به ساحل بیا و هلال ماه را تماشا کن!

سحر طلوعی: در میان همه کشورهای عربی، لبنان متفاوت‌ترین و خاص‌ترین است؛ درهم‌آمیختگی اسلام و مسیحیت در لبنان چهره ویژه‌ای به این کشور داده است. این ویژگی خاصه در ماه رمضان بیش از پیش بروز می‌کند. ماه رمضان لبنان هیچ شباهتی به ماه رمضان عربستان، عراق، مراکش و مصر و... و حتی کشورهای مسلمان غیرعربی مثل ایران و مالزی و... ندارد. واقعیت این است که ماه رمضان در لبنان بیش از آنکه معطوف به دستور و امری حکومتی باشد، سنتی شخصی و فردی است. نه ساعات کار ادارات کم می‌شود و نه رستوران‌ها و کافه‌ها در فاصله میان سحر تا افطار تعطیل. روزه‌دار روزه است و آداب و رسومش را به جا می‌آورد و در کنار دیگر شهروندانی که روزه‌داری نمی‌کنند، اموراتش را می‌گذراند. حتی پیش از آغاز ماه رمضان سر فروشگاه‌های مواد غذایی لبنان هم از انبوه مشتری شلوغ نمی‌شود. در لبنان کسی سنت خرید مواد غذایی پیش از آغاز ماه رمضان را که رسمی جاری در کشورهای اسلامی است، به جا نمی‌آورد. فروشگا‌‌ه‌ها تمام‌وقت باز هستند و خریدها تازه به تازه صورت می‌گیرد و نیازی به انبارکردن نیست. تنها شهری که در ماه رمضان رنگ و بوی خاص این ماه را دارد، طرابلس است. به عبارت بهتر طرابلس پایتخت ماه رمضان در لبنان است! کوچه‌ها و خیابان‌های طرابلس با فانوس تزیین می‌شوند. مسراحاتی‌ها سحر را با طبالی خبر می‌دهند، عمده کافه‌ها و رستوران‌ها تعطیل می‌شوند و... با همه این حرف‌ها ماه رمضان که از راه می‌رسد برخی آداب و رسوم که بیشتر به جشن و شادی تنه می‌زند تا آیینی مذهبی در سراسر لبنان پاس داشته می‌شود. از جمله این سنت‌ها، «اِستِبانَت» یا همان رؤیت هلال ماه رمضان است. مسلمانان در آخرین روز ماه شعبان به سواحل و پارک‌ها می‌روند تا افول این ماه و حلول ماه رمضان را ببینند و جشن بگیرند و شادی کنند و به قولی استبانت را به جا بیاورند. حتی غیرمسلمان‌‌ها در این جشن شریک و حاضر هستند. در کنار سنت استبانت، مسلمانان سری هم به دارالفتوا می‌‌زنند تا به‌طور رسمی از آغاز ماه رمضان خبردار شوند و روزه‌داری را آغاز کنند. موعد افطار که فرامی‌رسد، سر کافه‌ها و رستوران‌های خیابان الحمراء و آرمنیا شلوغ‌تر می‌شود. خیلی از روزه‌داران به جای آنکه در خانه سفره افطار بیندازند به این مراکز می‌آیند و روزه‌‌هایشان را با غذای کافه‌ها و رستوران‌ها باز می‌کنند. روزه‌داران گاهی سحر را هم در کافه‌ها و رستوران‌ها می‌گذرانند. عدسی از جمله غذاهای مورد علاقه روزه‌داران لبنانی برای افطار است. سرو باقلوا و فتوش و نوشیدنی «جلاب» هم از آن دست سنت‌های خاص برای میز افطار این مردم است. جلاب شربتی است که با شیره انگور و گلاب تهیه و با دانه‌‌های بادام زمینی تزیین و با تکه‌های یخ یا سرد سرو می‌شود. بعد از سرو افطار در کافه‌ها‌، نوبت «حَکاوَتی» است. حکاوتی یعنی داستان‌گویی و داستان‌سرایی. نقال‌ها بعد از بازکردن روزه، شروع می‌‌کنند به نقل داستان‌های فولک و شرح افسانه‌ها و قصه‌ها. سنت میهمانی افطار ماه رمضان در لبنان چندان ربطی به روزه‌داری ندارد و رسمی چندفرهنگی است؛ مثلا رئیس‌جمهور لبنان که همواره از میان مسیحیان این کشور انتخاب می‌شود، ضیافت افطار را به جا می‌آورد و همه گروه‌های سیاسی و مذهبی و اقتصادی را به این میهمانی دعوت می‌کند. از دیگر اتفاقات خاص ماه رمضان در لبنان، تدارک برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیونی است. نه به اندازه مصر، اما لبنان هم در حد خودش مجموعه‌های تلویزیونی را برای این ماه تهیه می‌کند و به نمایش می‌گذارد. ماه رمضان برای لبنانی‌ها بیش از آنکه ماهی خاص آداب و رسوم مذهبی باشد، ماهی سراسر جشن و شادی است.