دعوت به گفت‌وگو در سایه تجربه شکست برجام

به گزارش گروه رسانه ای شرق، عباس عراقچی، وزیر امور جمهوری اسلامی ایران، در مقاله‌ای منتشر شده در روزنامه واشنگتن‌پست به تبیین رویکرد تهران در قبال مناسبات اخیر با ایالات متحده پرداخت. وی تصریح می‌کند که در هفته‌های اخیر، پیام‌ها و نامه‌هایی میان دو طرف مبادله شده که برخلاف برخی تحلیل‌ها، از نگاه ایران نه نمادین، بلکه تلاشی واقعی برای کاستن از سوءتفاهم‌ها و گشودن مسیر گفت‌وگو بوده است. عراقچی با اشاره به آمادگی جمهوری اسلامی برای ورود به گفت‌وگوی هدفمند و مسئولانه، از برگزاری مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در عمان خبر می‌دهد و تأکید می‌کند این روند، هرچند دشوار، اما مسبوق به سابقه است. او یادآور می‌شود که در سال ۲۰۲۱ نیز مذاکراتی با همین شیوه و با میانجی‌گری اتحادیه اروپا صورت گرفت که اگرچه به توافق نهایی منجر نشد، اما از کارآمدی دیپلماسی غیرمستقیم حکایت داشت. 

به گفته عراقچی، انتخاب مذاکرات غیرمستقیم نه ناشی از ملاحظات ایدئولوژیک، بلکه محصول تجربه‌ای عملی و در پاسخ به بی‌اعتمادی عمیق نسبت به نیت‌های طرف آمریکایی است. ایران این تردید را نتیجه ادامه سیاست «فشار حداکثری» از سوی واشنگتن می‌داند؛ سیاستی که فضای تعامل را تخریب و پیام نادرستی به‌جای دیپلماسی ارسال می‌کند. وی با تأکید بر موضع همیشگی جمهوری اسلامی در مخالفت با سلاح هسته‌ای، تصریح می‌کند که نه‌تنها ایران هیچ‌گاه به‌دنبال تسلیحات هسته‌ای نبوده، بلکه تمامی ارزیابی‌های نهادهای اطلاعاتی غرب نیز این موضع را تأیید کرده‌اند. عراقچی همچنین خاطرنشان می‌سازد که ایران هم‌اکنون نیز به چارچوب برجام پایبند است، اما تجربه عهدشکنی طرف‌های غربی سبب شده که تهران خواهان دریافت تضمین‌هایی روشن و عملی برای هر توافق جدید باشد. 

او در ادامه به ظرفیت‌های اقتصادی ایران اشاره کرده و این تصور را نادرست می‌داند که ایران بازاری بسته است. از نگاه وی، این تحریم‌ها و محدودیت‌های آمریکاست که مانع ورود شرکت‌های بین‌المللی به بازار ایران شده، نه تهران. در پایان، عراقچی بر ترجیح قطعی ایران برای حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات تأکید کرده و هشدار می‌دهد که هرگونه تلاش برای تحمیل از طریق تهدید، با واکنشی قاطع مواجه خواهد شد. وی توپ را در زمین واشنگتن می‌داند و معتقد است که این تصمیم با ایالات متحده است که راه تعامل یا تقابل را برگزیند. 

از بی‌اعتمادی تا واقع‌گرایی؛ نقشه راه تهران برای تعامل 

مقاله عباس عراقچی در روزنامه واشنگتن‌پست را می‌توان تلاشی هوشمندانه برای تبیین منطق دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در شرایط پیچیده کنونی قلمداد کرد. این متن، از یک سو، به بیان آمادگی تهران برای ورود به گفت‌وگوی مبتنی بر احترام متقابل می‌پردازد و از سوی دیگر، واقع‌گرایانه و بدون ساده‌انگاری به دلایل تردید و بی‌اعتمادی عمیق ایران نسبت به نیت‌های واقعی ایالات متحده اشاره می‌کند. نقطه‌ ثقل مقاله، تأکید بر این اصل است که ایران دیپلماسی را نه از سر ضعف، بلکه از موضع قدرت و عقلانیت دنبال می‌کند. عراقچی با استناد به تجربه‌های پیشین و نیز اشاره به پیچیدگی مذاکرات غیرمستقیم در سال‌های اخیر، استدلال می‌کند که مسیر گفت‌وگو، علی‌رغم دشواری، همچنان ممکن و مؤثر است؛ مشروط بر آنکه طرف آمریکایی اراده واقعی برای توافق داشته باشد، نه صرفاً نمایش دیپلماتیک. 

در بُعد هسته‌ای، نویسنده با نقل ارزیابی‌های نهادهای اطلاعاتی غربی، تلاش می‌کند خط بطلانی بر ادعاهای تهدیدآمیز آمریکا بکشد و تأکید کند که ایران نه‌تنها به دنبال تسلیحات هسته‌ای نیست، بلکه همچنان به تعهدات خود در چارچوب برجام پایبند است؛ اما از تجربه‌ عهدشکنی طرف‌های مقابل، به این جمع‌بندی رسیده که بدون دریافت ضمانت‌های عملی، توافقی جدید نمی‌تواند پایدار باشد. در نهایت، عراقچی با هوشمندی توپ را در زمین واشنگتن قرار می‌دهد؛ اینکه مسیر تعامل باز است، اما مشروط به تغییر در زبان و رفتار آمریکا. جمهوری اسلامی ایران با اعتماد به توان ملی خود، سیاست صلح‌طلبی را پیش می‌برد، اما در برابر فشار و تحمیل، متحد و مقتدر باقی خواهد ماند.