گزارش شرق از تشدید درگیری‌های منطقه ای به موازات آماده شدن ایران برای پاسخ به نامه ترامپ گزارش می دهد
معادلات یمن و غزه، تهران و واشنگتن به سمت تقابل ناخواسته خواهند برد؟
در شرایط کنونی که به گفته عراقچی، ایران خود را برای پاسخ به نامه ترامپ آماده می‌کند، باید توجه داشت که نحوه و محتوای جواب تهران می‌تواند نقشی حیاتی در شکل‌دهی به سیاست خارجی کشور در سال ۱۴۰۴ ایفا کند. این پاسخ نه تنها به عنوان یک واکنش به پیشنهادات رئیس‌جمهور آمریکا مطرح می‌شود، بلکه می‌تواند مبنای جهت‌گیری‌های کلان ایران در قبال غرب و به ویژه ایالات متحده قرار گیرد. در این میان، تحولات منطقه‌ای به ویژه تداوم نزاع در یمن و شروع مجدد جنگ در نوار غزه می‌تواند روند تنش‌ها و معادلات دیپلماتیک میان ایران و آمریکا را پیچیده‌تر کند.
به گزارش گروه رسانه ای شرق؛ در پی حملات روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه نیروهای یمنی، که دومین حمله به سرزمین‌های اشغالی و چهارمین حمله به مواضع آمریکا پس از هشدارهای ترامپ محسوب می‌شد، شبکه المیادین گزارش داد که شب گذشته شهرستان المیناء در الحدیده، واقع در غرب یمن، هدف چهار حمله هوایی آمریکا قرار گرفته است. همچنین، چهارشنبه‌شب جنگنده‌های آمریکایی صنعا، پایتخت یمن، و مناطق اطراف صعده و السوادیه در استان البیضاء را هدف قرار دادند. پیش از آن نیز، بامداد همان روز، جنگنده‌های آمریکایی در سه مرحله مناطقی مسکونی و غیرنظامی در استان صعده، واقع در شمال یمن، را بمباران کردند.
طبق این گزارش، سه روز پیش نیز، یعنی روز سه‌شنبه، هواپیماهای جنگی آمریکا چندین بار منطقه طخیه در شهرستان مجز استان صعده را هدف قرار داده بودند. دفتر سیاسی جنبش انصارالله یمن پیش‌تر با صدور بیانیه‌ای حملات هوایی آمریکا و بریتانیا به مناطق مسکونی صنعا را اقدامی خصمانه و جنایتکارانه توصیف کرده بود. نیروهای مسلح یمن نیز تأکید کرده‌اند که در برابر تجاوزات آمریکا ایستادگی خواهند کرد و تا زمانی که حملات به نوار غزه متوقف نشود و محاصره این منطقه پایان نیابد، مانع عبور کشتی‌های رژیم صهیونیستی از آب‌های منطقه خواهند شد.
در همین حال، یک مقام آمریکایی به شبکه الجزیره اعلام کرد که بین روزهای شنبه تا چهارشنبه، نیروهای آمریکایی بیش از ۶۰ هدف متعلق به حوثی‌ها را در یمن مورد حمله قرار داده‌اند. وی افزود که این حملات به‌منظور از بین بردن مهندسان، اپراتورها و مسئولان مرتبط با برنامه پهپادهای نیروهای یمنی صورت گرفته است. این مقام آمریکایی همچنین تصریح کرد که حملات علیه حوثی‌ها به‌طور روزانه ادامه خواهد داشت، تا زمانی که آنها تهدیدی برای کشتی‌ها و حمل‌ونقل دریایی ایجاد کنند. وی در ادامه تأکید کرد که دولت ترامپ تصمیم دارد نیروهای آمریکایی را در خاورمیانه افزایش دهد، و این اقدام شامل تقویت سیستم‌های دفاع هوایی نیز خواهد بود. همچنین، اعزام نیروهای کمکی آمریکا به منطقه طی دو هفته آینده آغاز خواهد شد.
