رنج‌نامه داوري
سپهر خرمي: «ما به داور باختيم، داور سر تيم ما را بريد»؛ اين جمله‌اي است که اغلب مربيان بازنده در پايان مسابقه در نشست خبري مسابقات ليگ برتر و ليگ يک مطرح مي‌کنند و شکست را به گردن داور و اشتباهات داوري مي‌اندازند، طوري که ديواري کوتاه‌تر از کساني که در زمين مسابقه قضاوت مي‌کنند نيست. هر سال اوضاع بدتر از سال قبل مي‌شود و به مرور تعداد مسابقاتي که براي دقايقي به دليل اعتراض بازيکنان و تماشاگران متوقف مي‌شود از تعداد انگشتان يک دست بيشتر شده است. در فصل نوزدهم هم حواشي پيرامون داوران زياد است و با توجه به عدم حمايت از اين صنف بعيد به نظر مي‌رسد که نسل جوان علاقه‌اي به حضور در اين بخش داشته باشند. اشکان خورشيدي، داور بين‌المللي فوتبال ايران که سابقه قضاوت دربي 89 را در کارنامه ورزشي خود دارد، در گفت‌وگو با «شرق» مي‌گويد وضعيت داوري هر روز بدتر از ديروز مي‌شود و مشخص نيست اين اعتراضات که اغلب غيرکارشناسي در رسانه و فضاي مجازي توسط مربيان و مديران تيم‌ها مطرح مي‌شود، چه زماني به پايان مي‌رسد. بخش اصلي و قابل‌تأمل صحبت‌هاي خورشيدي اما آنجايي است که مي‌گويد هرگز اجازه نمي‌دهد فرزندش شغل داوري را براي
آينده خود انتخاب کند و به هيچ جواني نمي‌گويد که به اين سمت سوق داده شود. البته توجيه داور بين‌المللي فوتبال ايران براي داوري يک کلمه است: «عشق». در ادامه مصاحبه، خورشيدي از سخت‌ترين قضاوت دوران ورزشي خود و همچنين مهاجرت عليرضا فغاني به استراليا مي‌گويد.
آقاي خورشيدي در ابتدا بفرماييد که چطور وارد عرصه داوري شديد؟
با توجه به اينکه من در ابتدا فوتبال بازي مي‌کردم، سال 76 به پيشنهاد آقاي بهروش که آن دوران ايشان رئيس کميته داوران بودند، دوره‌هاي داوري را گذراندم و در سال 83 نيز داوري در ليگ دسته دو و يک را آغاز کردم و به مرور به ليگ برتر رسيدم.
تقريبا تمام داوران در فوتبال ايران يک شغل ثابت دارند و يک شغل دوم و سوم. شما هم از اين قاعده مستثنا نيستيد.
صحبت شما درست است، من هم از اين قاعده مستثنا نيستم و کارمند صنايع چوب و کاغذ استان مازندران هستم و در ايران هيچ داوري نمي‌تواند همين يک شغل را داشته باشد. داوري به‌هيچ‌وجه يک حرفه محسوب نمي‌شود. هرکسي که وارد اين جرگه مي‌شود، فقط بايد علاقه داشته باشد و نبايد نگاه مادي به اين بخش کند. حقوق ما 900 هزار تومان براي هر مسابقه است که 10 درصد هم ماليات کسر مي‌شود. شايد باورتان نشود، ولي تا اين لحظه هنوز هيچ دريافتي‌ای نداشته‌ايم. بسياري از دوستان که من را ميبينند سؤال مي‌کنند که با اين وضعيت اصلا چرا سوت مي‌زنيد؟ من فقط مي‌گويم به‌خاطر علاقه‌اي که دارم.
شما سال 97 با 15 قضاوت، پرکارترين داور ليگ برتر لقب گرفتيد و با 67 درصد قضاوت بدون اشتباه رتبه سوم برترين داور ايران را طبق بررسي برنامه نود کسب کرديد. در اين فصل اما نام شما به همراه دو داور مطرح ديگر به‌عنوان غايبان مطرح شد و اين شايعه شکل گرفت که اشکان خورشيدي به دليل عدم دريافت مطالبات و نارضايتي از وضع موجود قصد ندارد داوري کند.
