جاي خالي رفراندوم براي جراحي اقتصاد

حرکت برنامه‌ريزي‌شده دشمنان و بدخواهان ايران براي بحران‌سازي و وادارکردن مردم و مسئولان کشور به رويارويي که به صورت تلاش براي «مديريت» اعتراض‌های مردمي و سوء‌استفاده از احساسات برخي افراد در چند روز گذشته خودنمايي کرد، به خوبي نشان داد آنان آماده استفاده از هر فرصتي براي ضربه‌زدن به کشورمان هستند. همان‌گونه که در دي‌ماه سال 96 و به دنبال مطرح‌شدن پرونده مؤسسات مالي غير‌مجاز، تلاش شد تصويري نامطلوب از ايران براي انظار عمومي ارائه شود؛ کشوري که مردم به مسئولانش اعتراض دارند و براي بيان اعتراض خود راهي جز آمدن به کف خيابان ندارند! اما گذشت زمان و حضور مردم در صحنه هم در آن ايام هم در ناآرامي‌هاي چند روز گذشته که پس از افزايش قيمت بنزين رخ داد، به خوبي نشان داد برخلاف ادعاي بدخواهان، نارضايتي و اعتراض مردم به وضع موجود و سوءتدبير‌ها، هرگز آبي بر آسياب دشمنان ايران نخواهد ريخت. با‌اين‌حال مطالعه آسيب‌شناسانه اين واقعه تلخ که خساراتي به کشور وارد کرد، به‌منظور درس‌گرفتن از آن و علاج سوء‌تدبير‌هاي احتمالي بسيار مغتنم است. در بسياري از جوامع امروزي و در شرايطي که دولت و مجلس با رأي مردم شکل مي‌گيرند، طبعا مي‌توان ادعا کرد تدابيري که دولت‌ها براي اداره امور و سر‌و‌سامان‌دادن به اقتصاد کشور به کار مي‌گيرند، مورد قبول و حمايت اکثر رأي‌دهندگان است. با‌اين‌حال دولتمردان درباره تصميمات مهم و چالش‌بر‌انگيز ترجيح مي‌دهند به صورت مستقيم به مردم مراجعه کنند و در قالب همه‌پرسي، نظر آنان را درباره يک سياست يا تصميم خاص جويا شوند. اين مراجعه از يک سو خاطر دولتمردان را آسوده مي‌کند که در تشخيص خواست واقعي مردم اشتباه نکرده‌اند و از سوي ديگر حمايت مردم را از اجراي آن تصميم و در نتيجه پذيرش آثار و تبعات آن به‌ دنبال دارد. علاوه بر اين، رشته مودت و اعتماد متقابل بين مردم و ساختار حکمراني را مستحکم‌تر مي‌کند؛ چون مردم قدرت رأي خود را ديده و باور مي‌کنند که خواست آنان براي دولتمردان و سياسيون نه‌تنها مهم، بلکه تعيين‌کننده است. دقيقا به همين دليل تدوين‌کنندگان قانون اساسي در سال 58 انجام همه‌پرسي در «مسائل بسيار مهم اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي» را در اصل 59 گنجانده‌اند. با‌اين‌حال و با وجود برگزاري بيش از 40 دوره انتخابات تا امروز، در چند سال گذشته هر بار رئيس‌جمهور به امکان اجراي همه‌پرسي براي حل معضلات اشاره کرده است، از سوی برخي جريان‌ها چنان با حمله مواجه شده که گويي سخني شگفت بر زبان آورده است. يکي از قابل‌ مطالعه‌ترين واکنش‌ها به پيشنهاد برگزاري همه‌پرسي از سوي روحاني، در بهمن 93 از سوي مدير‌مسئول کيهان مشاهده شد. او در پاسخ به سخنان رئيس‌جمهور که از اين مهم سخن گفته بود، با اشاره به راهپيمايي باشکوه 22 بهمن آن سال و با تيتر «اين هم رفراندوم»، به مصادره راهپيمايي به نفع افکار خود پرداخت. از ديد وي، همه‌پرسي يا همان رفراندوم، در صورتي پذیرفتنی است که به صورت تجمع مردمي نه رأي‌گيري با صندوق شکل بگيرد تا بتوان نتايج آن را به دلخواه تفسير و تصوير کرد. گفتني است با خواندن يادداشت یادشده مي‌توان چنين برداشت کرد که گويي تمام شرکت‌کنندگان در مراسم سالگرد پيروزي انقلاب، خواننده وفادار و هم‌پيمان روزنامه کيهان هستند و بلافاصله اين سؤال براي خواننده مطرح مي‌شود که پس چرا نامزدهاي انتخاباتي حمايت‌شده از سوی آن روزنامه، سهمي از صندوق آرا نداشتند؟! امروزه در تمام جوامع، مراجعه به مردم و کشف خواست واقعي آنان، ضروری است و بسياري از دولت‌ها با هدف نزديکي بيشتر به مردم و تقويت هرچه بيشتر پايه‌هاي حکومت، از اين ابزار مشروع و پربرکت حتي فراتر از ظرفيت پيش‌بيني‌شده استفاده کرده و پايگاه مردمي خود را به رخ جهانيان مي‌کشند.

