حصارکشی پارک لاله خاطره پارک قیطریه را زنده کرد
پارک‌خواری پشت نقاب «زنده باد درخت»
نزدیک به یک ماه است که تصاویری از حصارکشی در بخش جنوبی پارک لاله منتشر شده است. در این مدت پیگیری‌های فعالان محیط زیست و شهروندان تهرانی که به این پارک قدیمی تردد داشتند، درخصوص دلیل این حصارکشی‌ها به نتیجه مشخصی نرسید تا اینکه تجهیز این محدوده به کانکس کارگاهی و صحبت‌های برخی از کارکنان پارک درباره احتمال آغاز به کار ساخت بنایی که هنوز مشخص نیست قرار است بنایی اداری باشد یا فرهنگی، سبب اعتراض عمومی شد.
شرق: نزدیک به یک ماه است که تصاویری از حصارکشی در بخش جنوبی پارک لاله منتشر شده است. در این مدت پیگیری‌های فعالان محیط زیست و شهروندان تهرانی که به این پارک قدیمی تردد داشتند، درخصوص دلیل این حصارکشی‌ها به نتیجه مشخصی نرسید تا اینکه تجهیز این محدوده به کانکس کارگاهی و صحبت‌های برخی از کارکنان پارک درباره احتمال آغاز به کار ساخت بنایی که هنوز مشخص نیست قرار است بنایی اداری باشد یا فرهنگی، سبب اعتراض عمومی شد.
مرتضی هادی‌جابری مقدم، عضو هیئت علمی دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران، با حضور در پارک لاله مقابل حصارهای ضلع جنوبی پارک لاله ایستاد و خطاب به مردم گفت: محدوده‌ای بالغ بر سه هزار مترمربع را برای انجام عملیات عمرانی به‌طور کامل حصارکشی کردند. بعد از آنکه حساسیت‌ها درخصوص این پارک افزایش پیدا کرد، خبرهایی درباره ایجاد فرهنگسرا، ساختمان اداری و پارکینگ منتشر شد. در هر صورت کارگاه ساختمانی در حال احداث است.
به گفته او در این محدوده درختان انبوه و قدیمی وجود دارد و بعید به نظر می‌رسد هیچ مدیریت خردمندانه‌ای چنین تصمیمی را برای این نقطه از مرکز شهر تهران بگیرد. ما در مرکز شهر یک فضای سبز و آزاد مشابه پارک لاله نداریم و متر به متر این پارک ارزشمند است. به‌هیچ‌وجه صلاح نیست در این نقطه، چنین اتفاقی بیفتد؛ نه از نظر کارشناسی و نه از نظر قانونی. در این پارک نیاز به ساخت‌وساز هیچ بنایی نداریم.
محمدکریم آسایش، کنشگر و پژوهشگر شهری نیز در شبکه اجتماعی ایکس تصاویری از تجمع شهروندان در پارک لاله در اعتراض به حصارکشی و تخریب فضای سبز توسط شهرداری تهران منتشر کرد.
او با اشاره به تجمع خودجوش دوستداران محیط زیست برای جلوگیری از تخریب بیش از سه هزار مترمربع از فضای سبز بوستان لاله به بهانه ساختمان اداری شهرداری، فرهنگسرا، پایگاه فرهنگی و حتی استفاده تجاری نوشت: «مسئله مخالفان با ساخت‌وساز پارک‌ها، اصل ساخت‌وساز غیرقانونی در پارک است نه کارکرد آن مثل مسجد و...».
بر اساس اظهارات شاهدان و ساکنان اطراف پارک لاله، با استقرار کانکس در اطراف حریم پارک، این گمانه مطرح شده که قرار است در این قسمت ساخت‌وساز اتفاق بیفتد و درختان محوطه قطع یا جابه‌جا شوند.