متأسفانه چنين شايعاتي هميشه وجود دارد. مشکلات مالي هميشه وجود دارد، اما هيچ‌وقت نخواسته‌ام به نشانه اعتراض، داوري نکنم. حقيقت ماجرا هم اين است که در تست تهران، عضله چهارسر ران من پاره شد و بايد چند هفته استراحت مي‌کردم. از هفته چهارم بار ديگر در تست‌هاي آمادگي جسماني شرکت کردم و قضاوت را از سر گرفتم.
برسيم به بحث اصلي اين روزهاي فوتبال ايران؛«اشتباهات داوري». چرا اعتراضات به داوري بعد از هر شکستي وجود دارد و چطور هر سال اوضاع بدتر از قبل مي‌شود؟
متأسفانه فوتبال ما نتيجه‌گراست و مديران فوتبال ما فقط مي‌گويند بايد پيروز شويد، به همين دليل اين مسئله فشار زيادي را به مربيان وارد مي‌کند و آنها براي فرار از پاسخ‌گويي و رهايي از انتقادات، شکست را گردن داور مي‌اندازند. من بارها گفته‌ام تا زماني که «انسان» کار قضاوت را در زمين انجام مي‌دهد، جلوگيري مطلق و حذف اشتباهات امکان‌پذير نيست. هيچ داوري از قصد اشتباه نمي‌کند و مطمئنا سهوي است، اما اينکه ازدست‌رفتن نتيجه گردن داور بيفتد، اوج بي‌انصافي است.
مربيان و بازيکنان هميشه تريبون دارند اما داوران حق مصاحبه ندارند. از سوي ديگر کميته انضباطي هم مربيان را بابت مصاحبه‌هاي عجيب‌و‌غريب عليه داوران محروم نمي‌کند. فکر نمي‌کنيد يک مقدار بي‌انصافي در حق داوران شده که بايد برطرف شود؟
دقيقا همين‌طور است. ببينيد مربي بازنده مي‌آيد با استناد به تحليل‌هاي شخصي مي‌گويد فلان صحنه حق ما خورده شد؛ درصورتي‌که طبق قانون، داور مربوطه درست سوت زده اما چون ما اجازه مصاحبه نداريم، صحبت‌هاي مربي بازخورد پيدا مي‌کند. زماني که آقاي حسن‌زاده در کميته انضباطي بودند ما جلسه‌اي با ايشان داشتيم که نسبت به صحبت‌هاي مربيان عليه داوران که هيچ سنديتي ندارد، قوانيني وضع کنند تا حداقل جلوي اين‌گونه تهمت‌ها و... گرفته شود و عامل پيشگيرانه داشته باشد.
فکر مي‌کنيد با اضافه‌شدن سيستم VAR حواشي داوري در فوتبال ايران کمتر شود؟
به عقيده من آمدن VAR براي داوري و فوتبال ايران بسيار مفيد است اما پيش از آن بايد فرهنگ استفاده از اين سيستم براي هواداران فوتبال جا بيفتد و تعريف شود. تصور کنيد سيستم ويدئويي در مسابقه دربي پايتخت وجود دارد. داور يک ضربه پنالتي اعلام مي‌کند و بعد از ديدن تصاوير ويدئويي، نظرش را برمي‌گرداند. آيا اين داور مي‌تواند زنده از ورزشگاه خارج شود؟ و آيا تماشاگران تيمي که بابت تصاوير ويدئويي از تصميم داور عصباني هستند، آيا مي‌توانند خودشان را کنترل کنند؟ هميشه گفته‌ام اگر محيط قضاوت براي داوران امن و آرام باشد و افراد کنار زمين و مربيان همراهي کنند، قضاوت هم بهتر خواهد بود.
فصل گذشته قضاوت شما در ديدار سپاهان و تراکتور جنجال‌ساز شد، به‌طوري‌که طبق گفته خودتان شماره موبايل شما را عوامل يکي از تيم‌ها به‌صورت گسترده در فضاي مجازي پخش کرد و شما تا مدت‌ها توسط برخي از هواداران افراطي تهديد مي‌شديد. هيچ‌وقت خانواده يا همسرتان نگفتند که از داوري خداحافظي کنيد و به زندگي‌تان برسيد؟
البته اين اتفاق و حواشي براي اولين بار نبوده اما در آن مسابقه و بعد از آن خيلي اذيت شدم. بعد از اين مسابقه خانواده، بچه‌ها و همسرم خيلي حمايتم کردند و انصافا هم هيچ‌وقت نگفتند از داوري کناره‌گيري کنم؛ چراکه علاقه و عشق من را به کارم مي‌دانند و بايد قدردانشان باشم.
