اخوان به روایت حافظ موسوی
«چهره‌های قرن‌بیستمی ایران» عنوان مجموعه‌کتاب‌هایی بود که روزگاری در نشر قصه منتشر می‌شد. هر جلد از این مجموعه به زندگی، شعر و اندیشه یکی از نویسندگان، شاعران و هنرمندان مطرح معاصر ایران اختصاص داشت. اکنون که نزدیک به دو دهه از انتشار آن کتاب‌ها در نشر قصه می‌گذرد نشر نگاه بعد از توافق با بابک تختی، مدیر نشر قصه، در حال انتشار مجدد برخی از کتاب‌های آن مجموعه است. این کتاب‌ها در نشر نگاه با عنوان «نام‌آوران اندیشه و هنر» در حال تجدیدچاپ هستند و از جمله کتاب‌های این مجموعه که تاکنون در نشر نگاه تجدیدچاپ شده یکی هم شرح زندگی و شعر و اندیشه مهدی اخوان‌ثالث به قلم حافظ موسوی است؛ به این چاپ تازه، چنان‌که حافظ موسوی در آغاز آن توضیح داده، تعدادی از شعرهای اخوان که در متن کتاب مورد بررسی قرار گرفته افزوده شده است.
کتاب با درآمدی آغاز می‌شود که در آن به انتشار خبر مرگ اخوان در روز دوشنبه پنجم شهریورماه سال 1369 اشاره شده و به این‌که وقتی این خبر منتشر شد بسیاری از نسل جوانِ آن روزگار برخلاف دو سه نسل قبل «حتی اسمی از مهدی اخوان‌ثالث نشنیده بودند».
موسوی پس از اشاره‌ای به آن دوره می‌نویسد: «برای همه دوستداران زبان فارسی و گستره فرهنگ ایران مایه شادمانی است که اکنون شعرهای اخوان را در کتاب‌های درسی دوره دبیرستان و دانشگاه‌های کشور می‌بینند. گرچه این خود هنوز در برابر آنچه که باید صورت گیرد بسیار اندک است و شایسته‌تر آن است که دانشکده‌های ادبیات، کرسی اخوان‌شناسی (و همین‌طور کرسی شاملوشناسی، فروغ‌شناسی و...) داشته باشند تا نسل آینده بدانند که این مرزوبوم دست‌کم در این عرصه عقیم نبوده است».
موسوی پس از این درآمد، در بخش اول کتاب با عنوان «اخوانِ جوان» به زندگی اخوان از تولد تا اوایل دوران جوانی او پرداخته است. بخش بعدی با عنوان «ارغنون» از انتشار نخستین دفتر شعر اخوان به نام «ارغنون» آغاز می‌شود، یعنی دوره‌ای که اخوان هنوز در قالب‌های کلاسیک شعر می‌سراید. «از سقوط رضاشاه تا کودتای 28 مرداد» عنوان بخش بعدی کتاب است. در این بخش به مقطعی از زندگی اخوان که با حوادثی تأثیرگذار در تاریخ معاصر ایران گره خورده بود پرداخته شده است و در بخش بعدی با عنوان «از توس به یوش (آشنایی با نیما)» به کشف نیما توسط اخوان. بخش بعدی کتاب عنوان یکی از مهم‌ترین اشعار اخوان را بر خود دارد: «زمستان». شعری که زبان حال احساس یأس و شکست پس از کودتا بود. در این بخش به تحول اخوان از شاعری کلاسیک به شاعری نیمایی پرداخته شده است و به دفتر شعر «زمستان» که نشانه این تحول است و نقطه عطفی در کارنامه شعری اخوان.
در پایان این بخش همچنین به منظومه «شکار» اخوان اشاره‌ای شده است. بعد از آن سه شعر از مجموعه «زمستان» آمده و بعد از این سه شعر، بخشی با عنوان «در حواشی شعر» که به کارهایی اختصاص دارد که اخوان به‌جز شعرسرودن به آن‌ها پرداخته است، از جمله کار در استودیو گلستان و همکاری در یک برنامه رادیویی به درخواست ایرج گرگین. بخش‌های بعدی کتاب نیز به دیگر دفتر شعرهای اخوان اختصاص دارند همراه با شعرهایی از این دفترها.
