واکنش رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

مصیب امیری، رئیس پژوهشگاه میراث ‌فرهنگی و گردشگری در واکنش به طرح «استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنج‌ها» در یادداشتی نوشت: «مهم‌ترین ایراد این طرح، آسیب جبران‌ناپذیری به هویت سرزمینی کشور به‌ واسطه حفاری‌های غیراصولی و غیرعلمی است. این طرح به خیل عظیمی از افراد غیرمتخصص این اجازه را می‌دهد که در پی یافتن آنچه «گنج» نامیده می‌شود، محوطه‌های باستانی کشور را به‌ طور غیرعلمی حفاری کرده و مدارک باستان‌شناسی موجود در محوطه‌ها را، که تنها یک باستان‌شناس تحصیل‌کرده و کارآزموده می‌تواند آنها را مشاهده و مستندسازی کند، برای همیشه از بین ببرند. واژه «گنج» در این طرح، وهن تاریخ و فرهنگ است. «گنج» واژه‌ای است که در بین افراد عادی و عامی جامعه و براساس پندارهای اشتباه آنها جریان دارد، درحالی‌که، برای باستان‌شناس «گنج» همان اطلاعاتی است که پس از یاری‌گرفتن از رشته‌های متعدد علمی دیگر از مواد و نهشته‌های باستانی استخراج می‌شود. اطلاعاتی مانند شیوه زندگی روزمره مردمان گذشته، معیشت اقتصادی آنها، سازمان‌بندی جوامع انسانی، مناسبات اقتصادی، چالش‌های زیست‌محیطی، نوسانات سیاسی و ده‌ها مورد دیگر که صرفا از طریق تجربه تحلیل‌های دقیق نهشته‌های باستانی و یافته‌ها و شواهد به ظاهر ساده و معمولی به دست می‌آید». مصیب امیری ادامه داده: «این طرح فروکاهیدن رشته باستان‌شناسی به کندوکاو برای یافتن اشیای باارزش و «گنج» است. با خواندن طرح پیش‌گفته متأسفانه می‌توان به سادگی دریافت که تهیه‌کنندگان محترم از مشاوران علمی و کارآزموده باستان‌شناس استفاده نکرده‌اند. باستان‌شناسی به هیچ‌وجه کندن به‌ منظور یافتن اشیای گران‌بها، یا آن‌گونه که در این طرح آمده «گنج» نیست بلکه باستان‌شناس با کاوش علمی و بسیار دقیق نهشته‌های باستانی که هفته‌ها به‌طول می‌انجامد، می‌کوشد تمام شواهد و مدارک ریز و درشت باستانی که هزاران سال در دل خاک نهفته‌اند را به‌ دست آورد و با دقت مستندسازی کند. هدف باستان‌شناس نه یافتن اشیای گران‌بها بلکه بازسازی گذشته مادی و معنوی انسان بر اساس انواع شواهد و مدارک مادی حاصل از کاوش‌های علمی و زمان‌بر است. آن گودالی که یک حفار غیرمجاز در نیمه‌شبی طی چند ساعت در محوطه‌ای باستانی ایجاد می‌کند و مدارک ارزشمند باستانی را نابود می‌کند، کاوش آن برای باستان‌شناس و گروه چندنفره او دست‌کم یک ماه طول می‌کشد چرا‌که کاوش یک محوطه برای باستان‌شناس، بدون اغراق، مانند جراحی یک انسان توسط متخصص جراحی است؛ کاری است ظریف، دقیق، زمان‌بر و پیچیده».