با‌اين‌حال به نظر مي‌رسد استفاده از اين ابزار در کشور، به دليل برخي تنگ‌نظري‌ها مغفول واقع شده است. همه‌پرسي براي کشف نظر واقعي مردم درباره مسائل بسيار مهم و سرنوشت‌ساز کشور، به‌ويژه در مرحله تصويب و اجراي سياست‌هاي اجرائي پرحاشيه که به نوعي جراحي اقتصادي تلقي مي‌شوند، امکان سوءاستفاده فرصت‌طلبان را از بين مي‌برد. برای نمونه، وقتي دولت اجراي سياست افزايش قيمت بنزين را به نفع مردم تشخيص مي‌دهد، مي‌تواند به دليل آثار و تبعات گسترده آن، در قالب همه‌پرسي به مردم مراجعه کند. در اين صورت، مردم با شنيدن استدلال‌هاي کارشناسي دولتمردان و حاميان اين طرح، درک شرايط کشور و آثار آن در يک رأي‌گيري شفاف شرکت کرده و نظر مي‌دهند. وقتي نظر اکثريت گرفته شد، مي‌توان درباره اجراکردن يا نکردن يک برنامه تصميم‌گيري کرد و در اين صورت براي بدخواهان کشور هيچ‌گونه فرصتی براي موج‌سواري و بهره‌برداري از احساسات افراد فراهم نمي‌شود. به باور نگارنده، کشور ما در سال‌های گذشته بارها فرصت استفاده از ابزار همه‌پرسي و بهره‌مندشدن از آثار و برکات آن را از دست داده و ناخواسته موقعيت دشمنان کشور را براي گرفتن ماهي از آب گل‌آلود تقويت کرده است. اينک زمان آن فرا‌رسيده که با استفاده از اين ابزار مشروع، پايگاه مردمي ساختار حکمراني را به رخ آنان کشيده و به شهروندان اطمینان داد تمکين در مقابل خواست و اراده آزادانه ملت، برتر از هر مصلحتي است. تنگ‌نظري برخي سخنوران و منتقدان موجب مقاومت در برابر اين اقدام منطقي است. همان‌گونه که برخي منتقدان معمولا در پاسخ رئيس‌جمهوري که هراز‌چند‌گاه يک بار از همه‌پرسي سخن مي‌گويد، مدعي مي‌شوند اکنون وقت اين کارها نيست و بايد به مشکلات اساسي کشور پرداخت!‌ گويي از ديد آنان کشف خواست واقعي مردم اهميت ندارد. همان‌گونه که گفته شد، برخي ديگر از منتقدان نيز علاقه‌مند به همه‌پرسي در قالب راهپيمايي هستند تا بتوانند آن را به دلخواه خود تفسير کنند؛ اما توجه ندارند با اين کار موقعيت بهتري براي مخالفان ايران فراهم مي‌کنند؛ زيرا طرف‌هاي مقابل، براي بهره‌برداري از اين اتفاق‌‌ها، حرفه‌اي و کارآزموده هستند. اينک وظيفه نخبگان و کارشناسان دلسوز کشور است که با روشنگري خود، همگان را متقاعد کنند انجام همه‌پرسي و مراجعه مستقيم به مردم، البته در قالب انتخابات شفاف و بدون حاشيه، نه‌تنها مشکلي ايجاد نمي‌کند، بلکه اقدامي کارآمد است و بايد از هر فرصتي با استفاده از همه‌پرسي و صندوق آرا، برای بهبود رابطه با صاحبان اصلي کشور همت گماشت.