پیش از این هم کانال خبری دیده‌بان زیست‌بوم ایران -که موضوع حصارکشی پارک قیطریه را اطلاع‌رسانی کرده بود- اعلام کرده بود: بخش بزرگی از پارک لاله که مملو از درختان کهنسال است، به‌تازگی حصارکشی و گفته شده قرار است در آنجا «ساختمانی از طرف شهرداری!» احداث شود.
در این کانال تأکید شده با توجه به تعرضات و دستکاری‌هایی که در بوستان‌های دیگر از‌جمله پارک اندیشه و پارک قیطریه در حال وقوع است و پیش‌تر هم با حذف درختان و احداث بنا در این پارک صورت پذیرفته، خطر جدی است. از کنشگران و مردم می‌خواهیم نسبت به حذف عرصه مهمی از این بوستان مرکزی شهر و حذف درختان کهنسال و ارزشمند آن با حساسیت بیشتری برخورد کنند و اجازه ندهند اتفاقات گذشته و تعرضات مشابه به دیگر پارک‌ها، در اینجا تکرار شود.
مهدی بابایی، عضو شورای شهر تهران نیز درباره ساخت‌وساز در بوستان‌ها، هرگونه فعالیت عمرانی بر‌خلاف مصوبات شورا که منجر به تخریب فضای سبز و درختان شود را غیرقانونی دانسته بود.
عباس آخوندی، استاد دانشگاه تهران و وزیر کابینه‌های مرحوم اکبر هاشمی و حسن روحانی هم در واکنش به حصارکشی و احتمال ساخت‌وساز در پارک لاله، در کانال تلگرامی‌اش نوشت: «واقعا نمی‌دانم چه از جان شهر و مردم می‌خواهند؟ چه لجاجتی با زندگی مردم دارند؟ شگفت آنکه نهادهای دینی که آشکارا می‌بینند از نام دین چنین سوءاستفاده می‌شود، خاموش‌اند.
نهادهای به‌اصطلاح اصولگرا معلوم نیست به چه اصلی وفادارند؟ دولت و وزارت راه و شهرسازی درباره این تخلفات آشکار از طرح جامع و تفصیلی و حقوق شهروندی مردم بی‌تفاوت‌اند. قوه قضائیه نسبت به این‌گونه امور حساسیت خود را از دست داده است. چگونه اینان به خودشان اجازه می‌دهند در شهری که اغلب روزهای سال در وضعیت هوای ناسالم است، این‌گونه به تخریب پارک‌ها و قطع درختان دست یازند؟ شمایان از کجا آمده‌اید که زندگی مردم برایتان پشیزی ارزش ندارد؟ شورای شهر چه می‌کند؟ نهادهای مدنی کجایند؟ احزاب و گروه‌های اصلاح‌طلب چرا لب به اعتراض نمی‌گشایند؟ آیا نباید قدری آزادگی داشت و در برابر این تخلفات ایستادگی کرد؟ ما را چه می‌شود؟».
اما مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران که پنجشنبه 13 اردیبهشت به پارک لاله رفته بود، درباره حصارکشی پارک لاله و زمزمه‌های ساخت‌وساز در بخش جنوبی این پارک قدیمی به سایت اکوایران گفته است: پیگیری و گفت‌وگوهایی با ریاست شورای شهر، معاون خدمات شهری شهردار و شهردار منطقه داشتم و بر اساس هماهنگی و گفت‌وگوی انجام‌شده با معاون خدمات شهری، پروژه‌ای در این نقطه احداث نمی‌شود. او درخصوص احتمال ساخت مجتمع فرهنگی و هنری در این نقطه هم گفت: ما مخالف ساخت مجموعه‌های فرهنگی و هنری نیستیم، اما هر چیز در جای خودش. در جنوب بلوار کشاورز اراضی توسعه دانشگاه تهران وجود دارد که چند‌صد متر با این نقطه فاصله دارد؛ می‌توان برای ساخت چنین مجموعه‌هایی با آنها تفاهم کرد. پارک قدیمی لاله با درختان کهنسال از دارایی‌های معنوی و ارزشمند شهر است که باید از آن محافظت کرد.
