کاندیداهای انتخابات چهاردهم در مورد محدودیت اینترنت و فیلترینگ چه گفتند؟

بیش از دوسال است که اینترنت در کشور با محدودیت و اختلال گاه و بیگاه همراه است و فیلترینگ سرویس‌های مختلف به بخش جدایی‌ناپذیر آن تبدیل شده است. برای همین بسیاری از کاربران چشم‌ انتظار این هستند که شروع دولت جدید شاید همراه با بازشدن فضای مجازی باشد. با این حال کاندیداهای چهاردهمین دور از انتخابات ریاست جمهوری نظرات مختلفی در مورد اینترنت و فیلترینگ و حتی صیانت دارند. شب گذشته ( یک تیر) بخشی از موضوع سومین مناظره کاندیدادهای دور چهاردهم ریاست جمهوری به موضوع فضای مجازی اختصاص داشت. در این بخش از مناظره اکثر کاندیداها اعلام کردند که با فیلترینگ مخالفند، اما همگی متفق‌القول به این موضوع اشاره کردند که در شرایط بحرانی مانند دیگر کشورها این یک روال عادی است که روی اینترنت محدودیت‌های اعمال شود.

به گزارش «فن‌زی»، در این مناظره هر کدام از کاندیداها نظرات مختلفی در مورد اینترنت و فیلترینگ داشتند. برای مثال مصطفی پورمحمدی، تاکید کرد: «اینکه خیلی اوقات صورت مساله را پاک و روی فیلترینگ تمرکز کنیم خوب نیست، در یک مقطعی کار قابل دفاع است، اما ادامه دار شدن آن باعث حضور مافیای VPN می‌شود. همچنین باقر قالیباف هم به صورت صریح اعلام کرد: « با موضوع فیلترینگ مخالف است، چون خطرات و فساد زیادی به دنبال خواهد داشت.» اما او تاکید کرد که در موارد بحرانی، باید محدویت‌هایی روی اینترنت اعمال شود. در ادامه هم مسعود پزشکیان، دیگر کاندیداری انتخابات ریاست جمهوری هم گفت: «من به ریاست برسم قطع یقین در رابطه با ممنوعیت‌هایی که گذاشتند و باعث اعصبانیت شده و به دنبال خود تخریب کسب‌وکارها را به دنبال داشته جلویش را با قاطعیت خواهم گرفت.»

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، هم که به عنوان کاندیدا و مدافع دولت ابراهیم رئیسی در این مناظره شرکت می‌کند نسبت به سیاست‌های فیلترینگ انتقاد کرد، اما تاکید کرد که در دولت سیزدهم فعالیت‌های زیادی برای بالا بردن و بهبود سرعت و کیفیت اینترنت شده است. علیرضا زاکانی هم در این مناظره تاکید کرد که نباید طرح صیانت را با فیلترینگ مخلوط کرد، چرا که فضای مجازی به طرح صیانت نیاز دارد. از طرفی تنها کسی که در این مناظره نظری در مورد محدودیت و فیلترینگ نظری ارائه نکرد سعید جلیلی بود. او به جز دفاع از سکوهای داخلی و توسعه آنها نظر دیگری در این زمینه ارائه نکرد.

مافیای فیلترشکن بیداد می‌کند

مصطفی پورمحمدی، به عنوان اولین سخنران در مناظره شب گذشته در مورد موضوع فضای مجازی به انتقاد از کارهای اشتباهی که در دولت‌های گذشته در این زمینه رخ داده است پرداخت. او تاکید کرد که باید ابتدا این فضا را شناخت، اهمت آن را درک کرد، تهدیدهای آن را به خوبی ارزیابی کرد و روی فرصت‌ها دست گذاشت، کاری که به باور آن تاکنون رخ نداده است.

او با اشاره به اینکه نباید تنها روی فیلترینگ تمرکز کنیم هرچند در حال حاضر با مافیای فیلترشکن مواجه هستیم گفت: «

نباید تنها روی فیلترینگ تمرکز کنیم البته درحال حاضر با مافیای فیلترشکن هم مواجه هستیم. همواره دغدغه اصلی من این بوده است تا یک پیام رسان توانمند برای پاسخگویی نیاز داخلی، منطقه‌ای و جهانی ایجاد کنیم.متاسفانه برخی دیدند سود در آن است هر موسسه و نهادی برای خودش یک پیام‌رسان داشته باشد در نهایت ده‌ها پیام‌رسان بومی ایجاد شد.» او از همکاری دولت‌های شرقی و غربی برای راه‌اندازی یک پیام‌رسان خبرداد و اعلام کرد: «بارها گفتم که با یک پیام‌رسان خارجی البته شرقی کار کنیم و این پیام رسان حاضر بود با ما شریک شود و حتی در این زمینه یک پیام رسان غربی هم اعلام آمادگی کرد و مذاکراتی در این زمینه شد اما آقایان عقب کشیدند.»

