بررسی وضعیت نفت طی چند سال آینده
گزارشی که یک شرکت جهانی با ۷ درصد سهم نفت منتشر کرده است، طی ۵ سال آینده ۵ میلیون لیتر به مصرف نفت افزوده میشود.
محمدحسین لطف الهی گزارشگر بین الملل نفت خبر ، بر اساس پیشبینی شرکت ویتول که یکی از شرکتهای مطرح در حوزه تولید و مبادله انرژی است، تقاضا برای نفت دستکم تا سال ۲۰۴۰ میلادی کاهش نخواهد یافت. به گفته ویتول، این مسئله نشان میدهد اقتصاد بسیاری از کشورها همچنان چالشهای زیادی برای رهایی از وابستگی به نفت و سوختهای فسیلی پیش رو خواهند داشت.
ویتول که سهمی ۷ درصدی از معاملات روزانه نفت دارد، معتقد است با روند موجود تقاضای جهانی برای نفت تا پایان دهه کنونی به ۱۱۰ میلیون بشکه در روز برسد و سپس تا سال ۲۰۴۰ میلادی به سطح کنونی، یعنی حدود ۱۰۵ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کند.
این نخستین بار است که ویتول دادههای مربوط به پژوهشهای تخصصی خود در زمینه تقاضا در بازار نفت را منتشر میکند. پیش از این آژانس بینالمللی انرژی (IEA) و شرکت بریتیش پترولئوم (BP) هم ارزیابی خود را از آینده تقاضا برای نفت در بازارهای جهانی ارائه کرده بودند که تفاوتهای آشکاری با ارزیابی ویتول از آینده تقاضای جهانی نفت داشت.
آژانس بینالمللی انرژی پیشبینی کرده است تقاضای نفت در سال ۲۰۲۹ به ۱۰۵.۶ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. شرکت بریتیش پترولئوم (BP) هم در پیشبینی خود از آینده بازار نفت که در ماه جولای منتشر شد اعلام کرده است که تقاضا برای نفت تا سال ۲۰۳۰ میلادی در سطح کنونی باقی خواهد ماند و سپس تا حدود ۹۱.۴ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۴۰ کاهش مییابد.
با این وجود، شباهتهایی هم در پیشبینی اخیر ویتول و پیشبینی بریتیش پترولئوم وجود دارد. بریتیش پترولئوم در گزارش ماه جولای، پیشبینی خود از تقاضا برای نفت در سال ۲۰۴۰ را ۶ درصد نسبت به پیشبینی قبلی افزایش داد که نشان میدهد این شرکت نیز انتظار دارد که گذار انرژی کندتر از آنچه پیشتر تصور میشد، پیش برود.
اختلاف میان پیشبینیهای مختلف نشاندهنده چالشهای پیشبینی تقاضای بلندمدت نفت است، بهویژه در شرایطی که سرعت پذیرش فناوریهای جدید مانند خودروهای برقی و سوختهای پایدار هواپیمایی همچنان نامشخص به نظر میرسد.
بر مبنای گزارش ویتول، به رغم تلاشها برای کاهش انتشار کربن و جایگزین کردن انرژیهای پاک، رشد جمعیت، توسعه اقتصادی و روند شهریشدن از تقاضای نفت حمایت خواهند کرد. این شرکت پیشبینی کرده است که به دلیل کاهش مصرف بنزین در چین و افزایش روزافزون استفاده از خودروهای برقی در این کشور، مصرف برخی محصولات نفتی از جمله بنزین تا سال ۲۰۴۰ میلادی کاهش یابد.
با این حال، این کاهش مصرف برخی محصولات نفتی، با افزایش مصرف برخی دیگر از محصولات وابسته به نفت نظیر پلاستیک تولیدشده در پتروشیمیها یا LPG جبران شود. در این پیشبینی آمده است که تقاضای نفت از صنعت پتروشیمی تا سال ۲۰۴۰ روزانه ۶ میلیون بشکه افزایش خواهد یافت و به یک پنجم کل نفت مصرفی خواهد رسید.
