اعلام عمومی خودکشی جدی گرفته شود

ایلنا: مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت درباره اعلام عمومی قصد خودکشی برخی افراد در فضای مجازی تأکید کرد که باید این اعلام‌ها را جدی گرفت. محمدرضا شالبافان در توضیح بیشتر گفت: «مطالعات مختلف و شواهد‌ انکارنشدنی جهانی نشان می‌دهد که در بیشتر این موارد، شاهد اختلال جدی روان‌پزشکی هستیم که در رأس آنها افسردگی وجود دارد و متعاقب آن فرد اقدام به خودکشی می‌کند». او ادامه داد: «عوامل مختلفی وجود دارد که می‌توانند منجر به خودکشی شوند که یکی از آنها علت نهایی است، ولی به این معنا نیست که تنها آن علت نهایی باعث چنین مسئله‌ای شود.

برای مثال فشار اقتصادی یا یک ورشکستگی باعث نمی‌شود‌ همه افراد اقدام به خودکشی کنند، بلکه آن فردی در چنین شرایطی اقدام به خودکشی می‌کند که قبل از آن آسیب روانی دیده و آسیب جدید منجر به این می‌شود که روان آسیب‌پذیر او شکننده‌تر شود و نهایتا اقدام به خودکشی کند. حال یکی از اتفاقاتی که ممکن است در این شرایط رخ دهد، این است که فرد این اقدام خود را اعلام عمومی کند». او ادامه داد: «یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید در نظر بگیریم، این است که وقتی فردی درگیر فکر خودکشی است و آن را اعلام می‌کند، این نشانه را جدی بگیریم. فکر نکنیم اگر فردی می‌گوید «من می‌خواهم خودکشی کنم» نمی‌خواهد اقدام کند، اتفاقا عمده افرادی که می‌گویند می‌خواهیم خودکشی کنیم، واقعا این فکر آزاردهنده و ناراحت‌کننده را دارند».

او افزود: «از طرف دیگر اینکه فرد کسی را داشته باشد که بتواند درباره افکارش اعم از افکار افسردگی و خودکشی با او حرف بزند، احتمال این را که آن فرد بتواند راهکارهای بهتری پیدا کند، افزایش می‌دهد و خطر خودکشی را تا حدی می‌تواند کاهش دهد. بااین‌حال، این کاهش خطر کافی نیست؛ به همین دلیل یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که باید در جامعه بیفتد برای اینکه خودکشی گسترده نشود، این است که اجازه ‌دهیم افراد درباره افکار خودکشی‌شان حرف بزنند». بر اساس اعلام مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، اینکه اگر کسی درباره فکر خودکشی حرف بزند، به او بگویند‌ «این چه حرفی است؟ درباره این فکرها حرف نزن، اگر حرف بزنی احتمال آن بیشتر می‌شود» یا اینکه در جامعه رایج می‌شود که از واژه خودکشی استفاده نشود و اصطلاح دیگری به جای آن استفاده شود، همه این موارد باعث می‌شوند ‌افراد درباره خودکشی حرف نزنند و متأسفانه وقتی که افکار خودکشی در آنها زیاد می‌شود، به‌جای اینکه حرف بزنند و راهکارهای پیشگیرانه را در پیش بگیرند، اقدام به خودکشی کنند. او افزود: «در جامعه مدرن فعلی ممکن است آن روابط قدیمی دوستانه رودررو، دورهمی‌های سنتی و رفت‌وآمدهای خانوادگی بسیار کم‌رنگ شده باشد و جای آن را یک‌سری از روابط مجازی گرفته باشد؛

از‌جمله، داشتن یک صفحه در فضای مجازی که فرد با مخاطب‌هایی که آنها را ندیده است، حرف می‌زند. اگر روابط مجازی فرد بیشتر از روابط واقعی‌اش باشد، در‌صورتی‌که فکر خودکشی پیدا کند، بسیار محتمل است که در همین فضای مجازی اعلام کند که این فکر را در سر دارد». او درباره اینکه اگر با اعلام عمومی اقدام به خودکشی شخصی مواجه شدیم چه کنیم؟ توضیح داد: «اگر با چنین پستی مواجه شدید، قضیه را خیلی جدی بگیرید.‌ سراغ فرد بروید، با او تماس بگیرید یا از او دعوت کنید به روان‌شناس و روان‌پزشک مراجعه کند. اگر به صورت حضوری امکان‌پذیر نیست، خیلی اوقات استفاده از تلفن‌هایی که در دسترس است ‌-خطوط بحران یا هات‌لاین به آنها می‌گویند- می‌تواند برای فرد خیلی کمک‌کننده باشد؛ هم از نظر اینکه درمانگری که پشت تلفن است، برای کاهش این خطرها مداخله کند و هم از نظر اینکه درمانگر بتواند فرد را ارزیابی کند که چه کمکی می‌شود در لحظه به او کرد».

به گفته او، خیلی اوقات ممکن است بر اساس امکاناتی که سیستم‌های اطلاع‌رسانی در کشور دارند، امکان یافتن فردی که اقدام به خودکشی دارد، فراهم بشود و بتوانند مداخله به‌موقعی بکنند و جلوی از دست رفتن یک جان دیگر را با روش خودکشی بگیرند. بنابراین همه ما درباره این موضوع مسئول هستیم. وقتی کسی اعلام می‌کند ‌من قصد جدی برای خودکشی دارم، این اصلا به معنای آن نیست که نمی‌شود برایش کاری کرد، اتفاقا در بیشتر موارد، برای آن فرد می‌شود کاری کرد. اما متأسفانه در مواردی که فرد چندین بار اعلام کرده باشد و مداخله‌ای از طرف نزدیکانش ندیده باشد، ممکن است دیگر از این اعلام‌کردن ناامید شود و یکباره زمانی اقدام به خودکشی کند که قبلش اعلام نکرده است. در این شرایط نمی‌شود به راحتی به آن فرد کمک کرد».

او درباره تبعاتی که اعلام عمومی اقدام به خودکشی در فضای مجازی می‌تواند داشته باشد، گفت: «وقتی ‌فرد، به‌خصوص یک فرد مشهور، درباره اقدام به خودکشی به‌گونه‌ای حرف می‌زند که انگار این یک راه‌حل‌ یا یک روش پسندیده و قابل دفاع است، اتفاقی که می‌افتد این است که خیلی از دنبال‌کننده‌های او، به‌خصوص کودکان و نوجوانان، ممکن است احساس کنند ‌واقعا شاید چنین است و خودکشی برای آنها به‌عنوان یک راهکار به ذهن می‌رسد. همین امر ممکن است باعث شود بسیاری از افرادی که گذرا فکر خودکشی را در سر دارند‌ ولی به دلایل مختلف اقدام نمی‌کنند، به سمتش متمایل شوند و این بسیار خطرناک است».