او با بیان اینکه فیلترینگ در مقطعی درست بود، تاکید کرد که اما این شرایط نباید ادامه پیدا می‌کرد. او با انتقاد از باقر قالیباف که ۴ سال رئیس مجلس بوده و برای قانون‌مند کردن فضای مجازی کاری نکرده گفت:‌ «شما حرفای قشنگی می‌زنید و دغدغه‌های شما را در این زمینه قبول دارم، ولی چرا در زمانی که رئیس مجلس بودید این دغدغه‌ها را پیگیری نکردید در حالی که مجلس قدرت کافی برای این کار داشت. فروش VPNها جلوی چشم ما اتفاق می‌افتد و گردش مالی آن نزدیک ۵۰ درصد بیشتر از کل گردش مالی در فضای مجازی است.

او در این مناظره دولت یازدهم، دوازدهم و سیزدهم را مقصر وضعیت فضای مجازی فعلی کشور معرفی کرد و گفت این دولت‌ها در قانون‌مند کردن این فضا کم کاری کرده‌اند.

فیلترینگ با خود فساد دارد

باقر قالیباف، دومین نامزدی بود که در مورد فضای مجازی به اظهار نظر پرداخت. او به صورت شفاف اعلام کرد که با موضوع فیلترینگ مخالف است چون خطرات و فساد زیادی با خود به دنبال دارد. البته او تاکید کرد که در این زمینه و در شرایط بحرانی یک استثنا قائل است درست مانند اتفاقی که در سال ۱۴۰۱ افتاد. او تصمیم ایجاد محدودیت و فیلترینگ در این زمینه را منطقی عنوان و اعلام کرد که ایجاد امینت در تمام کشورها الویت است.

او با اشاره به حکمرانی در فضای مجازی گفت: «حکمرانی ما در فضای مجازی یک ضرورت است. عمده اقتصاد کشور در فضای مجازی اتفاق می‌افتد، اما ما نتوانستیم در این زمینه برنامه‌ریزی دقیق داشته باشیم و فقط فضا را محدود کردیم. در گذشته استفاده از فیلترشکن ۲۲ درصد بود اما الان این سهم به ۶۷ درصد رسیده است، یعنی به جای مصون‌سازی خطر را بیشتر کرده‌ایم.» او با دفاع از رشد اجرای شبکه ملی اطلاعات در دولت سیزدهم ادامه داد: «یکی از راه‌های حکمرانی در فضای مجازی راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات است که الان ۷۵ درصد این شبکه در کشور راه‌اندازی شده و مسئله در این زمینه با همراهی مجلس و شورای عالی فضای مجازی پیش رفته است.»

قالیباف در این مناظره وعده داد که حتما وضعیت سرعت اینترنت و اعصاب خوردکنی که برای کاربران به همراه دارد را حل خواهد کرد. قالیباف تاکید کرد که همه سیاست‌های فضای مجازی در شورای عالی فضای مجازی تدوین و مصوب شده است، اما موضوع این است که در اجرا و عملکرد مشکل داریم.

شغل‌هایی که از دست رفت 

مسعود پزشکیان به عنوان دیگر کاندیدای حاضر در این مناظره از منظر دیگر به فیلترینگ و محدودیت اینترنت نگاه و اعلام کرد که افزایش فیلترینگ در دوسال اخیر باعث شده است خیلی از شغل‌ها در فضای مجازی از بین برود و خیلی از کسانی که از این فضا امرار معاش می‌کردند با مشکل برخورد کنند. همچنین او تاکید کرد که در مقابل این طیف، گروه به وجود آمده‌اند که با فروش فیلترشکن به مردم برای خود کسب‌وکار پررونقی راه‌انداخته‌اند. ‍پزشکیان تاکید کرد اینکه کسی به دنبال منبع فروش این فیلترشکن‌ها نیست و آنها را پیدا نمی‌کند هم جای بحث دارد.