در عین حال، مصرف LPG نیز پیشبینی میشود که روزانه ۱.۷ میلیون بشکه افزایش یابد، زیرا تعداد بیشتری از افراد در کشورهای در حال توسعه از استفاده از سوختهای جامد خطرناک مانند زغالسنگ دست میکشند و گازهای مایع جایگزین این سوختها میشوند.
هرچند ویتول در مقایسه با سایر شرکتهای مطرح و نهادهای بینالمللی مرتبط، بالاترین پیشبینی را از آینده تقاضا در بازار نفت دارد اما همین تفاوت باعث شده تا این شرکت سرمایهگذاری زیادی روی ساخت و توسعه پالایشگاهها انجام دهد.
این استراتژی، ویتول را به یکی از سودآور ترین شرکتها در جهان از نظر سود به ازای هر کارمند تبدیل کرده است. بر اساس دادههای موجود، در حالی که طی سه سال گذشته، تنشهای ژئوپلیتیکی تأثیر منفی زیادی بر بازیگران حوزه انرژی گذاشته بود، این شرکت در سال ۲۰۲۲ سود خالص ۱۵ میلیارد دلاری و در سال ۲۰۲۳ سود خالص ۱۳ میلیارد دلاری کسب کرد.
ذار به انرژیهای پاک به فرایند انتقال از منابع انرژی سنتی مانند سوختهای فسیلی (نفت، گاز طبیعی و زغالسنگ) به منابع انرژی تجدیدپذیر و کمکربن مانند انرژی خورشیدی، بادی، آبی، زمینگرمایی و انرژی هیدروژنی اطلاق میشود.
این گذار بهمنظور کاهش انتشار گازهای گلخانهای، مقابله با تغییرات اقلیمی، و کاهش وابستگی به منابع انرژی محدود و آلاینده انجام میشود. با این حال، سوختهای فسیلی در بلندمدت همچنان به دلایل مختلف اهمیت خواهند داشت. اولاً، سوختهای فسیلی بهطور مستمر در دسترس هستند و در مقایسه با انرژیهای تجدیدپذیر، که ممکن است تحت تأثیر شرایط آبوهوایی قرار گیرند (مثلاً باد یا خورشید)، قابل اطمینانتر و پایدارتر هستند.
بهویژه در مناطقی که دسترسی به منابع تجدیدپذیر محدود است یا بهطور فصلی دچار تغییرات میشوند، سوختهای فسیلی هنوز به عنوان منبع اصلی تأمین انرژی در نظر گرفته میشوند. دوم، زیرساختها و شبکههای تولید و توزیع انرژی در بسیاری از کشورها بر پایه سوختهای فسیلی ساخته شدهاند. این زیرساختها بهطور گستردهای توسعه یافته و هزینه تغییر آنها بسیار بالاست.
علاوه بر این، انتقال به انرژیهای پاک نیازمند سرمایهگذاریهای کلان در زمینههای تحقیق و توسعه، فناوریهای جدید، و بازسازی زیرساختها است. همچنین، در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، تقاضای انرژی به سرعت در حال افزایش است و آنها هنوز به سوختهای فسیلی برای تأمین نیازهای انرژی خود وابستهاند.
از آنجایی که این کشورها معمولاً منابع مالی کمتری برای سرمایهگذاری در انرژیهای پاک دارند، استفاده از سوختهای فسیلی همچنان برای آنها مقرون بهصرفهتر و قابل دسترستر است. علاوه بر این، بسیاری از صنایع مهم جهانی مانند حملونقل، کشاورزی و تولید برق به سوختهای فسیلی وابسته هستند و گذار به منابع انرژی پاک زمانبر و چالشبرانگیز است.
در نهایت، علیرغم پیشرفتهای چشمگیر در فناوریهای تجدیدپذیر، سوختهای فسیلی به دلیل هزینههای پایینتر در مقایسه با برخی از منابع پاک و نیاز به توسعه تکنولوژیهای جدید، همچنان بخش مهمی از انرژی جهانی در بلندمدت خواهند بود.