مراسم پیر شالیار؛ آیینی کهن در اورامانات

به گزارش شبکه شرق، 

 

مراسم پیر شالیار یکی از آیین‌های کهن و باستانی در منطقه اورامانات (هورامان) کردستان ایران است که هرساله در دو نوبت برگزار می‌شود. این مراسم که به عروسی پیر شالیار نیز معروف است، ترکیبی از آیین‌های مذهبی، عرفانی و فرهنگی است و قدمتی بیش از هزار سال دارد.

 

پیر شالیار کیست؟

پیر شالیار، شخصیتی عرفانی و معنوی بوده که گفته می‌شود در قرن چهارم یا پنجم هجری زندگی می‌کرده است. او به‌عنوان یک پیر و مرشد در منطقه شناخته می‌شد و مردم اعتقاد داشتند که دارای کرامات و قدرت‌های خاصی بوده است. بر اساس روایت‌ها، او دختر پادشاه بخارا را که بیمار بوده، شفا داده و سپس با او ازدواج کرده است. این ازدواج منشأ برگزاری آیین پیر شالیار شده است.

 

زمان و نحوه برگزاری مراسم

مراسم پیر شالیار در دو مرحله برگزار می‌شود:

 

نیمه اول بهمن‌ماه (عروسی پیر شالیار)

نیمه اردیبهشت‌ماه (مراسم کومسای یا یادبود پیر شالیار)

 

این مراسم چند روز ادامه دارد و با اجرای آیین‌های خاصی همراه است، از جمله:

 

قربانی کردن گاو و گوسفند و توزیع گوشت میان مردم و نیازمندان

نواختن دف و رقص عرفانی در محوطه خانه پیر شالیار

ذکرخوانی و دعا توسط دراویش و مردم محلی

پخش نان مقدس (کلیره موسکه) که در خانه پیر پخته می‌شود و مردم به نیت شفا و برکت از آن می‌خورند

گردهمایی مردم منطقه که از روستاهای اطراف برای شرکت در مراسم به اورامان تخت می‌آیند

 

 

اهمیت فرهنگی و معنوی

مراسم پیر شالیار نه‌تنها یک آیین مذهبی، بلکه یک رویداد اجتماعی و فرهنگی مهم برای مردم کردستان است. این آیین نشان‌دهنده همبستگی اجتماعی، پیوندهای قومی و احترام به سنت‌های گذشتگان است. همچنین، مراسم پیر شالیار یکی از جاذبه‌های گردشگری منطقه اورامانات محسوب می‌شود و هرساله گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب می‌کند.

 

 

ثبت جهانی اورامانات

منطقه اورامانات به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی خود، در سال ۱۴۰۰ (۲۰۲۱) در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. این ثبت جهانی، توجه بیشتری به مراسم‌هایی مانند پیر شالیار جلب کرده و موجب حفظ و احیای آن شده است.

 

اگر به فرهنگ و آیین‌های کهن علاقه دارید، مراسم پیر شالیار تجربه‌ای منحصربه‌فرد و جذاب خواهد بود که شما را با یکی از قدیمی‌ترین سنت‌های ایران آشنا می‌کند.

 

مراسم پیر شالیار و جذب گردشگران داخلی و خارجی

 

پیر شالیار نه‌تنها یک آیین کهن مذهبی و فرهنگی در منطقه اورامانات کردستان است، بلکه یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری معنوی ایران به شمار می‌آید. این مراسم هرساله میزبان صدها گردشگر داخلی و خارجی است که برای تماشای این آیین باشکوه و تجربه فرهنگ غنی اورامانات به این منطقه سفر می‌کنند.

 

افزایش توجه جهانی پس از ثبت یونسکو

با ثبت جهانی منطقه اورامانات در فهرست یونسکو (سال ۱۴۰۰)، توجه گردشگران بین‌المللی به این منطقه به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. بسیاری از علاقه‌مندان به فرهنگ‌های بومی، تاریخ و آیین‌های کهن، از کشورهای اروپایی، آسیایی و حتی آمریکایی برای شرکت در این مراسم به اورامان تخت سفر می‌کنند.

 

بازدید گردشگران و تجربه‌ای متفاوت

گردشگرانی که به این مراسم می‌آیند، نه‌تنها شاهد اجرای آیین‌های عرفانی و موسیقی دف‌نوازی می‌شوند، بلکه می‌توانند از جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی منطقه نیز لذت ببرند. برخی از جاذبه‌هایی که گردشگران در کنار این مراسم از آن‌ها بازدید می‌کنند شامل موارد زیر است:

 

معماری پلکانی روستای اورامان تخت که به ماسوله کردستان معروف است

چشمه‌های طبیعی و مناظر کوهستانی اورامانات

بازدید از خانه تاریخی پیر شالیار

تجربه غذاهای محلی کردستان مانند کلیره موسکه، دوینه و بریان

اهمیت اقتصادی برای منطقه

افزایش تعداد گردشگران در ایام برگزاری مراسم پیر شالیار، تأثیر مثبتی بر رونق اقتصادی منطقه دارد. کسب‌وکارهای محلی مانند اقامتگاه‌های بوم‌گردی، رستوران‌های سنتی، صنایع‌دستی و بازارچه‌های محلی در این ایام رونق بیشتری پیدا می‌کنند. بسیاری از خانواده‌های روستایی، اقامتگاه‌های خود را به گردشگران اجاره می‌دهند و از این راه درآمدزایی می‌کنند.

 

 

چالش‌ها و فرصت‌ها

با افزایش تعداد گردشگران، چالش‌هایی مانند کمبود امکانات اقامتی، مدیریت زباله و حفظ اصالت فرهنگی مراسم مطرح شده است. با این حال، مسئولان گردشگری و فرهنگی تلاش می‌کنند تا با بهبود زیرساخت‌های گردشگری، شرایطی فراهم کنند که هم گردشگران تجربه‌ای بی‌نظیر داشته باشند و هم این آیین سنتی به شکل اصیل خود حفظ شود.

 

جمع‌بندی

مراسم پیر شالیار، علاوه بر ارزش‌های مذهبی و عرفانی، به یکی از رویدادهای مهم گردشگری ایران تبدیل شده است. سالانه هزاران گردشگر برای تجربه این آیین و دیدن زیبایی‌های منطقه اورامانات به کردستان سفر می‌کنند. این مراسم فرصتی استثنایی برای معرفی فرهنگ، سنت‌ها و مهمان‌نوازی مردم کردستان به جهان و همچنین توسعه اقتصادی این منطقه زیبا است.