او در مورد محدودیت در فضای مجازی گفت: «همه ما موافقیم که فیلترینک نباشد و من هم اعتقادم بر این است که باید فضا را آزاد کنیم. همین الان توییتر محلی از آموزش است و کمک‌های بسیاری می‌تواند به کاربران کند، اما ما با فیلتر آن ارتباطتمان را با دنیا قطع کرده‌ایم.»

پزشکیان در ادامه اعلام کرد: «من به ریاست برسم قطع به یقین در رابطه با ممنوعیت‌هایی که گذاشته شده و باعث اعصبانیت کاربران شده و باعث شده خیلی از شغل‌ها تخریب شود، برخورد خوام کرد و با قاطعیت جلوی آن خواهم ایستاد.» او هم مانند دیگر کاندیداها تاکید کرد که در فضای بحرانی امکان ایجاد محدودیت‌ها وجود دارد، اما وقتی فضا آرام است چه دلیلی دارد که این محدودیت‌ها ادامه پیدا کند.

به باور او دولت باید اجازه استفاده از فضای مجازی را به مردم بدهد و تنها با سیاست‌گذاری‌هایی جلوی پیش آمدن مشکلاتی را بگیرد. او معتقد است برای اینکه در استفاده از تکنولوژی‌های روز مانند هوش مصنوعی عقب نمانیم، لازمه‌اش گرفتن ارتباط اینترنتی با دنیاست و اگر این ارتباط نباشد، پیشرفتی هم در کار نخواهد بود.

تقدیر از پلتفرم‌های داخلی 

در این مناظره تنها فردی که حتی اشاره‌ای به فیلترینگ و دیدگاهش در این زمینه نکرد، سعید جلیلی بود. او صحبت‌های خود در مورد فضای مجازی را محدود به تعریف و تمجید از پلتفرم‌های داخلی کرد که در شرایط سخت کار خود را انجام دادند و رشد کردند.

او در این زمینه گفت: «من درود می‌فرستم به همه عزیزان و دانشمندان و متخصصان و کاربرانی که در موضوع فضای مجازی منفعل برخورد نکردند و فعال برخورد کردند و سعی کردند فضای مجازی را خوب بشناسند و بر آن سوار بشوند و حکمرانی کنند. همه عزیزانی که در بحث‌های نرم‌افزارهای داخلی کارهای بسیار ارزشمندی انجام داده‌اند. پیام‌رسان‌هایی مانند بله، روبیکا، سروش، ایتا، نشان، بلد، سلام، اسنپ، تپسی، کافه بازار، باد صبا و .. کار بزرگ انجام داده‌اند و آن این بود که در موضوع فضای مجازی برخورد فعالانه داشتند، نه منفعلانه. اینها کسانی هستند که نگذاشتند کشور فقط یک مصرفکننده و تابعی از حاکمیت خارج باشد و حکمرانی را به داخل کشور آوردند و نشان دادند که اگر فعال برخورد کنید مردم از آن استقبال می‌کنند. نشان جای ویز را گرفت چون در داخل کشور خدمات بسیاری خوبی ارائه کرد و مردم از آن استفاده کردند.» به باور او سکوهای ارتباطی می‌توانند سکوی جهش مردم ایران باشند 

او تاکید کرد که امروز در جهان سکوهای فضای مجازی یک نقش فزاینده‌ای در حکمرانی دارد و برای همین خیلی از دولت‌ها به دنبال بین‌المللی کردن سکوهای خودشان هستند و از طرفی برای فعالیت سکوهای دیگر قوانین سختگیرانه تصویب می‌کنند مانند کاری که آمریکا در مورد تیک‌تاک انجام داد.

شکست در سیاست‌های محدودکننده

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، در این بخش از مناظره به شکست در سیاست‌های فیلترینگ اشاره کرد و با مثالی اعلام کرد که با وجود فیلتر تلگرام الان این شبکه اجتماعی بیش از ۴۰ میلیون کاربر ایرانی دارد.

به باور او کسب‌وکارها برای رشد خود به اینترنت  نیاز دارند و دولت هوشمند بدون اینترنت نمی‌تواند اتفاق بیفتد و اقتصاد دیجیتال بدون آن ممکن نیست .