شما از دوستان نزديک عليرضا فغاني بوديد و هستيد. بعد از مهاجرت ايشان به استراليا همچنان با او در ارتباط هستيد؟ و اينکه آيا قصد نداريد روزي مثل آقاي فغاني به خارج از کشور مهاجرت کنيد؟
(مي‌خندد). عليرضا از دوستان خوب من است و خارج از فضاي فوتبال نيز هميشه باهم در ارتباط هستيم. همين ديشب باهم مفصل صحبت کرديم و هميشه از راهنمايي‌هاي او استفاده کردم. مهاجرت تصميم شخصي است و نمي‌توانم درباره اينکه او تصميم درستي گرفته يا غلط، نظر بدهم اما در هر صورت اميدوارم در آنجا هم مثل هميشه بدرخشد و موفق باشد.
اگر يکي از فرزندان شما در آينده بخواهد شغل داوري را انتخاب کند، شما اين اجازه را به او مي‌دهيد؟
به‌هيچ‌وجه اجازه نمي‌دهم فرزندانم شغل داوري را انتخاب کنند؛ چون به سختي‌هاي آن آگاهم. داوري به‌هيچ‌وجه جنبه مادي ندارد.
و سؤال پاياني؛ فکر مي‌کنيد فضاي مجازي تا چه حد از عوامل شکل‌گيري اين تنش‌هاي داوري در فوتبال ما است؟
يکي از مشکلات فوتبال ما فضاي مجازي است و محيط فوتبال ما را مسموم کرده است. ادمين‌هاي 14، 15 ساله خيلي راحت ويدئو درست مي‌کنند که داور مذکور سه سال پيش يک سوت اشتباه در دقيقه 65 عليه تيمشان زده، پس او طرفدار تيم رقيب است. اين استدلال‌هاي عجيب که هيچ سنديتي ندارد، باعث مي‌شود که پيش از شروع مسابقه جو عليه داوران شکل بگيرد و با يک سوت اشتباه، ورزشگاه متشنج شود.
سپهر خرمي: «ما به داور باختيم، داور سر تيم ما را بريد»؛ اين جمله‌اي است که اغلب مربيان بازنده در پايان مسابقه در نشست خبري مسابقات ليگ برتر و ليگ يک مطرح مي‌کنند و شکست را به گردن داور و اشتباهات داوري مي‌اندازند، طوري که ديواري کوتاه‌تر از کساني که در زمين مسابقه قضاوت مي‌کنند نيست. هر سال اوضاع بدتر از سال قبل مي‌شود و به مرور تعداد مسابقاتي که براي دقايقي به دليل اعتراض بازيکنان و تماشاگران متوقف مي‌شود از تعداد انگشتان يک دست بيشتر شده است. در فصل نوزدهم هم حواشي پيرامون داوران زياد است و با توجه به عدم حمايت از اين صنف بعيد به نظر مي‌رسد که نسل جوان علاقه‌اي به حضور در اين بخش داشته باشند. اشکان خورشيدي، داور بين‌المللي فوتبال ايران که سابقه قضاوت دربي 89 را در کارنامه ورزشي خود دارد، در گفت‌وگو با «شرق» مي‌گويد وضعيت داوري هر روز بدتر از ديروز مي‌شود و مشخص نيست اين اعتراضات که اغلب غيرکارشناسي در رسانه و فضاي مجازي توسط مربيان و مديران تيم‌ها مطرح مي‌شود، چه زماني به پايان مي‌رسد. بخش اصلي و قابل‌تأمل صحبت‌هاي خورشيدي اما آنجايي است که مي‌گويد هرگز اجازه نمي‌دهد فرزندش شغل داوري را براي
آينده خود انتخاب کند و به هيچ جواني نمي‌گويد که به اين سمت سوق داده شود. البته توجيه داور بين‌المللي فوتبال ايران براي داوري يک کلمه است: «عشق». در ادامه مصاحبه، خورشيدي از سخت‌ترين قضاوت دوران ورزشي خود و همچنين مهاجرت عليرضا فغاني به استراليا مي‌گويد.