وقتی جنگ دوباره در غزه، معادلات یمن پیچیده یمن می کند
با ادامه تنش‌های یمن با اسرائیل و آمریکا، ازسرگیری جنگ در نوار غزه نیز به پیچیدگی اوضاع افزوده است. کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، اعلام کرده که دونالد ترامپ از اقدامات نظامی اسرائیل در غزه حمایت کامل دارد. او مدعی شد که «ترامپ به حماس هشدار داده است که در صورت عدم آزادی گروگان‌ها، عواقب سنگینی در انتظارش خواهد بود.» همزمان، نشست شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی تحولات خاورمیانه برگزار شد، جایی که نمایندگان کشورهای مختلف انتقادات شدیدی نسبت به آغاز مجدد جنگ از سوی اسرائیل مطرح کردند. در این میان، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، گروه حماس را مسئول اصلی بحران کنونی دانسته و تأکید کرده است که این گروه به جای آزادی گروگان‌ها، جنگ را انتخاب کرده است.
با این حال، نماینده فرانسه در این نشست خواستار بازگشت طرف‌های درگیر به توافق ژانویه، برقراری آتش‌بس و آزادی فوری گروگان‌ها شد. او همچنین از تلاش‌های دیپلماتیک آمریکا، قطر و مصر برای ایجاد آرامش در منطقه حمایت کرد. معاون نماینده چین نیز نسبت به شدت گرفتن حملات هوایی اسرائیل و گسترش درگیری‌ها در غزه ابراز نگرانی کرده و هشدار داد که این وضعیت، امنیت گروگان‌ها را نیز به خطر می‌اندازد. او از اسرائیل خواست تا سیاست‌های نظامی خود را متوقف کرده و به خشونت‌ها پایان دهد. وی همچنین قطع برق و کمک‌های انسانی به غزه را نوعی مجازات جمعی دانست و این اقدام را محکوم کرد.
در سوی دیگر، معاون نماینده روسیه اعلام کرد که پس از آغاز آتش‌بس، اسرائیل نه‌تنها اقدامی برای کاهش تنش نکرده، بلکه موضع خود را تهاجمی‌تر کرده است. او تأکید کرد که جهان نمی‌خواهد شاهد گرسنگی و رنج بیشتر غیرنظامیان فلسطینی باشد و بر لزوم یافتن راه‌حلی فوری برای مهار بحران انسانی تأکید کرد. وی ضمن محکوم کردن حملات هوایی و تخریب گسترده زیرساخت‌های غزه، از شکست تلاش‌های بین‌المللی برای حفظ آتش‌بس ابراز ناامیدی کرد.
سفر هفته آتی هیئت ارشد اسرائیلی به واشنگتن با دستور کار ایران
همزمان با این تحولات، رسانه آمریکایی اکسیوس گزارش داده است که یک هیئت بلندپایه اسرائیلی قرار است اوایل هفته آینده برای رایزنی‌های راهبردی درباره ایران به کاخ سفید سفر کند. به گفته دو مقام اسرائیلی و یک مقام آمریکایی، این دیدار در راستای هماهنگی‌های امنیتی میان واشنگتن و تل‌آویو صورت می‌گیرد. بر اساس اطلاعات منتشرشده، ترامپ پیشنهاد مذاکره برای توافقی جدید در حوزه هسته‌ای را مطرح کرده و ایران را از پیامدهای رد این پیشنهاد هشدار داده است. طبق گزارش اکسیوس، رئیس‌جمهور آمریکا به تهران یک فرصت دوماهه برای مذاکره داده و در صورت عدم توافق، تهدید به اقدام نظامی علیه برنامه هسته‌ای ایران کرده است.