او با اشاره به نیازمندی به اینترنت سریع گفت: «قطعا ما نیازمند به یک اینترنت سریع و باکیفیت و امن هستیم . اما مشکلاتی که مردم ما تجربه می‌کنند سه عامل دارد. یکی زیرساخت‌ها که مناسب توسعه پیدا نکرده است و یک دهه در کشور توسعه زیرساخت‌ها متوقف بود از جمله شبکه ملی اطلاعات که اشاره شد. نکته دوم بحث محدودیت‌های فکر نشده است که به نظر می‌رسد دقیق نیست و سومین دلیل نیروی انسانی مجرب و متخصص این حوزه است که تا به سطحی از دانش می‌رسد مهاجرت می‌کند به این دلیل که در بیرون از کشور درآمدهای شگرفی به بچه‌های متخصص در این حوزه داده می‌شود و ما نتوانسته‌ایم نیروی انسانی متخصص خود را در این حوزه حفظ کنیم.»

او به عقب‌ماندگی ایران در زمینه توسعه زیرساخت‌های اینترنت ثابت اشاره کرد و اینکه رتبه ایران در میان ۱۸۰ کشور ۱۵۶ است. البته او از تلاش‌های دولت رئیسی برای توسعه فیبرنوری گفت و اینکه این پروژه می‌تواند سرعت اینترنت ثابت را چندصد برابر کند.

او در این مورد گفت: «البته این رشد‌ها به دلیل استفاده از فیلترشکن ملموس نیست، چون استفاده از فیلترشکن سرعت را به شدت کاهش می‌دهد. متاسفانه محدودیت‌های ما در فضای مجازی خیلی موثر نبوده است. برای مثال روی تلگرام محدودیت دسترسی گذاشتیم، اما الان نزدیک به ۴۰ میلیون کاربر دارد.»

به گفته او بهترین قاضی برای فیلترینگ عرف جامعه است. او تاکید کرد که باید در این زمینه خود خانواده‌ها درگیر شوند و دولت کنترل را در اختیار خانواده‌ها بگذارد.

صیانت و فیلترینگ بحث جدایی است

علیرضا زاکانی، شهردار شهر تهران و آخرین سخنران در مناظره دیشب اعلام کرد که نباید موضوع فیلترینگ را با طرح صیانت قاطی کرد چرا که هر دو موضوع جدایی هستند. او با اعلام اینکه اجرای طرح صیانت موضوعیت دارد، ولی سیاست‌گذاری‌ها در مورد فیلترینگ باید مشخص شود گفت: «همه دوستانی که از بدی فیلترینگ می‌گویند خودشان باعث فیلترینگ بوده و در آن دست داشته‌اند. یک عده به صورت بی‌پروا اجازه استفاده از پیام‌رسان‌های خارجی را دادند و وقتی استفاده از آن در کشور گسترش پیدا کردن نتوانستند آن را کنترل کنند. استفاده از پیام‌رسان‌ها در هر کشوری وجود دارد، ولی هر کشوری برای این استفاده ضوابطی در نظر می‌گیرد.»

او ادامه داد: «همین دوستانی که فیلترینگ را نقد می‌کنند دوستانی دارند که در ستادهایشان کار می‌کنند و آمدهاند بازاری برای فروش فیلترشکن‌های ایجاد کرده و برای مردم مزاحمت به بار آورده‌اند. برای جلوگیری از این شرایط کاری که باید دولت انجام دهد این است که همه سرورها را به داخل کشور بیاورد.»

او توضیح داد: «در قدم بعدی باید ظرفیت پیام‌رسان‌های داخلی را تقویت کرد و برای پیام‌رسان‌های خارجی شرط و شروط گذاشت تا برای فعالیت در کشور متعهد به قوانین کشور شوند.»

او با تاکید اینکه با شعار نمی‌شود با این موضوعات برخورد کرد، مصطفی پورمحمدی را مورد انتقاد قرار داد و گفت بیشترین  فیلترینگ در زمان ایشان در دهه ۹۰ رخ داد و خودشان در این زمینه مسئول بودند، پس بهتر است با مردم صادق باشند.

در این بخش از مناظره در مورد فضای مجازی هیچ کدام از کاندیدها برنامه دقیق خود برای افزایش سرعت و کیفیت اینترنت را ارائه ندادند و حتی هیچ‌کدام به این نکته اشاره نکردند که دولت تا چه حدی می‌تواند جلوی محدودیت‌ها و فیلترینگ سرویس‌های مختلف را بگیرد.