آقاي خورشيدي در ابتدا بفرماييد که چطور وارد عرصه داوري شديد؟
با توجه به اينکه من در ابتدا فوتبال بازي مي‌کردم، سال 76 به پيشنهاد آقاي بهروش که آن دوران ايشان رئيس کميته داوران بودند، دوره‌هاي داوري را گذراندم و در سال 83 نيز داوري در ليگ دسته دو و يک را آغاز کردم و به مرور به ليگ برتر رسيدم.
تقريبا تمام داوران در فوتبال ايران يک شغل ثابت دارند و يک شغل دوم و سوم. شما هم از اين قاعده مستثنا نيستيد.
صحبت شما درست است، من هم از اين قاعده مستثنا نيستم و کارمند صنايع چوب و کاغذ استان مازندران هستم و در ايران هيچ داوري نمي‌تواند همين يک شغل را داشته باشد. داوري به‌هيچ‌وجه يک حرفه محسوب نمي‌شود. هرکسي که وارد اين جرگه مي‌شود، فقط بايد علاقه داشته باشد و نبايد نگاه مادي به اين بخش کند. حقوق ما 900 هزار تومان براي هر مسابقه است که 10 درصد هم ماليات کسر مي‌شود. شايد باورتان نشود، ولي تا اين لحظه هنوز هيچ دريافتي‌ای نداشته‌ايم. بسياري از دوستان که من را ميبينند سؤال مي‌کنند که با اين وضعيت اصلا چرا سوت مي‌زنيد؟ من فقط مي‌گويم به‌خاطر علاقه‌اي که دارم.
شما سال 97 با 15 قضاوت، پرکارترين داور ليگ برتر لقب گرفتيد و با 67 درصد قضاوت بدون اشتباه رتبه سوم برترين داور ايران را طبق بررسي برنامه نود کسب کرديد. در اين فصل اما نام شما به همراه دو داور مطرح ديگر به‌عنوان غايبان مطرح شد و اين شايعه شکل گرفت که اشکان خورشيدي به دليل عدم دريافت مطالبات و نارضايتي از وضع موجود قصد ندارد داوري کند.
متأسفانه چنين شايعاتي هميشه وجود دارد. مشکلات مالي هميشه وجود دارد، اما هيچ‌وقت نخواسته‌ام به نشانه اعتراض، داوري نکنم. حقيقت ماجرا هم اين است که در تست تهران، عضله چهارسر ران من پاره شد و بايد چند هفته استراحت مي‌کردم. از هفته چهارم بار ديگر در تست‌هاي آمادگي جسماني شرکت کردم و قضاوت را از سر گرفتم.
برسيم به بحث اصلي اين روزهاي فوتبال ايران؛«اشتباهات داوري». چرا اعتراضات به داوري بعد از هر شکستي وجود دارد و چطور هر سال اوضاع بدتر از قبل مي‌شود؟
متأسفانه فوتبال ما نتيجه‌گراست و مديران فوتبال ما فقط مي‌گويند بايد پيروز شويد، به همين دليل اين مسئله فشار زيادي را به مربيان وارد مي‌کند و آنها براي فرار از پاسخ‌گويي و رهايي از انتقادات، شکست را گردن داور مي‌اندازند. من بارها گفته‌ام تا زماني که «انسان» کار قضاوت را در زمين انجام مي‌دهد، جلوگيري مطلق و حذف اشتباهات امکان‌پذير نيست. هيچ داوري از قصد اشتباه نمي‌کند و مطمئنا سهوي است، اما اينکه ازدست‌رفتن نتيجه گردن داور بيفتد، اوج بي‌انصافي است.
مربيان و بازيکنان هميشه تريبون دارند اما داوران حق مصاحبه ندارند. از سوي ديگر کميته انضباطي هم مربيان را بابت مصاحبه‌هاي عجيب‌و‌غريب عليه داوران محروم نمي‌کند. فکر نمي‌کنيد يک مقدار بي‌انصافي در حق داوران شده که بايد برطرف شود؟
دقيقا همين‌طور است. ببينيد مربي بازنده مي‌آيد با استناد به تحليل‌هاي شخصي مي‌گويد فلان صحنه حق ما خورده شد؛ درصورتي‌که طبق قانون، داور مربوطه درست سوت زده اما چون ما اجازه مصاحبه نداريم، صحبت‌هاي مربي بازخورد پيدا مي‌کند. زماني که آقاي حسن‌زاده در کميته انضباطي بودند ما جلسه‌اي با ايشان داشتيم که نسبت به صحبت‌هاي مربيان عليه داوران که هيچ سنديتي ندارد، قوانيني وضع کنند تا حداقل جلوي اين‌گونه تهمت‌ها و... گرفته شود و عامل پيشگيرانه داشته باشد.