حرکت برنامه‌ريزي‌شده دشمنان و بدخواهان ايران براي بحران‌سازي و وادارکردن مردم و مسئولان کشور به رويارويي که به صورت تلاش براي «مديريت» اعتراض‌های مردمي و سوء‌استفاده از احساسات برخي افراد در چند روز گذشته خودنمايي کرد، به خوبي نشان داد آنان آماده استفاده از هر فرصتي براي ضربه‌زدن به کشورمان هستند. همان‌گونه که در دي‌ماه سال 96 و به دنبال مطرح‌شدن پرونده مؤسسات مالي غير‌مجاز، تلاش شد تصويري نامطلوب از ايران براي انظار عمومي ارائه شود؛ کشوري که مردم به مسئولانش اعتراض دارند و براي بيان اعتراض خود راهي جز آمدن به کف خيابان ندارند! اما گذشت زمان و حضور مردم در صحنه هم در آن ايام هم در ناآرامي‌هاي چند روز گذشته که پس از افزايش قيمت بنزين رخ داد، به خوبي نشان داد برخلاف ادعاي بدخواهان، نارضايتي و اعتراض مردم به وضع موجود و سوءتدبير‌ها، هرگز آبي بر آسياب دشمنان ايران نخواهد ريخت. با‌اين‌حال مطالعه آسيب‌شناسانه اين واقعه تلخ که خساراتي به کشور وارد کرد، به‌منظور درس‌گرفتن از آن و علاج سوء‌تدبير‌هاي احتمالي بسيار مغتنم است. در بسياري از جوامع امروزي و در شرايطي که دولت و مجلس با رأي مردم شکل مي‌گيرند، طبعا مي‌توان ادعا کرد تدابيري که دولت‌ها براي اداره امور و سر‌و‌سامان‌دادن به اقتصاد کشور به کار مي‌گيرند، مورد قبول و حمايت اکثر رأي‌دهندگان است. با‌اين‌حال دولتمردان درباره تصميمات مهم و چالش‌بر‌انگيز ترجيح مي‌دهند به صورت مستقيم به مردم مراجعه کنند و در قالب همه‌پرسي، نظر آنان را درباره يک سياست يا تصميم خاص جويا شوند. اين مراجعه از يک سو خاطر دولتمردان را آسوده مي‌کند که در تشخيص خواست واقعي مردم اشتباه نکرده‌اند و از سوي ديگر حمايت مردم را از اجراي آن تصميم و در نتيجه پذيرش آثار و تبعات آن به‌ دنبال دارد. علاوه بر اين، رشته مودت و اعتماد متقابل بين مردم و ساختار حکمراني را مستحکم‌تر مي‌کند؛ چون مردم قدرت رأي خود را ديده و باور مي‌کنند که خواست آنان براي دولتمردان و سياسيون نه‌تنها مهم، بلکه تعيين‌کننده است. دقيقا به همين دليل تدوين‌کنندگان قانون اساسي در سال 58 انجام همه‌پرسي در «مسائل بسيار مهم اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي» را در اصل 59 گنجانده‌اند. با‌اين‌حال و با وجود برگزاري بيش از 40 دوره انتخابات تا امروز، در چند سال گذشته هر بار رئيس‌جمهور به امکان اجراي همه‌پرسي براي حل معضلات اشاره کرده است، از سوی برخي جريان‌ها چنان با حمله مواجه شده که گويي سخني شگفت بر زبان آورده است. يکي از قابل‌ مطالعه‌ترين واکنش‌ها به پيشنهاد برگزاري همه‌پرسي از سوي روحاني، در بهمن 93 از سوي مدير‌مسئول کيهان مشاهده شد. او در پاسخ به سخنان رئيس‌جمهور که از اين مهم سخن گفته بود، با اشاره به راهپيمايي باشکوه 22 بهمن آن سال و با تيتر «اين هم رفراندوم»، به مصادره راهپيمايي به نفع افکار خود پرداخت. از ديد وي، همه‌پرسي يا همان رفراندوم، در صورتي پذیرفتنی است که به صورت تجمع مردمي نه رأي‌گيري با صندوق شکل بگيرد تا بتوان نتايج آن را به دلخواه تفسير و تصوير کرد. گفتني است با خواندن يادداشت یادشده مي‌توان چنين برداشت کرد که گويي تمام شرکت‌کنندگان در مراسم سالگرد پيروزي انقلاب، خواننده وفادار و هم‌پيمان روزنامه کيهان هستند و بلافاصله اين سؤال براي خواننده مطرح مي‌شود که پس چرا نامزدهاي انتخاباتي حمايت‌شده از سوی آن روزنامه، سهمي از صندوق آرا نداشتند؟! امروزه در تمام جوامع، مراجعه به مردم و کشف خواست واقعي آنان، ضروری است و بسياري از دولت‌ها با هدف نزديکي بيشتر به مردم و تقويت هرچه بيشتر پايه‌هاي حکومت، از اين ابزار مشروع و پربرکت حتي فراتر از ظرفيت پيش‌بيني‌شده استفاده کرده و پايگاه مردمي خود را به رخ جهانيان مي‌کشند.