یکی از مقامات اسرائیلی تأکید کرده که بنیامین نتانیاهو و تیم امنیتی او شانس زیادی برای توافق قائل نیستند و در صورتی که شرایط به سمت درگیری نظامی سوق پیدا کند، قصد دارند استراتژی مشترکی را با آمریکا هماهنگ کنند. این نشست، نخستین جلسه گروه مشورتی راهبردی آمریکا و اسرائیل (SCG) از زمان روی کار آمدن ترامپ محسوب می‌شود و بالاترین سطح گفت‌وگو میان دو کشور در خصوص برنامه هسته‌ای ایران به شمار می‌رود.
جزئیات نشست
بر اساس اظهارات مقامات اسرائیلی، ریاست این هیئت را ران درمر، وزیر امور راهبردی اسرائیل، و تساحی هنگبی، مشاور امنیت ملی نتانیاهو، بر عهده خواهند داشت. این گروه همچنین شامل نمایندگانی از شورای امنیت ملی، ارتش، موساد، وزارت امور خارجه، وزارت دفاع و کمیسیون انرژی اتمی اسرائیل خواهد بود. قرار است که آنها با تیمی از مقامات آمریکایی به رهبری مایک والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ، دیدار و گفت‌وگو کنند. نمایندگانی از وزارت خارجه، پنتاگون و سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا نیز در این مذاکرات حضور خواهند داشت. یک مقام ارشد آمریکایی اعلام کرد که مهم‌ترین محور این نشست، برنامه هسته‌ای ایران و احتمال مذاکرات میان تهران و واشنگتن خواهد بود. همچنین، تحولات جنگ غزه و گفت‌وگوهای اسرائیل و لبنان درباره مناقشات مرزی از
دیگر موضوعات مورد بررسی خواهند بود.
دفتر نخست‌وزیر اسرائیل از اظهار نظر درباره این نشست خودداری کرده و کاخ سفید نیز تاکنون پاسخی به درخواست اکسیوس برای اظهارنظر ارائه نداده است. این گروه مشورتی در سال ۲۰۰۹، در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما، تأسیس شد و با نام رمز اوپال فعالیت خود را آغاز کرد. هدف اصلی از تشکیل این گروه، هماهنگی راهبردی میان آمریکا و اسرائیل در قبال برنامه هسته‌ای ایران، تبادل اطلاعات امنیتی و تدوین سیاست‌های مشترک در این زمینه بوده است. گفتنی است که بر اساس گزارش شبکه CGTN چین، دولت فرانسه از تمامی شهروندان خود خواسته است که هرچه سریع‌تر ایران را ترک کنند. این درخواست در حالی مطرح شده که در آخرین روز سال گذشته، رئیس‌جمهور فرانسه خبر آزادی اولیویه گروندو را که از سال ۲۰۲۲ در ایران بازداشت بود، به‌صورت رسمی اعلام کرد.
پاسخ تهران به نامه ترامپ زیر سایه معادلات یمن و غزه
در شرایط کنونی که به گفته عراقچی، ایران خود را برای پاسخ به نامه ترامپ آماده می‌کند، باید توجه داشت که نحوه و محتوای جواب تهران می‌تواند نقشی حیاتی در شکل‌دهی به سیاست خارجی کشور در سال ۱۴۰۴ ایفا کند. این پاسخ نه تنها به عنوان یک واکنش به پیشنهادات رئیس‌جمهور آمریکا مطرح می‌شود، بلکه می‌تواند مبنای جهت‌گیری‌های کلان ایران در قبال غرب و به ویژه ایالات متحده قرار گیرد. در این میان، تحولات منطقه‌ای به ویژه تداوم نزاع در یمن و شروع مجدد جنگ در نوار غزه می‌تواند روند تنش‌ها و معادلات دیپلماتیک میان ایران و آمریکا را پیچیده‌تر کند.
