«ایمنی» در کشور ما متولی ندارد

 ساعت ۴/۱۵ دقیقه صبح روز یکشنبه یک مهر ۱۴۰۳  اولین پیکر از قربانیان  از معدن زغال سنگ طبس بیرون کشیده شد. معدنی که شب ۳۱ شهریور بر اثر نشت گاز متان منفجر  و منجر به کشته شدن ۵۳ معدنجوی آن شد. یک ماه بعد از این حادثه گزارش مجلس «عدم نظارت و بی‌توجهی به هشدار کارگران» را از دلایل این انفجار دانست. دلایلی که به گفته «فرشاد اسماعیلی»، پژوهشگر حقوق کار، مدام نادیده گرفته می‌شود چون بازرسان تصور می‌کنند کارفرما نمی‌خواهد هزینه کند.

۵۳ کشته از ۶۹ معدنجوی مشغول کار

به گفته پیرحسین کولیوند، رییس جمعیت هلال احمر ایران، از ۶۹ نفر معدنجوی مشغول به کار در بلوک C و B این معدن، ۵۳ نفر از آن‌ها کشته شدند. از همان یکم مهرماه که معدن منفجر شد، اخبار بالا رفتن تعداد قربانیان منتشر می‌شد و آخرین خبر هم پنجم آبان ماه منتشر شد که نشان می‌داد پنجاه و سومین معدنجوی این حادثه هم کشته شد.

گزارش مجلس چه گفت؟

در جلسه علنی روز سه‌شنبه، اول آبان ۱۴۰۳، گزارش مشترک سه کمیسیون‌های صنایع و معادن، اجتماعی و اصل نودم (۹۰) قانون اساسی. گزارش‌هایی دلایل  انفجار معدن زغال طبس قرائت شد.

در این گزارش فقدان نظارت بر نقشه‌های تهویه معدن،  عدم انجام عملیات گاززدایی، عدم نظارت موثر توسط بازرسان، بی‌توجه به هشدار کارگران و عدم ارائه آموزش‌های ایمنی لازم به کارگران معدن به عنوان موارد تخلف، در حادثه انفجارمعدن معدنجوی طبس شناسایی شد.

فاش شدن مقصران حادثه در گزارش مجلس

فرشاد اسماعیلی، پژوهشگر حقوق کار، در خصوص گزارش مجلس درباره ریزش معدن طبس و مقصران این حادثه به «شبکه شرق» گفت:  گزارش مجلس درباره حادثه طبس سلسله مراتبی از میزان مسئولیت نهادها و افراد خاطی در این حادثه را مشخص می‌کرد. در این سلسله مراتب بیشترین مسئولیت به ترتیب متوجه حاکمیت، سپس نهادهای نظارتی، شرکت کارفرما، مدیریت شرکت، کارمندان و در آخر کارگران بود.

کارگران خفه شده بودند

پیش‌تر محمدعلی آخوندی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی درباره علت این انفجار در جمع خبرنگاران گفت: ساعت ۲۱ شب ۳۱ شهریور در اثر نشتی گاز متان خفه شده بودند. غلظت این گاز در تونل‌ها باعث انفجار در معدن شده بود.

کمترین مسئولیت متوجه کارگران است

فرشاد اسماعیلی در ادامه به «شبکه شرق» می‌گوید: در گزارش مجلس از حادثه معدن طبس هر چقدر از بالا به پایین می‌آییم تقصیری که متوجه عملکرد آن نهاد در حادثه معدن طبس بوده، کمتر می‌شود.  در واقع وقتی به سطوح پایینی مانند کارگران میرسیم، تقصیرها جزئی‌تر می‌شوند و کمترین میزان مسئولیت متوجه کارگران است.

اتاق فرمان در معدن وجود نداشت

پس از قرائت گزارش حادثه معدن در مجلس، سید جلیل میرمحمدی عضو کمیسیون صنایع و معادن با اشاره به ناامن بودن مشهود معدن طبس برای کارگران گفت: تخلیه گاز CO از بلوک C به بلوک B رفته است، ۱۵ دقیقه زمان وجود داشته که این عزیزان خارج شوند اما یک اتاق فرمان وجود نداشته که به ۲۸ کارگر که در آن بلوک مشغول به کار بوده‌اند اطلاع دهند.