دو خبرگزاری مهر و فارس نیز گزارشی درخصوص حصارکشی پارک لاله نوشته‌اند. مهر نوشته است: روابط‌عمومی شهرداری منطقه ۶ در این زمینه اعلام کرد: هرگونه دخل و تصرف در بوستان‌ها بر عهده سازمان بوستان‌ها‌ست و شهرداری مناطق فقط در بحث نگه‌داشت بوستان‌ها دخیل است.
یکی دیگر از مدیران شهری هم گفته: سرانجام حصارکشی مشخص نیست و شاید کلا طرحی که مدنظر بوده لغو شود و اجرائی نشود. ساخت فرهنگسرا و سرویس بهداشتی از‌جمله پروژه‌های مطرح‌شده بوده که اجرای آن فعلا تعلیق شده و سرانجام آن مشخص نیست.
اما فارس به نقل از یک مسئول شهرداری که نامش را ذکر نکرده، نوشته است: این حریم‌سازی بر اساس نیاز پارک و بنا بر درخواست مردم بعد از برگزاری جشن‌ها و مراسمات متنوع ماه‌های قبل صورت گرفته و برای پروژه ایجاد فضای عمومی و آبنما برای زیباسازی بوستان لاله است و قرار نیست حتی یک درخت هم در آنجا قطع شود. همچنان که برای کل پارک لاله پروژه بزرگ روشنایی برای بهره‌برداری بیشتر مردم در نظر گرفته شده است تا این پارک با ظرفیت بالاتری در خدمت مردم باشد.
این در حالی است که این پارک به گفته مراجعه‌کنندگان همیشگی‌اش که این روزها نگران از بین رفتن بخشی از پارک هستند، نیاز به هیچ‌گونه بنایی ندارد.
محمد متینی‌زاده، عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، به تناقض تابلوهای تبلیغاتی شهرداری با شعار زنده باد درخت اشاره کرده و نوشته است: «شهرداری در و دیوار شهر را پر کرده از تابلوهایی با شعار اصلی زنده باد درخت و نیز آمارهایی در کاشت‌هایی که در این چند وقت انجام داده است. نمی‌دانم چرا این همه هزینه می‌کنند که بگویند ما آن‌طور نیستیم، در‌حالی‌که شواهد بسیاری نشان می‌دهد هستند! در کشوری که مصائبش برای عناصر طبیعی‌اش فراوان است، اصلی‌ترین سیاست باید حفاظت باشد. متأسفانه نیست؛ چه در طبیعت چه در شهر. ارزش اکولوژیکی گیاهان و درختان چند‌ساله در هر کجای زمین چندین برابر کاشت‌های تازه است و گاهی اصلا قیاس‌شدنی نیست؛ چون آنچه با گیاهان سن‌و‌سال‌دار به وجود می‌آید، ارزشی افزوده‌تر دارد. خاکی که از او تشکیل می‌شود، ارگانیسم‌هایی که با او زندگی می‌کنند، میزبانی‌هایی که از فون پیرامون‌شان انجام می‌دهند، از یک سو کارآمدتر بودن‌شان در کاهش آلودگی، زیبایی‌های دیداری تکامل‌یافته، ظرفیت بیشتر برای رهگیری رواناب و اوفان، کاهش مصرف انرژی و... از سوی دیگر و همه دیگر یافته‌های دانشمندان می‌گوید نخست آنچه را داریم دو‌دستی حفظ کنیم و بعد به فکر احیا و توسعه باشیم. فریب‌دهنده است که توجهی به جنگل چند‌میلیون‌ساله هیرکانی نداشته باشیم، کاشت نهال را در بوق و کرنا کنیم. به حریم باغ استثنائی گیاه‌شناسی ملی ایران که ارزش تفرجی-حفاظتی آن 543 میلیون دلار در سال برآورد شده، کوچک‌ترین اهمیتی ندهیم، برای حفاظتش خود را به خواب بزنیم، پارک‌های قدیمی و شناسنامه‌ای شهر را در تعاریف نادرست از فضای سبز بگنجانیم، به بهانه‌ای چند هزار مترمربع از آنها را حصار بکشیم، آن‌وقت بیاییم شهر را با تابلوی زنده باد درخت پر کنیم».