«چهره‌های قرن‌بیستمی ایران» عنوان مجموعه‌کتاب‌هایی بود که روزگاری در نشر قصه منتشر می‌شد. هر جلد از این مجموعه به زندگی، شعر و اندیشه یکی از نویسندگان، شاعران و هنرمندان مطرح معاصر ایران اختصاص داشت. اکنون که نزدیک به دو دهه از انتشار آن کتاب‌ها در نشر قصه می‌گذرد نشر نگاه بعد از توافق با بابک تختی، مدیر نشر قصه، در حال انتشار مجدد برخی از کتاب‌های آن مجموعه است. این کتاب‌ها در نشر نگاه با عنوان «نام‌آوران اندیشه و هنر» در حال تجدیدچاپ هستند و از جمله کتاب‌های این مجموعه که تاکنون در نشر نگاه تجدیدچاپ شده یکی هم شرح زندگی و شعر و اندیشه مهدی اخوان‌ثالث به قلم حافظ موسوی است؛ به این چاپ تازه، چنان‌که حافظ موسوی در آغاز آن توضیح داده، تعدادی از شعرهای اخوان که در متن کتاب مورد بررسی قرار گرفته افزوده شده است.
کتاب با درآمدی آغاز می‌شود که در آن به انتشار خبر مرگ اخوان در روز دوشنبه پنجم شهریورماه سال 1369 اشاره شده و به این‌که وقتی این خبر منتشر شد بسیاری از نسل جوانِ آن روزگار برخلاف دو سه نسل قبل «حتی اسمی از مهدی اخوان‌ثالث نشنیده بودند».
موسوی پس از اشاره‌ای به آن دوره می‌نویسد: «برای همه دوستداران زبان فارسی و گستره فرهنگ ایران مایه شادمانی است که اکنون شعرهای اخوان را در کتاب‌های درسی دوره دبیرستان و دانشگاه‌های کشور می‌بینند. گرچه این خود هنوز در برابر آنچه که باید صورت گیرد بسیار اندک است و شایسته‌تر آن است که دانشکده‌های ادبیات، کرسی اخوان‌شناسی (و همین‌طور کرسی شاملوشناسی، فروغ‌شناسی و...) داشته باشند تا نسل آینده بدانند که این مرزوبوم دست‌کم در این عرصه عقیم نبوده است».
موسوی پس از این درآمد، در بخش اول کتاب با عنوان «اخوانِ جوان» به زندگی اخوان از تولد تا اوایل دوران جوانی او پرداخته است. بخش بعدی با عنوان «ارغنون» از انتشار نخستین دفتر شعر اخوان به نام «ارغنون» آغاز می‌شود، یعنی دوره‌ای که اخوان هنوز در قالب‌های کلاسیک شعر می‌سراید. «از سقوط رضاشاه تا کودتای 28 مرداد» عنوان بخش بعدی کتاب است. در این بخش به مقطعی از زندگی اخوان که با حوادثی تأثیرگذار در تاریخ معاصر ایران گره خورده بود پرداخته شده است و در بخش بعدی با عنوان «از توس به یوش (آشنایی با نیما)» به کشف نیما توسط اخوان. بخش بعدی کتاب عنوان یکی از مهم‌ترین اشعار اخوان را بر خود دارد: «زمستان». شعری که زبان حال احساس یأس و شکست پس از کودتا بود. در این بخش به تحول اخوان از شاعری کلاسیک به شاعری نیمایی پرداخته شده است و به دفتر شعر «زمستان» که نشانه این تحول است و نقطه عطفی در کارنامه شعری اخوان.
در پایان این بخش همچنین به منظومه «شکار» اخوان اشاره‌ای شده است. بعد از آن سه شعر از مجموعه «زمستان» آمده و بعد از این سه شعر، بخشی با عنوان «در حواشی شعر» که به کارهایی اختصاص دارد که اخوان به‌جز شعرسرودن به آن‌ها پرداخته است، از جمله کار در استودیو گلستان و همکاری در یک برنامه رادیویی به درخواست ایرج گرگین. بخش‌های بعدی کتاب نیز به دیگر دفتر شعرهای اخوان اختصاص دارند همراه با شعرهایی از این دفترها.