با‌اين‌حال به نظر مي‌رسد استفاده از اين ابزار در کشور، به دليل برخي تنگ‌نظري‌ها مغفول واقع شده است. همه‌پرسي براي کشف نظر واقعي مردم درباره مسائل بسيار مهم و سرنوشت‌ساز کشور، به‌ويژه در مرحله تصويب و اجراي سياست‌هاي اجرائي پرحاشيه که به نوعي جراحي اقتصادي تلقي مي‌شوند، امکان سوءاستفاده فرصت‌طلبان را از بين مي‌برد. برای نمونه، وقتي دولت اجراي سياست افزايش قيمت بنزين را به نفع مردم تشخيص مي‌دهد، مي‌تواند به دليل آثار و تبعات گسترده آن، در قالب همه‌پرسي به مردم مراجعه کند. در اين صورت، مردم با شنيدن استدلال‌هاي کارشناسي دولتمردان و حاميان اين طرح، درک شرايط کشور و آثار آن در يک رأي‌گيري شفاف شرکت کرده و نظر مي‌دهند. وقتي نظر اکثريت گرفته شد، مي‌توان درباره اجراکردن يا نکردن يک برنامه تصميم‌گيري کرد و در اين صورت براي بدخواهان کشور هيچ‌گونه فرصتی براي موج‌سواري و بهره‌برداري از احساسات افراد فراهم نمي‌شود. به باور نگارنده، کشور ما در سال‌های گذشته بارها فرصت استفاده از ابزار همه‌پرسي و بهره‌مندشدن از آثار و برکات آن را از دست داده و ناخواسته موقعيت دشمنان کشور را براي گرفتن ماهي از آب گل‌آلود تقويت کرده است. اينک زمان آن فرا‌رسيده که با استفاده از اين ابزار مشروع، پايگاه مردمي ساختار حکمراني را به رخ آنان کشيده و به شهروندان اطمینان داد تمکين در مقابل خواست و اراده آزادانه ملت، برتر از هر مصلحتي است. تنگ‌نظري برخي سخنوران و منتقدان موجب مقاومت در برابر اين اقدام منطقي است. همان‌گونه که برخي منتقدان معمولا در پاسخ رئيس‌جمهوري که هراز‌چند‌گاه يک بار از همه‌پرسي سخن مي‌گويد، مدعي مي‌شوند اکنون وقت اين کارها نيست و بايد به مشکلات اساسي کشور پرداخت!‌ گويي از ديد آنان کشف خواست واقعي مردم اهميت ندارد. همان‌گونه که گفته شد، برخي ديگر از منتقدان نيز علاقه‌مند به همه‌پرسي در قالب راهپيمايي هستند تا بتوانند آن را به دلخواه خود تفسير کنند؛ اما توجه ندارند با اين کار موقعيت بهتري براي مخالفان ايران فراهم مي‌کنند؛ زيرا طرف‌هاي مقابل، براي بهره‌برداري از اين اتفاق‌‌ها، حرفه‌اي و کارآزموده هستند. اينک وظيفه نخبگان و کارشناسان دلسوز کشور است که با روشنگري خود، همگان را متقاعد کنند انجام همه‌پرسي و مراجعه مستقيم به مردم، البته در قالب انتخابات شفاف و بدون حاشيه، نه‌تنها مشکلي ايجاد نمي‌کند، بلکه اقدامي کارآمد است و بايد از هر فرصتي با استفاده از همه‌پرسي و صندوق آرا، برای بهبود رابطه با صاحبان اصلي کشور همت گماشت.