بحران مدیریت پسماند در بندرانزلی؛ زباله‌ها چهره شهر را تهدید می‌کنند
انباشت زباله در بندرانزلی به یکی از چالش‌های جدی این شهر ساحلی تبدیل شده است.
عاطفه علیان- درحالی‌که مدیریت شهری در برخی شهرهای دیگر با ایجاد زیرساخت‌های مدرن، تفکیک زباله و برنامه‌ریزی منسجم توانسته این معضل را کنترل کند، بندرانزلی همچنان با سطل‌های زباله قدیمی، جمع‌آوری نامنظم و نبود فرهنگ‌سازی مناسب درگیر است. بسیاری از شهروندان معتقدند افزایش جمعیت و ورود مهاجران از شهرهای مرکزی بدون تأمین زیرساخت‌های لازم، وضعیت را بحرانی‌تر کرده است.
بندرانزلی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای ساحلی و توریستی ایران، ماهیتی دارد که وابسته به دریا، تالاب، بندر و طبیعت پیرامون آن است. گردشگری این شهر به‌شدت متکی به زیبایی‌های طبیعی و جاذبه‌های دریایی است. در مقابل، برخی دیگر از شهرهای توریستی ایران مانند اصفهان، یزد و شیراز، ماهیتی تاریخی و فرهنگی دارند و جاذبه‌های آن‌ها بیشتر بر پایه معماری، آثار باستانی و فرهنگ دیرینه آن مناطق شکل گرفته است. هر شهری که به‌عنوان مقصد گردشگری شناخته می‌شود، نیازمند زیرساخت‌هایی متناسب با هویت و ویژگی‌های طبیعی یا فرهنگی خود است. بی‌توجهی به این زیرساخت‌ها باعث می‌شود که گردشگری، به‌جای فرصتی برای توسعه اقتصادی، به تهدیدی برای محیط‌زیست و سبک زندگی ساکنان محلی تبدیل شود.
بلوار پاسداران، که یکی از مسیرهای اصلی و گردشگری شهر محسوب می‌شود، با سطل‌های حلبی زنگ‌زده‌ای مواجه است که سال‌ها تغییری نکرده‌اند. در کوچه‌هایی که به ساحل منتهی می‌شوند، حتی همین سطل‌های زنگ‌زده هم وجود ندارد و زباله‌ها در گوشه و کنار معابر رها می‌شوند. این وضعیت نه‌تنها باعث آلودگی محیط‌زیست شده، بلکه بوی نامطبوع زباله‌ها نیز در برخی مناطق به معضلی جدی برای ساکنان و گردشگران تبدیل شده است.
یکی از مغازه‌داران نزدیک ساحل درباره این شرایط می‌گوید که هر روز صبح وقتی درِ مغازه را باز می‌کند، با صحنه‌ای از زباله‌های پراکنده مواجه می‌شود. او می‌گوید:
"والا حاجی، خَسّه شدیم! هر روز صُب پا می‌شی می‌بینی آشغالا واویلا شده. صُبا شهرداری جمع می‌کنه، ظهر دوباره همون آشغالا سر جاشه! کی به کیه، هیچکی هم به هیچکی نیه! این شهردار، ای شورا، فقط وعده می‌دن، ولی کو عمل؟ سطلای زباله رو نگاه کن، از عهد بوق همینجا مونده، زنگ زده، شکسته، هر چی آشغال می‌ریزی نصفش می‌ریزه بیرون!"
دیگر ساکنان محلی هم از این وضعیت گلایه دارند. یکی از شهروندان که در نزدیکی میدان انزلی زندگی می‌کند، می‌گوید که این شهر دیگر شبیه گذشته نیست. او معتقد است که رشد بی‌رویه ساخت‌وساز بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌های لازم باعث شده مشکلات شهری افزایش پیدا کند.
"والا انزلی دیگه مال انزلی‌چی نیس! هر کی از هر جای ایران اومد اینجا خونه ساخت، ویلا زد، ولی فکر زیرساخت نبودن! اینجا که اون وَرا نیس، امکانات نداره! بعد آشغالاشونو همین جوری ول می‌کنن، شهرداری هم که انگار خواب باشه، یه ذره به شهر نمی‌رسه!"
این در حالی است که برخی شهرهای گردشگری دیگر با ماهیتی متفاوت، توانسته‌اند بحران زباله و مدیریت شهری را کنترل کنند. در این شهرها، تفکیک زباله از مبدأ، برنامه‌ریزی منظم برای جمع‌آوری پسماند و استفاده از فناوری‌های جدید در پردازش زباله اجرا شده است.
یکی از کارشناسان حوزه مدیریت شهری دراین‌باره می‌گوید که مدیریت پسماند یک مسئله فنی و اجتماعی است. او معتقد است شهرهایی که در این زمینه موفق عمل کرده‌اند، روی آموزش مردم کار کرده، برنامه‌ریزی دقیقی برای جمع‌آوری زباله داشته‌اند و زیرساخت‌های لازم را توسعه داده‌اند. نتیجه این اقدامات، محیط شهری پاکیزه‌تر و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی بوده است.
بررسی وضعیت مدیریت پسماند در بندرانزلی نشان می‌دهد که فرسودگی و کمبود تجهیزات جمع‌آوری زباله، عدم تفکیک زباله از مبدأ، عدم توسعه زیرساخت‌های شهری متناسب با افزایش جمعیت و گردشگران، نبود برنامه‌های نظارتی برای جلوگیری از تخلیه زباله در معابر عمومی و کمبود فرهنگ‌سازی و مشارکت شهروندان از جمله مشکلاتی است که این شهر با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند.
با توجه به این مشکلات، نوسازی و افزایش تعداد سطل‌های زباله استاندارد، راه‌اندازی برنامه تفکیک زباله از مبدأ، استفاده از فناوری‌های جدید در مدیریت پسماند، اجرای طرح‌های نظافت شبانه‌روزی در معابر اصلی و سواحل، فرهنگ‌سازی گسترده برای مشارکت شهروندان و اجرای قوانین سخت‌گیرانه برای متخلفان می‌تواند به بهبود وضعیت بندرانزلی کمک کند.
انباشت زباله در بندرانزلی تنها یک معضل زیست‌محیطی نیست، بلکه تهدیدی جدی برای اقتصاد گردشگری، سلامت عمومی و کیفیت زندگی شهروندان محسوب می‌شود. اگر مدیریت شهری به همین شیوه ادامه پیدا کند، بندرانزلی نه‌تنها موقعیت گردشگری خود را از دست خواهد داد، بلکه مشکلات زیست‌محیطی آن نیز غیرقابل‌کنترل خواهد شد. حال سوال اینجاست که آیا مسئولان شهری برای نجات بندرانزلی از این بحران تصمیم جدی خواهند گرفت، یا اینکه همچنان این شهر زیبا زیر انبوه زباله‌ها دفن خواهد شد؟