبان، اردوغان در سفر به دمشق به مسجد جامع اموی رفته و آنجا نماز خواهد خواند و همچنین با احمد الشرع موسوم به ابومحمد الجولانی، رئیس دوره انتقالی سوریه دیدار خواهد کرد. رئیس جمهور ترکیه همچنین با ترکمن‌های سوریه دیدار و گفت وگو خواهد داشت. همزمان گفته شده که بالاترین میزان وضعیت امنیتی از زمین و آسمان در شهرهای مختلف حماه، حمص، ادلب و دمشق از زمین و آسمان برای سفر اردوغان در دستور کار است و تجهیزات راداری ترکیه نیز به سوریه منتقل شده است. ترکیه گازته، این سفر را به صورت سمبلیک نماد عادی سازی روابط دو کشور خوانده است. اسپوتنیک هم به نقل از رسانه‌های ترکیه نوشت که، « هیئتی بزرگ شامل وزرای بخش اقتصادی آنکارا، اردوغان را در سفر به سوریه همراهی خواهند کرد». هم چنانی که روزنامه حریت گزارش داد که در این سفر اردوغان، همچنین وزرای حوزه سرمایه‌گذاری ترکیه نیز در دمشق حضور خواهند داشت.»

اردوغان در سوریه دنبال چیست؟

هر چند طی هفته‌های گذشته محافل سیاسی و رسانه‌ای منطقه و جهان به کررات و از زوایای مختلف اهداف ترکیه و اردوغان از توسعه نفوذ در سوریه را بررسی کرده‌اند، اما رسانه عبری جروزالم پست هم در تازه‌ترین تحلیل خود با نامیدن اردوغان به عنوان «پوتین جدید خاورمیانه»، مدعی شد که، «ترکیه به قدرت در سوریه چشم دوخته است در حالی که اسرائیل با عصبانیت نظاره‌گر است. به نوشته اطلاعات، جروزالم پست ادامه داد که، «اگر ترکیه تصمیم به تسلیح نیروهای شورشی بگیرد، مشخص نیست اسرائیل چگونه پاسخ خواهد داد و آیا می‌تواند جلوی انتقال تسلیحات مورد حمایت آمریکا را بگیرد یا خیر؟ آسودگی اولیه در تشکیلات دفاعی اسرائیل پس از سقوط رژیم اسد و عقب نشینی نیروهای ایرانی در منطقه، جای خود را به نگرانی در مورد ظهور شاخه سنی اخوان المسلمین، دشمن اسرائیل و با حمایت قطر و ترکیه داده است.»

این امر پیامدهای قابل توجهی را به همراه خواهد داشت. اول از همه، اگر ترکیه تصمیم به تسلیح نیروهای شورشی بگیرد، مشخص نیست که اسرائیل چگونه پاسخ خواهد داد و آیا می‌تواند مانع از انتقال تسلیحات آمریکایی شود یا خیر؟ با توجه به تیرگی روابط بین ترامپ و اردوغان، نهاد امنیتی اسرائیل امید بالقوه‌ای را در دولت آتی دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب، علیه ترکیه و به نفع اسرائیل می‌بیند. از طرف دیگر لازم به ذکر است در سال‌های اخیر حتی درخواست‌هایی مبنی بر خروج ترکیه از ناتو مطرح شده است.

اهداف توسعه طلبانه دولت ورشکسته اردوغان

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه خلأ ایجاد شده در منطقه را در اوایل جنگ روسیه و اوکراین شناسایی کرد و تلاش کرده خود را به عنوان "پوتین جدید" معرفی کند. او در حال پیشبرد ساخت خط لوله گاز با همکاری آذربایجان با هزینه روسیه و ایران، افزایش ترافیک هوانوردی از طریق ترکیه و شاید مهمتر از همه برای او، تصرف خاک سوریه، شکست دادن کردها در منطقه و تأثیرگذاری بر رژیم آینده سوریه است. همه این‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که اقتصاد کشورش در حال فروپاشی است. بر اساس ارزیابی‌های غربی، انتظار می‌رود اردوغان در روزهای آینده کردها را شکست دهد، زیرا دولت بایدن علاقه‌ای به دخالت ندارد. برای مداخله ترکیه همچنین احتمالاً نقاط کنترلی را تصرف خواهد کرد که یک منطقه حائل برای خود ایجاد می‌کند.

رسانه عبری جروزالم پست در ادامه می نویسد: «ارتش اسرائیل حضور خود را در منطقه حائل در خاک سوریه تقویت کرده است و تا اطلاع ثانوی در خاک سوریه باقی خواهد ماند. بر اساس دستورالعمل‌های فعلی، ارتش اسرائیل برای گذراندن زمستان در خاک سوریه آماده می‌شود که شامل انتقال تجهیزات ویژه، ایجاد پاسگاه‌ها و ایجاد مسیرهای جایگزین برای دور زدن روستاها می‌شود. تجاوز به خاک سوریه در حالی انجام می‌شود که اسرائیل برای سناریوهای افراطی بالقوه، شامل مواجهه با شورشیان یا سایر نیروهای مسلح در منطقه آماده می شود. ارتش اسرائیل، منطقه حائل در حال ایجاد در خاک سوریه را به عنوان یک کمربند حفاظتی برای مرزها و جوامع اسرائیلی دیده و خود را محق می‌داند.»