او تأکید کرده است: «شورای شهر تهران باید کاری جدی برای این همه جسارت به مظلوم‌ترین عناصر زنده هستی انجام دهد. این اعتراضات محققان و کارشناسان حوزه‌های مختلف شهری، سیاسی نیست، برای زیست بهتر شهری است که سنگینی ترافیک، شلوغی و جمعیت بیش از حدش خردش کرده است. زنده باد درخت، اما باید در زمانه کنونی نوشت زنده باد درخت، اما نه هر درختی! آن درختانی که فقط یک‌سری دوست داشته باشند».
بعد از تلاش‌های فعالان شهری برای حفاظت از پارک لاله، کارزاری با عنوان «پارک‌خواری را متوقف کنید» نیز به راه افتاده است. این کارزار که با هشتگ جای مردان سیاست بنشانید درخت آغاز شده، خطاب به رئیس دیوان عدالت اداری و رئیس فراکسیون محیط زیست و کمیسیون شوراهای مجلس نوشته است: «شهردار تهران از سال گذشته تهاجم خزنده‌ای را به‌صورت چراغ‌خاموش از طریق تغییر کاربری فضای سبز پارک‌های تهران به زیربناهای اداری، تجاری، فرهنگی و... شروع کرده است...».
در بخش دیگری از این نامه آمده است: «این حرکت ضد محیط‌زیستی تنها مختص به پارک قیطریه نبوده، بلکه در بیشتر پارک‌های تهران عمومیت دارد و پارک قیطریه به نماد این حرکت تبدیل شده است. در بسیاری از پارک‌های تهران قسمتی از فضای سبز پارک از طریق حصارکشی از بقیه جدا شده، بدون آنکه هیچ عملیاتی در پشت آن در دست اجرا باشد یا هیچ تابلوی معرفی پروژه عمرانی یا ساختمانی‌ای در محل نصب شده باشد. در‌حالی‌که با حصارهای نصب‌شده عملا امکان دسترسی شهروندان و پرسنل پارک‌ها به آن قسمت و آبیاری و رصد حال درختان محصور وجود ندارد و بیم و گمان آن می‌رود که پروژه خشک‌کردن عمدی درختان به مرور زمان و مرگ تدریجی آنها در جریان باشد. به‌عنوان دو نمونه ضلع جنوبی پارک لاله حدفاصل کارگاه ساختمانی خط ۶ مترو و ایستگاه آتش‌نشانی و نیز پارک مریم در خیابان کریمخان مقابل کلیسا حصارکشی شده و قسمت زیادی از فضای سبز پارک و زمین بازی کودکان محصور و غصب و بلاتکلیف رها شده است. این روش دقیقا همان روشی است که برج‌سازها برای خشک‌کردن تدریجی درختان باغ‌های تهران و تغییر کاربری آنها تا‌کنون از آن بهره برده‌اند».
در بخش دیگری از این نامه تأکید شده است: «در‌حالی‌که کمر به قطع درختان شهر و مرگ تدریجی آنها بسته‌اند، شهر را با شعار زنده باد درخت پر کرده‌اند. حکایت آنها که به‌جای کاشتن درخت و توسعه فضای سبز پارک‌ها، تابلوی زنده باد درخت می‌کارند و در همان حال به قصد پارک‌خواری درختان پارک‌ها را محصور و فضای سبز را غصب می‌کنند».
