کَفتان‌هایی که در کمدها خاک می‌خورند

سحر طلوعی: یک روز مانده به آغاز ماه رمضان در افغانستان مثل برخی دیگر از کشورهای مسلمان، تعطیلی سراسری برقرار می‌شود؛ گویی عید از راه رسیده است. پس افغان‌ها برای انجام آداب و رسوم ماه رمضان آماده می‌شوند. از‌جمله رسم «خانه‌تکانی». افغان‌ها دو بار در سال رسم خانه‌تکانی را به جا می‌آورند؛ یک بار برای عید نوروز و جشن سال نو و بار دوم به مناسبت فرارسیدن ماه رمضان. زنان خانه را تمیز و با فانوس‌های رنگارنگ نماد ماه رمضان تزیین می‌‌کنند. کفتان‌های‌شان را از کمدها بیرون می‌آورند و می‌پوشند؛ کفتان پیراهن‌های بلند و سنتی زنان افغان است. آنها سعی می‌کنند به مناسبت ماه رمضان از لباس‌های رنگ روشن و شاد استفاده کنند. آنها سپس برای تدارک سفره افطار دست به کار می‌شوند. سفره افطار افغان‌‌ها بیشتر با غذاها و دسرهای خانگی پر می‌شود. آنها کمتر برای افطار ماه مبارک سراغ رستوران‌ها و مغازه‌های تهیه غذا می‌روند. از نخستین غذاهایی که زنان افغان برای افطار ماه رمضان می‌پزند، «بولانی» (نان ورقه‌ای که با پیازچه و سیب‌زمینی و چاشنی پر می‌شود) است. خرما و چای هم که جزء جدایی‌ناپذیر سفره‌های افطار است. در سفره افطار افغان‌ها «مَنتو یا مانتی» (پیراشکی خمیر ماکارونی که پر می‌شود از گوشت مزه‌دار‌شده با سیر یا موسیر و ماست) هم دیده می‌شود. افغان‌ها گاهی این غذا را به شکلی دیگر مثلا گوشت با پیازچه و نعنا و سس گوجه‌فرنگی سرو می‌کنند و به آن «اَشَک» می‌گویند. تهیه منتو و اشک کمی وقت‌گیر است و اغلب برای میهمانی‌های خاص افطار درست می‌شود.

غذاهای پلویی مثل کابلی پلو (برنج و هویج و کشمش و خلال بادام و پسته همراه با گوشت) هم از‌ جمله غذاهای محبوب افغان‌ها برای سفره افطار و دیگر مواقع خاص است. از دسرهای خاص افغان‌ها برای سفره افطار ماه رمضان، گوش‌فیل و جِلابی یا همان زولبیا است. پخت جلابی در خانه، در شیرینی‌‌فروشی‌ها و حتی در گوشه و کنار خیابان‌ها از‌ جمله اتفاقاتی است که بیشتر در ماه رمضان رخ می‌دهد.

در روزهای ماه رمضان سر مساجد شهرهای مختلف این کشور هم شلوغ‌تر از هر زمان دیگر می‌شود. جلسات ختم قرآن و پهن‌کردن سفره‌های ساده افطار و سپس برگزاری مراسم نماز تراویح از‌ جمله فعالیت‌های این مراکز مذهبی خاصه مسجد وزیر اکبر خان کابل در طول ماه رمضان است. این فعالیت‌ها اغلب تا سحر ماه رمضان طول می‌کشد. افغان‌ها برای سحر یا سحور ماه رمضان معمولا غذاهای ساده و خاص صبحانه را تدارک می‌بینند؛ چای سبز و نان و پنیر و گاهی هم سبزیجات پخته به این ترکیب اضافه می‌شود.

از سنت‌های افغان‌ها برای عید فطر ماه رمضان، پس از برگزاری نماز، آماده‌شدن برای رفتن به خانه بزرگ‌ترهای فامیل است. عید فطر عیدی بزرگ و همگانی در افغانستان است. افغان‌ها پس از پایان نماز، زن و مرد در‌حالی‌که لباس‌های نو پوشیده‌اند، راهی خانه بزرگ‌ترها می‌شوند تا صبحانه را آنجا بخورند و عیدی بگیرند. دختران افغان هم به مناسبت عید با حنای هندی روی دست‌هایشان نقش‌های زیبا می‌کشند و کفتان‌های روز عید می‌پوشند و... .

پس از سال‌ها افغانستان دوباره در ماه رمضان دوران طالبان را تجربه می‌‌کند؛ طالبانی که معتقدند جنگ در ماه رمضان ثواب دارد! حاکمانی که با تسلط‌ بر افغانستان نه‌تنها رنگ شادی را از خانه‌ها و خیابان‌ها زدوده‌اند، بلکه این کشور را به ورطه قحطی و کمبود مواد غذایی هم کشانده‌اند. افغان‌ها ماه رمضان سختی را پشت سر می‌گذارند.