فکر مي‌کنيد با اضافه‌شدن سيستم VAR حواشي داوري در فوتبال ايران کمتر شود؟
به عقيده من آمدن VAR براي داوري و فوتبال ايران بسيار مفيد است اما پيش از آن بايد فرهنگ استفاده از اين سيستم براي هواداران فوتبال جا بيفتد و تعريف شود. تصور کنيد سيستم ويدئويي در مسابقه دربي پايتخت وجود دارد. داور يک ضربه پنالتي اعلام مي‌کند و بعد از ديدن تصاوير ويدئويي، نظرش را برمي‌گرداند. آيا اين داور مي‌تواند زنده از ورزشگاه خارج شود؟ و آيا تماشاگران تيمي که بابت تصاوير ويدئويي از تصميم داور عصباني هستند، آيا مي‌توانند خودشان را کنترل کنند؟ هميشه گفته‌ام اگر محيط قضاوت براي داوران امن و آرام باشد و افراد کنار زمين و مربيان همراهي کنند، قضاوت هم بهتر خواهد بود.
فصل گذشته قضاوت شما در ديدار سپاهان و تراکتور جنجال‌ساز شد، به‌طوري‌که طبق گفته خودتان شماره موبايل شما را عوامل يکي از تيم‌ها به‌صورت گسترده در فضاي مجازي پخش کرد و شما تا مدت‌ها توسط برخي از هواداران افراطي تهديد مي‌شديد. هيچ‌وقت خانواده يا همسرتان نگفتند که از داوري خداحافظي کنيد و به زندگي‌تان برسيد؟
البته اين اتفاق و حواشي براي اولين بار نبوده اما در آن مسابقه و بعد از آن خيلي اذيت شدم. بعد از اين مسابقه خانواده، بچه‌ها و همسرم خيلي حمايتم کردند و انصافا هم هيچ‌وقت نگفتند از داوري کناره‌گيري کنم؛ چراکه علاقه و عشق من را به کارم مي‌دانند و بايد قدردانشان باشم.
شما از دوستان نزديک عليرضا فغاني بوديد و هستيد. بعد از مهاجرت ايشان به استراليا همچنان با او در ارتباط هستيد؟ و اينکه آيا قصد نداريد روزي مثل آقاي فغاني به خارج از کشور مهاجرت کنيد؟
(مي‌خندد). عليرضا از دوستان خوب من است و خارج از فضاي فوتبال نيز هميشه باهم در ارتباط هستيم. همين ديشب باهم مفصل صحبت کرديم و هميشه از راهنمايي‌هاي او استفاده کردم. مهاجرت تصميم شخصي است و نمي‌توانم درباره اينکه او تصميم درستي گرفته يا غلط، نظر بدهم اما در هر صورت اميدوارم در آنجا هم مثل هميشه بدرخشد و موفق باشد.
اگر يکي از فرزندان شما در آينده بخواهد شغل داوري را انتخاب کند، شما اين اجازه را به او مي‌دهيد؟
به‌هيچ‌وجه اجازه نمي‌دهم فرزندانم شغل داوري را انتخاب کنند؛ چون به سختي‌هاي آن آگاهم. داوري به‌هيچ‌وجه جنبه مادي ندارد.
و سؤال پاياني؛ فکر مي‌کنيد فضاي مجازي تا چه حد از عوامل شکل‌گيري اين تنش‌هاي داوري در فوتبال ما است؟
يکي از مشکلات فوتبال ما فضاي مجازي است و محيط فوتبال ما را مسموم کرده است. ادمين‌هاي 14، 15 ساله خيلي راحت ويدئو درست مي‌کنند که داور مذکور سه سال پيش يک سوت اشتباه در دقيقه 65 عليه تيمشان زده، پس او طرفدار تيم رقيب است. اين استدلال‌هاي عجيب که هيچ سنديتي ندارد، باعث مي‌شود که پيش از شروع مسابقه جو عليه داوران شکل بگيرد و با يک سوت اشتباه، ورزشگاه متشنج شود.