این تحولات منطقه‌ای، به ویژه افزایش تنش‌ها بین یمنی‌ها و اسرائیل، و همچنین تشدید جنگ در غزه، می‌تواند به طور غیرمنتظره‌ای تهران و واشنگتن را در مسیر جدیدی از تقابل قرار دهد. اسرائیل و آمریکا به طور سنتی هم‌راستا هستند و حمایت‌های بی‌چون و چرا از یکدیگر در رویارویی با ایران در مسائل مختلف از جمله برنامه هسته‌ای و تحولات منطقه‌ای، به وضوح نمایان است. در صورتی که وضعیت در غزه و یمن به سمت تشدید بیشتر برود، این می‌تواند فرصتی برای ایالات متحده باشد تا با فشاری بیشتر بر ایران، مانع از دستیابی به هرگونه توافق یا توافقات جدید شود.
در روزهای آتی تا زمان ارسال پاسخ ایران به نامه ترامپ، باید تهران هوشمندانه‌ترین رویکرد را برای مدیریت این بحران‌ها انتخاب کند. این مسأله در شرایط فعلی اهمیت ویژه‌ای پیدا خواهد کرد، چرا که تنش‌های موجود می‌توانند به سرعت در فضای بین‌المللی شدت یابند و ایران را در موقعیتی قرار دهند که نتواند از سیاست‌های دیپلماتیک خود بهره ببرد. بنابراین، اگر ایران نتواند به درستی در برابر این تحولات واکنش نشان دهد، ممکن است، نه تنها بر روند مذاکرات هسته‌ای تأثیر منفی بگذارد، بلکه روابط میان تهران و واشنگتن وارد مرحله‌ای از تنش و تقابل جدید شود. هرگونه سوءتفاهم یا اشتباه محاسباتی در این زمینه می‌تواند نه تنها فرصت‌های دیپلماتیک ایران را محدود کند، بلکه باعث افزایش خصومت‌ها و بی‌اعتمادی میان دو کشور شود.
معادلات پیچیده منطقه‌ای، به ویژه جنگ‌های جاری در غزه و یمن، همچنان بر سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۴ تأثیرگذار خواهد بود. این تحولات می‌تواند موجب شود که ایران در پاسخ به نامه ترامپ، بیشتر به مسائل استراتژیک و امنیتی منطقه‌ای توجه کند، اما در عین حال، باید از وارد شدن به مسیری که به طور ناخواسته منجر به تشدید تقابل با ایالات متحده شود، اجتناب کند.
به هر حال با هشدار ترامپ مبنی بر اینکه حملات یمنی‌ها به پای ایران نوشته خواهد شد، خطر تعمیم درگیری‌های منطقه‌ای به تهران افزایش یافته است. مشهور است که می گویند: «جنگ حاصل سوءمحاسبه است، نه محاسبه دقیق» و در شرایطی که تنش‌ها میان آمریکا و انصارالله یمن تشدید می‌شود، این خطر وجود دارد که واشنگتن تحت تأثیر مانورهای سیاسی اسرائیل، تهران را وارد حلقه آتش کند. چرا که اسرائیل تلاش دارد آمریکا را متقاعد کند که برای توقف حملات یمنی‌ها، باید ایران را هدف قرار دهد. چنین روایتی می‌تواند فشارهای بین‌المللی را بر تهران افزایش داده و مسیر دیپلماسی و تنش‌زدایی در سال ۱۴۰۴ را به خطر بیندازد.
در این فضا، ایران با سه چالش اساسی مواجه است: افزایش فشار بین‌المللی، احتمال درگیری مستقیم با آمریکا و نقش‌آفرینی فعال‌تر اسرائیل در تشدید تقابل. اگر این روند ادامه یابد، تهران ناخواسته وارد چرخه‌ای از درگیری خواهد شد که مدیریت آن دشوار خواهد بود. ازاین‌رو، دیپلماسی هوشمندانه و پرهیز از هرگونه اقدامی که بهانه‌ای برای تشدید تنش‌ها ایجاد کند، اهمیت زیادی دارد.
کوچک‌ترین سوءمحاسبه، ممکن است ایران را به مسیر ناخواسته‌ای از تقابل سوق دهد.