گزارش‌ بازرسان از بالا تا پایین ناقص بوده

فرشاد اسماعیلی: گزارش‌های صادر شده توسط بازرسان درباره معدن طبس از بالاترین سطح تا سطوح پایینتر ناقص بوده. در واقع انگار بین سطوح مختلف نظارتی عرف نانوشته‌ای وجود دارد که می‌دانند ایرادات از یک سطحی به بعد قابل اصلاح نیست چون کارفرما نمی‌خواهد هزینه کند. بازرسان در پرونده حادثه معدن طبس هر ایرادتی که ممکن بوده برای کارفرما دردسرساز باشد را نادیده گرفته‌ و به ایرادات جزئی‌تری پرداخته‌اند مثلا طبق قانون کار، کارفرمایان معادن باید نقشه مسیرهای تهویه هوا را به تایید مسئولان این اداره برسانند اما چنین اتفاقی رخ نداده و در بازرسی‌ها هم به چنین مسئله‌ای توجهی نشده و در عوض به مسائلی مثل لباس کارگران پرداخته شده.

معدن سنسور گاز نداشت

علی مقدس زاده، رئیس کانون شورای اسلامی کار خراسان جنوبی پیشتر در دیدار با وزیر کار گفته بود: یک سنسور گاز متان نداریم. اگر یک سنسور گاز متان مانند معدن مرکزی داشتیم این اتفاق نمی‌افتاد. حقوق کارگران ۶ ماه دیگر در حال بسته شدن است، خواهش می‌کنیم حقوق بر مبنای اصل ۴۱ باشد. اینها می‌دانید چقدر می‎گرفتند (کارگران معدن طبس)؟ ۱۲ میلیون تومان.

ریزش معدن طبس؛ نتیجه بی‌توجهی به پلاسکو

فرشاد اسماعیلی در گفت‌وگو با «شبکه شرق» با بیان اینکه پیش از وقوع حادثه معدن طبس مانند پلاسکو از قبل هشدارهایی داده شده بود، گفت: اولین نکته گزارش در سطح حاکمیتی این است که مسئله ایمنی در کشور ما متولی ندارد. مسئله‌ای که سال‌ها قبل در کمیته حادثه پلاسکو هم مطرح شد.

کارگران قبل از وقوع حادثه هشدار داده بودند

فرشاد اسماعیلی درباره قصورات شرکت کارفرما در گزارش مجلس از حادثه ریزش معدن زغال‌سنگ در طبس می‌گوید: علاوه بر عدم آموزش صحیح به نیرو، بی‌توجهی به هشدار کارگران مبنی وجود گازها مشکوک در معدن و پافشاری بر ادامه کار در شرایط ناایمن هم از قصورات شرکت کارفرما در حادثه معدن طبس بوده است.

نوشدارو پس از مرگ سهراب

فرشاد اسماعیلی می‌گوید گزارش مجلس از حادثه ریزش معدن طبس  چاره را در اصلاح قانون معادن دیده است. او می‌گوید: مثل رویه همیشگی که حوادثی رخ میدهد و بعد از آن مسئولان به فکر اصلاح قانون می‌افتند.

ایرادات ما بیشتر از اینکه به قوانین بازگردد به ایرادات ساختاری و نهادهای نظارتی بازمیگردد. مشکل اصلی ما به عدم ضمانت اجرا است.

معن طبس دوباره شروع به کار کرده؟

در حالی هفته گذشته گزارش مجلس از وضعیت ایمنی معدن طبس و سایر معادن در رسانه‌ها منتشر شد که نماینده مردم تفت و میبد در مجلس شورای اسلامی اعلام کرده بود: : شنیده‌ام این معدن شروع به کار کرده است، معدنی که سنسور گاز، اتاق مانیتورینگ ندارد، جان مردم مهم باشد، خواهش می‌کنیم قوه قضائیه به این مسئله تنها از موضع برخورد ورود نکند بلکه از سایر موارد دیگر این مسئله را بررسی کند.