بابک زنجانی در حال خروج از سایه و اعلام حضوری تازه در اقتصاد ایران است؟
سایه بابک
بابک زنجانی کم‌کم از سایه خارج می‌شود. صبح روز یکشنبه ۳۱ فروردین ۱۴۰۴ شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی مراسمی با عنوان آیین سرمایه‌گذاری در صنعت حمل‌ونقل ریلی کشور برگزار کرد و فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، به همراه معاون خود جبارعلی ذاکری، مدیرعامل شرکت راه‌آهن و محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس، در آن حاضر شدند تا دو تفاهم‌نامه سرمایه‌گذاری در بخش ریلی را با شرکت آوان‌ریل و کشت و صنعت پارس افق هشتگرد امضا کنند؛ شرکتی که منتسب به بابک زنجانی است و این بار در یک مراسم رسمی امضای تفاهم‌نامه سرمایه‌گذاری رخ نموده است.
شرق: بابک زنجانی کم‌کم از سایه خارج می‌شود. صبح روز یکشنبه ۳۱ فروردین ۱۴۰۴ شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی مراسمی با عنوان آیین سرمایه‌گذاری در صنعت حمل‌ونقل ریلی کشور برگزار کرد و فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، به همراه معاون خود جبارعلی ذاکری، مدیرعامل شرکت راه‌آهن و محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس، در آن حاضر شدند تا دو تفاهم‌نامه سرمایه‌گذاری در بخش ریلی را با شرکت آوان‌ریل و کشت و صنعت پارس افق هشتگرد امضا کنند؛ شرکتی که منتسب به بابک زنجانی است و این بار در یک مراسم رسمی امضای تفاهم‌نامه سرمایه‌گذاری رخ نموده است.
رقم تفاهم‌نامه شرکت آوان‌ریل ۶۱ هزار میلیارد تومان اعلام شد اما این تمام ماجرا نبود؛ چرا‌که شرکت آوان‌ریل یکی از شرکت‌هایی است که با نام بابک زنجانی گره خورده است.
آوان‌ریل اعلام کرد قرار است با این پول ۳۰۰ واگن خودکششی دیزلی، ۵۰ لوکوموتیو باری و ۶۰۰ واگن مخزن‌دار ساخته یا خریداری شود و قطارهای مسافربری در اختیار مسافران قرار دهند که کیفیت خدمات آن با هواپیما رقابت کند. البته این اولین باری نیست که زمزمه‌های حضور دوباره بابک زنجانی در اقتصاد کشور شنیده می‌شود و اکانت توییتری منتسب به او به‌تازگی شروع به انتشار توییت‌هایی کرده است که نشان می‌دهد زنجانی عملا در حال اعلام حضور دوباره در اقتصاد کشور است؛ کسی که نام او با یکی از بزرگ‌ترین پرونده‌های فساد مالی کشور گره خورده است. انتشار توییت‌های متعدد این پرسش را در افکار عمومی ایجاد کرد که بابک زنجانی از زندان آزاد شده است یا نه؟
پرسشی که البته هرگز پاسخ شفاف نداشته است و حالا دوباره سایه بابک زنجانی دیده شد؛ این بار اما در یک مراسم رسمی سرمایه‌گذاری. مهدی ابراهیمی که یکی از مدیران با‌سابقه ریلی است، این بار به نمایندگی از آوان‌ریل آمده بود؛ به عنوان مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل ریلی وابسته به هلدینگ دات‌وان و منتسب به بابک زنجانی.
او درباره نسبت شرکت آوان‌ریل با بابک زنجانی به «شرق» پاسخ می‌دهد: «مرجع رسمی اعلام این موضوع قوه قضائیه است و رئیس این قوه در اسفند‌ماه سال گذشته اعلام کردند که بابک زنجانی بدهی‌های خود را پرداخت کرده است و حتی مازاد پرداختی داشتند و از دولت طلبکار هستند. ما آقای زنجانی را ندیده‌ایم، در هلدینگ حضور ندارند و سهامدار نیستند اما از ما پشتیبانی می‌کنند. ایشان در هلدینگ وان حضور ندارند ولی از طریق سرمایه‌هایی که در خارج از ایران دارند در حال خدمت‌رسانی به مردم ایران هستند». ابراهیمی توضیح می‌دهد که شرکت در آذر سال ۱۴۰۳ تأسیس شده است و اینکه یک شرکت تازه‌تأسیس با چه فرایندی وارد سرمایه‌گذاری در شرکت راه‌آهن کشور شده، پرسش‌هایی است که بی‌پاسخ می‌ماند.
محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس، هم در مواجهه با این پرسش‌های «شرق» اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و می‌گوید اطلاعی ندارد و نمی‌دانسته این شرکت متعلق به بابک زنجانی است یا نه. جبارعلی ذاکری، مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی هم پاسخ مشابهی می‌دهد.
سایه بابک زنجانی در اقتصاد ایران در حالی پررنگ‌تر شده است که پیش از این زمزمه‌های تأسیس بانک ارز دیجیتال او شنیده می‌شد. گذشته از این، اکانت منسوب به او در شبکه اجتماعی ایکس یا همان توییتر سابق چندی پیش مطالبی منتشر کرد که از تأسیس یک بانک ارز دیجیتال خبر می‌داد و راه‌اندازی شرکت هواپیمایی، واردات صد‌ها دستگاه نفتکش ریلی و راه‌اندازی ۱۰ رام قطار مسافربری.
اکانت توییتری منتسب به او قبل‌تر به پروژه‌ای به نام «بیت‌بانک» پرداخت که قرار بود «معادلات مالی کشور را دگرگون کند». این پست در کنار ویدئویی منتشرشده در یوتیوب تحت عنوان «از بانک تا بیت‌بانک»، تصویر فردی را نشان می‌داد که گویا از پشت میله‌های زندان نیز بلندپروازی‌های اقتصادی‌اش متوقف نشده است. بعدا این اکانت وعده تأسیس خط هوایی و واردات گسترده تجهیزات ریلی توسط برند «One» را داد. همه اینها در حالی است که گفته می‌شود بابک زنجانی همچنان در زندان و در حال گذراندن دوران محکومیت خود است.
این در حالی است که در دی ۱۴۰۳ تصویری از زنجانی در کنار یک شیخ عرب، توسط رسول کوهپایه‌زاده (وکیل او)، منتشر شد. با این حال وکیل او حاضر به مصاحبه با رسانه‌ها و شفاف‌سازی وضعیت بابک زنجانی نشد. زنجانی در سال ۱۳۹۲ بازداشت و در سال ۱۳۹۵ به اعدام محکوم شده بود. پس از این ماجرا رسانه‌ها اعلام کردند که بابک زنجانی پس از بازگرداندن اموال و تسویه بدهی‌هایش به مبلغ حدود ۱.۹۶۷ میلیارد یورو، حکم اعدامش به ۲۰ سال حبس کاهش یافت.
در همین زمینه بهمن‌ماه سال گذشته، «غلامحسین محسنی‌اژه‌ای» رئیس قوه قضائیه از شناسایی و بازگشت اموال «بابک زنجانی» به تهران خبر داد و تأکید کرد بر اساس کارشناسی‌های اولیه، این اموال، بدهی‌ها و خسارت‌های این متهم نفتی را تسویه می‌کند. این خبر در حالی اعلام شد که جزئیاتی از نحوه انتقال اموال زنجانی و معادل دقیق ریالی اموال در دست نبود. چند روز بعد، محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی با تأیید این خبر اعلام کرد که اموال بازگردانده‌شده به صورت دارایی‌های ارزی است و تماما به بانک مرکزی منتقل شده است.
با تمام این احوال، واکنش شکل‌گرفته به حضور بابک زنجانی در اقتصاد کشور از ابتدا دوگانه بود؛ از تحسین بابک زنجانی که باید به عنوان یک نخبه و نابغه جدی گرفته شود و به او پست‌های کلیدی مثل وزارت اقتصاد سپرده شود، تا الان که او را به عنوان یک سرمایه‌گذار برای توسعه کشور معرفی می‌کنند. این دسته از موافقان حضور بابک زنجانی در اقتصاد کشور می‌گویند که حضور سرمایه‌گذار خارجی در ایران در حال حاضر با موانع بسیار همراه است و در حال حاضر بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی ایران، افغانستان است. در عین اینکه بخش‌های مختلف اقتصاد کشور به دلیل کمبود شدید سرمایه دچار استهلاک و ناترازی شده است. بنابراین جذب سرمایه ولو از فردی مانند بابک زنجانی برای اقتصاد کشور حیاتی است.
در مقابل مرتضی افقه، اقتصاددان به «شرق» می‌گوید در کشور، اقتصاد ذی‌نفعان و طبقه رانتی شکل گرفته و بابک زنجانی نه یک نابغه که یک فرد صاحب رانت است. او توضیح می‌دهد شکل‌گیری طبقه رانتی و طبقه الیگارشی در اقتصاد کشور تبعات سنگینی دارد و حتی می‌تواند مسئله نظارت را تحت‌الشعاع قرار داده و فسادهای گسترده‌تری شکل بگیرد.
